فرق میان رویای صادق و کاذب چیست؟!

فرق میان رؤیای صادق و کاذب چیست؛ برای مثال، آیا ممکن است شیطان در رؤیای شخصی که یکی از امامان معصوم را در خواب می‏بیند، تصرف داشته باشد؟، پاسخ به این سوال در این نوشتار بررسی می شود:
رؤیای صادق‌گاه به تعبیر نیاز ندارد؛ مانند آنچه حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) در مورد ذبح فرزندش اسماعیل (علیه‌السلام) مشاهده کرد: ﴿إنی أری فی المنامِ أنّی أذبحُکَ﴾ [1]؛ امّا گروه دیگری از خواب‌های صادق به تعبیر نیاز دارد؛ یعنی قوه خیال، حقیقتی را صورتگری می‌‏کند و معبّر باید این صورت خیالی را به معنای واقعی برساند.
گاه خواب‌ها‌‌ همان ساخته‏های نفسانی است که «اضغاث احلام» خوانده می‌‏شود. اضغاث احلام، یعنی خواب‌های پریشان که نتیجه و اثر کارهای روزانه انسان است، بنابراین اگر خوابی که انسان می‌‏بیند، مستقیم باشد، مانند آنچه معصوم (ع) می‌‏بیند، حقّ و صحیح است، چون باطل در آن فضا راه ندارد و شیطان امکان حضور نمی‌‏یابد. صدق یا کذب سایر رؤیا‌ها نیز با معیارهایی که معبران ماهر در اختیار دارند، قابل تشخیص است.
امّا در مورد این پرسش که اگر کسی پیامبر اکرم‏ (ص) یا ائمه (علیهم‌السلام) را در خواب ببیند، چگونه باید بفهمد که خود آن‌ها هستند یا شیطان به صورت آن‌ها در آمده، باید یادآور شد که در روایتی آمده است: شیطان به صورت معصوم ظاهر نمی‌‏شود [2]؛ امّا مشکل این است که اغلب ما امامان معصوم (علیهم‌السلام) را ندیده‏ایم و اگر صورتی نورانی در خواب ببینیم که صاحب آن ادعا کند که من امام هستم، چگونه او را بشناسیم؟ از کجا معلوم شیطانی که ادعای ربوبیت کرده، ادعای نبوّت و امامت نکند؟!
پس اگر کسی در بیداری یکی از ذوات مقدس معصوم (علیهم‌السلام) را ببیند و سپس در خواب، صورتی نورانی مشاهده کند و او را بشناسد، این خواب صحیح است؛ امّا اگر صورتی نا‌شناس ادعای امامت کرد، تشخیص آن مشکل است، چون شخص پیش‏‌تر امام را ندیده است و شیطان می‌‏تواند با ادعای دروغ او را بفریبد؛ البته او نمی‌‏تواند به شکل امام و معصوم درآید؛ ولی همان‏گونه که ادعای ربوبیت کرد، ادعای امامت هم می‌‏کند.

---

• پی نوشتها:

• [1] ـ سوره صافات، آیه 102.

• [2] ـ ر.ک: الامالی (للصدوق)، ص 62؛ بحار الانوار، ج 58، ص 235 ـ 234.

• شبستان