چگونه مي توان بر شيطان غلبه كرد؟!

1. يكي از بهترين راههاي مقابله پيروزمندانه با شيطان اين است كه انسان هميشه به ياد خدا باشد و هيچگاه و در هيچ شرايطي خدا را فراموش نكند و او را در همه حال بر خود ناظر و در همه جا حاضر ببيند. هرگاه انسان همواره به ياد خدا باشد، قلب او نوراني ميگردد و شيطان كه همانند شب پره، (خفاش) همواره در تاريكي قدرت پرواز دارد و هميشه از نور وحشت دارد، از او فرار ميكند. لذا در برخي از احاديث از رسول خدا _ صلّي الله عليه و آله _ نقل شده كه فرمود: شيطان وقتي ميخواهد پا بر قلب انسان بگذارد، اگر آن فرد خدا را ياد كند و به ياد خدا باشد، شيطان بلافاصله خود را كنار ميكشد، وقتي انسان دوباره از ياد خدا غافل شد، شيطان دوباره به سراغ او ميآيد.(1) از اين روايت به خوبي معلوم ميشود كه ياد خدا، بهترين راه نجات از شرّ شيطان است.

2. مثل شيطان، مثل مگس است. مي دانيم كه هر اندازه بدن و اعضاي بدن و محيط زندگي انسان، به ناپاكي آلوده باشد، و بهداشت محيط مراعات نشود، مگس بيشتر هجوم ميآورد و باعث ايجاد امراض گوناگون، براي انسان ميشود. و در مقابل، هر چقدر بهداشت، بيشتر مراعات شود و بدن و محيط زندگي تميزتر باشد، اذيت و آزار پشه و مگس كمتر است.

شيطان نيز چنين است. هر اندازه روح و جان انسان آلودهتر باشد، شيطان بيشتر تلاش ميكند تا از آلودگي روح انسان استفاده كرده و امراض گوناگون نفساني را براي انسان به وجود آورد و در مقابل، روح انسان، هر اندازه پاكيزهتر باشد، در برابر شرارتهاي شيطان، بيشتر ميتواند مقاومت كند. بنابراين يكي از بهترين راههاي غلبه بر شيطان، پاكيزه نگاه داشتن روح است و اخلاص، يكي از راههاي تأمين طهارت روح انسان است و چون شيطان خود اعتراف كرده كه بر افراد خالص نميتواند نفوذ كند، لذا در قرآن كريم از شيطان چنين نقل شده است: فبعزتك لاغوينّهم اجمعين ـ الا عبادك منهم المخلصين(2) يعني به عزت تو سوگند ميخورم كه البته همه را گمراه ميكنم، جز بندگان پاك شده و خالص شدة تو را .

از اين آيه به خوبي معلوم ميشود كه از راه كسب اخلاص، انسان مي تواند به شيطان غلبه كند. لذا عارف بزرگ، حضرت امام خميني نيز در اين باره ميگويد: شيطان، سگ درگاه خداست. اگر كسي با خدا آشنا باشد، به او عوعو نكند و او را اذيت نكند، پس اگر ديدي شيطان با تو سروكار دارد، بدان كارهايت از روي اخلاص نيست و براي خدا نيست.(3)

3. يكي از راههاي غلبه بر شيطان آن است كه انسان تلاش كند، آنچه را او وسوسه ميكند و به انسان القاء ميكند، توجه ننمايد و به آن عمل نكند، در اين هنگام به تدريج شيطان از او دست برميدارد و متوجه ميشود كه ديگر قدرت نفوذ در آن شخص را ندارد. امام خميني با استناد به روايات متعدد در اين باره ميگويد: البته وقتي مدتي مخالفت او را (شيطان را) كردي و اعتناي به وسواس او نكردي، طمعش از تو بريده ميشود و حالت ثبات و طمأنينه نفس عود ميكند، ولي در خلال اين مخالفت، تضرع و زاري به درگاه حق تعالي كن و از شر آن ملعون و شر نفس، به آن ذات مقدس پناه ببر و استعاذه نما به ذات مقدس، البته دستگيري از تو ميفرمايد. چنانچه در اولياء بدين معنا اشاره شده است.(4)

4. همان طوري كه در جهاد اصغر، در ميدان نبرد، يك سرباز، بايد همواره در حال آمادهباش كامل باشد و اگر لحظهاي غفلت و سهلانگاري كند، به دست دشمن اسير شده و از پاي در ميآيد، در ميدان جهاد اكبر (رزم با شيطان) نيز، انسان بايد همواره در حال آمادهباش قرار داشته باشد و اگر لحظهاي غفلت كند، مورد هجوم شيطان قرار گرفته و به دست او اسير ميگردد. بنابراين يكي از راههاي غلبه بر شيطان آن است كه انسان، از غفلت دوري كند و همواره بكوشد،كاري نكند كه زمينه را براي حمله شيطان فراهم سازد. و در حال نبرد و مقاومت مستمر باشد.

5. يكي از بهترين راههاي غلبه بر شيطان آن است كه انسان، به قرآن و ادعيه روي آورد و هميشه با آن مأنوس باشد و برخي از دعاهايي را كه در مفاتيح آمده بخواند. شهيد مطهري در اين باره ميگويد: يكي از راهها، خود عمل و عبادت است. مخصوصاً زياد قرآن بخواند و ذكر خداوند بگويد. اين ذكرها مفيد است: (لا حول و لا قوة الا بالله)، (توكلت علي الحي الّذي لا يموت والحمد لله الّذي لم يتخد صاحبة و لا ولداً و لم يكن له شريك في الملك و لم يكن له ولي من الذّل و كبّره تكبيراً‌).

به هرحال انسان اگر با قلب و روح خود زياد به ياد خدا باشد، وسوسههاي شيطاني زايل ميشود.(5)

• پی نوشت ها:

• 1. طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، قم، نشر مؤسسة مطبوعات اسماعيليان، 1371 ش، ج 20، ص 398.

• 2. ص: 38.

• 3. موسوي خميني، سيد روح الله، چهل حديث، مؤسسه نشر و تنظيم آثار امام خميني، 1371 ش، ص 52.

• 4. همان، ص 407.

• 5. مطهري، مرتضي، مجموعه مقالات، قم، نشر دفتر انتشارات اسلامي، 1362 ش، ص 270، مقاله 14.

• جام