افشای روابط فیس‌بوک و پنتاگون؛ اعضاء فیس‌بوک، موش‌های آزمایش‌های روانی پنتاگون

طبق جدیدترین افشاگری‌ها، فیس‌بوک در اوایل سال 2012 به طور مخفیانه محتوای صفحات حدود 700 هزار کاربر خود را در اختیار محققان قرار داده تا به تحقیق درباره چگونگی انتقال احساسات و عواطف از طریق شبکه اجتماعی بپردازند.

نتایج این مطالعه که به مدت یک هفته بر روی کاربران فیس بوک و با مشارکت محققان دانشگاه‌های کورنل و کالیفرنیا انجام شده، در شماره اخیر نشریه 'Proceedings of the National Academy of Scientists' (PNAS) و با عنوان «شواهد تجربی سرایت عواطف و احساسات در ابعاد انبوه از طریق شبکه‌های اجتماعی» منتشر شده است.

نتیجه این پژوهش که با بودجه دولت آمریکا اجرا شده، این بوده که امکان سرایت عواطف و احساسات از طریق شبکه‌های اجتماعی، تا چه حد وجود دارد.

انتشار خبر این پژوهش مخفیانه، سبب ایجاد موجی از انتقادات نسبت به مسئولان فیس بوک شده که محتویات شخصی افراد را بدون اجازه در اختیار محققان قرار داده‌اند.

در این پروژه، محققان به طور مخفیانه محتوای مطالب ارسالی به 700 هزار کاربر دست‌چین‌شده را تغییر می‌داده‌اند تا واکنش آنها را محک بزنند. بر این اساس، طی دو سناریوی موازی، مطالب مثبت یا منفی ارسالی برای کاربران، به طور جهت‌دار کم یا زیاد می‌شده است.

نتیجه این مطالعه نشان داده که وقتی مطالب مثبت یک کاربر فیس‌بوک، کم شده است، او نیز مطالب مثبت کمتری روی صفحه خود گذاشته است. وقتی هم برای کاربر، مطالب منفی کمتری ارسال شده، ‌او نیز مطالب منفی کمتری را منتشر کرده است. این مطالعه نشان می‌دهد که واکنش عاطفی کاربران در شبکه اجتماعی، چگونه است.

آدام کرامر یکی از اعضای این پژوهش، با دفاع از اقدام مذکور گفته است: هدف از این تحقیق این بود که پیام‌های منفی یا مثبت دوستان در صفحه فیس بوک یک کاربر، چه تاثیری بر رفتار وی دارد. آیا در صورتی که دوستان کاربر، پیام منفی بگذارند، او دلخور شده و حتی ممکن است فیس بوک را ترک کند؟

آنچه که سبب رسوایی بیشتر فیس بوک شده این است که یکی از اعضای این تحقیق به نام جفری هانکوک (استاد دانشگاه کورنل) از وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) برای اجرای پروژه مشابهی پول قابل توجهی دریافت کرده است.

پنتاگون در اجرای این پروژه و پروژه‌های مشابه، با ده‌ها دانشگاه و موسسه علمی آمریکایی همکاری دارد و سالانه چندین میلیون دلار نیز برای آن بودجه در نظر گرفته است.

انتشار این اخبار، سبب موجی از اعتراض از سوی کاربران فیس بوک شده، اما تاکنون به جز توضیحات محققان پروژه مذکور، مسئولان فیس بوک حاضر به عذرخواهی نشده‌اند. مسئولان فیس بوک مدعی هستند که در ابتدای ثبت نام افراد برای عضویت در فیس بوک، از آنها اجازه گرفته می‌شود تا از محتوای صفحاتشان برای تحلیل‌های خاص، استفاده شود.

پروژه‌ای که هانکوک برای پنتاگون انجام داده بود در سال 2009 منتشر شد؛ یعنی یک سال قبل از آن که موسسه مطالعات راهبردی دانشکده جنگ آمریکا US Army War College’s Strategic Institute در گزارشی که به مناسبت بحران اقتصادی جهان منتشر کرد، نسبت به بروز ناآرامی‌های شدید اجتماعی در آمریکا به علت سلسله بحران‌های موسوم به «شوک‌های راهبردی» هشدار دهد.

گزارش موسسه مطالعات راهبردی دانشکده جنگ آمریکا که با عنوان «شناسایی ناشناخته‌ها: شوک‌های راهبردی نامتعارف در توسعه راهبرد دفاعی» منتشر شد، تاکید داشت که در زمان وقوع بحران‌های وخیم اجتماعی،‌ باید از ارتش برای بازگشت آرامش و نظم داخلی استفاده شود.

در این گزارش آمده بود: خشونت‌های مدنی گسترده در داخل آمریکا ساختار دفاعی این کشور را مجبور به تغییر اولویت‌ها به سمت دفاع از نظم داخلی پایه‌ای و امنیت مردم خواهد کرد.

در همین حال، دانشگاه کورنل در مطالعه دیگری در چارچوب پروژه تحقیقاتی Minerva که تحت نظارت دفتر تحقیقات علمی نیروی هوایی آمریکا انجام شد، به پیش‌بینی پویایی بسیج تحرکات اجتماعی پرداخت.

هدف از این پروژه، پیش‌بینی نقطه کانونی جرقه ایجاد بحران و آشوب اجتماعی بر مبنای تاثیرات رسانه‌های دیجیتال بود که با مطالعه شماری از بحران‌های اخیر همچون انقلاب مصر در سال 2011 و اعتراض‌های پارک گزی در ترکیه در سال 2013 انجام شد.

در همین راستا، محتوای گفتگوها در توئیتر مورد بررسی قرار گرفت تا مشخص شود که چه افرادی در ناآرامی‌های همه‌گیر اجتماعی مشارکت می‌کنند و چه زمانی این افراد برای حضور در ناآرامی‌ها عزم جدی پیدا می‌کنند.

بنابراین با توجه به سوابق یادشده وزارت دفاع آمریکا و همینطور افشاگری‌هایی که در سال‌های اخیر از سوی اسنودن انجام شده، مطالعه اخیر پنتاگون بر رفتار کاربران فیس بوک مایه نگرانی است. همچنین این رسوایی، حاوی نکته دیگری هم هست و آن همکاری مراکز علمی و دانشگاهی آمریکا با دستگاه‌های نظامی این کشور در موضوعات غیردانشگاهی است.

• مشرق