ارتقاء فرهنگ و آداب اجتماعي در عصر حکومت امام زمان (ع)

يکي از مسائلي که در زندگي اجتماعي انسان به عنوان مشکلات جامعه بشري هست ، پايين بودن سطح فکر و فرهنگ عمومي است . معمولا جوامع بشري در ارتباطات اجتماعي و زندگي شهري و اجتماعي خود بايد بر اسسا موازين و فرهنگ هاي عمومي عمل کند تا موجب پيدايش مشکلات و پديد آمدن سختي ها براي خود و جامعه نشود . هر جامعه اي که از نظر رشد فکري و فرهنگ عمومي پيشرفته باشد ، مي تواند از رفاه اجتماعي بشري برخوردار باشد .
از روايات استفاده مي شود که وقتي امام زمان (ع) ظهور کند جامعه بشري از نظر فرهنگ عمومي به حد اعلاي رشد خود مي رسد و فساد و مشکلات عمومي که از رهگذر عدم حاکميت فرهنگ صحيح و عدم رعايت آداب اجتماعي پديد مي آيد ، ريشه کن مي شود و همه آن مشکلات از جامعه رخت بر مي بندد ، به اين دليل که مردم از نظر ادب و فرهنگ و روابط صحيح اجتماعي ، به رشدکامل خود مي رسند زيرا از نظر فرهنگ و آداب اجتماعي به کمال رسيده ، در نتيجه مشکلاتي که به خاطر ضعف فرهنگ و آداب اجتماعي دامنگير جامعه مي شود آن مشکلات از بين خواهد رفت . مردم نسبت به همديگر انس و الفت پيدا مي کنند ، در دل هاي مردم نسبت به همديگر کينه و کدورت وجود ندارد ، در روايتي از رسول اکرم (ص) وارد شده که فرمود : در عصر حاکميت مهدي (ع) کينه ها و دشمني ها از دل هاي مردم نسبت به يکديگر خالي مي شود ؛ يعني مردم دل هايشان نسبت به همديگر انس و الفت پيدا مي کند و طبيعي است که چنين جامعه اي زندگي لذت بخشي دارد . در روايتي ديگر نيز وارد شده که انسان ها نسبت به يکديگر صداقت کامل دارند ، هيچ گاه در صدد بر نمي آيند که حقايق را از هم بپوشانند وواقعيات را از هم دريغ نمايند و به يکديگر دروغ بگويند ، بلکه در حقيقت ، واقعيات را براي هم مطرح مي کنند . روايت از قول رسول گرامي اسلام (ص) است که مي فرمايند : « به يمحق الله الکذب و يذهب الزمان الکلب به يخرج ذل الرق من أعناقکم » ؛ (1) با وجود امام زمان (ع) ، خداوند دروغ را از بين مي برد و نابود مي کند ؛ يعني در عصر حاکميت امام زمان (ع) دروغ وجود ندارد که کسي خبري به ما بگويد و ما او را نشناسيم واز عدالت او اطلاع نداشته باشيم ، بر خلاف عصر حاضر که اصولا به حرف افراد ناآشنا اعتماد نمي کنيم چون احتمال مي دهيم که به ما دروغ گفته باشد اما در عصر امام زمان (ع) بر حسب اين روايت ، خداوند ، دروغ را نابود مي کند و مردم به يکديگر دروغ نمي گويند . روزگار سختي به سر مي آيد ، بردگي و ذلتي که روزگار عسرت وسختي و اسارت در گردن انسان ها هست آن ذلت و خواري و بردگي از گردن انسان ها برداشته مي شود و انسان ها آزاد مي شوند . روزگاري که انسان ها به دليل عدم صداقت نسبت به يکديگر بر خودشان سخت مي کنند با رعايت صداقت و مودت و دوستي و انس و الفت ، آن روزگار روزگار آساني خواهد شد و سختي از بين خواهد رفت .

رعايت کامل اصول اجتماعي

در روايت ديگري مي فرمايد : مردم ، به دليل رشد فکري و اخلاقي ، اصول اجتماعي را کاملا رعايت مي کنند . امام عصر (ع) و کارگزاران نظام مقدسش مردم را به رعايت اصول اجتماعي فرا مي خوانند ؛ يعني ادب اجتماعي را در مردم ايجاد مي کنند . امام کاظم (ع) مي فرمايد: « اذ قام قائمنا ، قال يا معشر الفرسان سيروا في وسط الطريق و يا معشر الرجاله سيروا علي جنبي الطريق فانما فارس اخذ علي جنبي الطريق فاصاب رجلا عيب الزمناه الديه وربما رجل أخذني وسط الطريق فاصابه عيب فلا ديه له » ؛ (2)
امام زمان (ع) اعلام مي کند که اي گروه سواران ! از وسط راه عبور کنيد و اي گروه پيادگان ! از دو طرف خيابان عبور کنيد ؛ يعني به اصطلاح ما از پياده روي دو طرف خيابان عبور کنيد . در حقيقت يک ادب اجتماعي را به مردم تعليم مي دهد و از مردم مي خواهد آن را رعايت بکنند . به سواران مي گويد عبور کنيد ، يعني نظم اجتماعي را بايد رعايت کنيد . اگر سواري از پياده رو عبور کند و آسيبي به کسي بزند او را مجبور به پرداخت ديه مي کنند و اگر پياده اي از وسط خيابان راه برود يعني رعايت اصول آمد و شد را نکند و در نتيجه آسيبي ببيند و تصادفي رخ دهد ديه ندارد ؛ زيرا قوانين آمد و شدي که امام زمان (ع) وضع کرده است را رعايت نکرده و هر کس که قوانين مصوب را رعايت نکند مجرم است ، به اين دليل که رعايت قانون مصوب امام زمان (ع) واجب است .
اين حديث بيانگر رشد اجتماعي جامعه ي عصر امام زمان (ع) است . طبيعي است که اين يک نمونه است و در بقيه ي زمينه هاي اجتماعي ، تمام دستورات اخلاقي و اجتماعي را امام زمان (ع) به جامعه خود تعليم مي دهد و از عموم مردم انتظار رعايت آن را دارد و طبعا اگر چنانچه کسي آن معيار و مقررات را زير پا بگذارد و طبق قانون مصوبي که در عصر حاکميت امام زمان (ع) است عمل نکند ، حقوق خود را هدر مي دهد .
در حديث ديگري ابابصير از قول امام باقر (ع) نقل کرده است که نابساماني هاي اجتماعي و هرج و مرج هاي عمومي ، عدم رعايت نزاکت و رفتار اجتماعي همه را اصلاح مي کند . اين حديث به دو نکته مي پردازد که اکنون نيز جزو و مبتلا به مردم است . امام باقر (ع) مي فرمايد : « و يسد کل کوه الي الطريق وکل جناح و کنيف و ميزاب الي الطريق » ؛ (3) امام زمان (ع) همه ي کوچه هاي باريکي را که به خيابان منتهي مي شود اصلاح مي کند و چاه هاي فاضلاب و ناودان هايي که در مسير آدم ها ، قرار مي گيرد را اصلاح مي کند .
اين ها اموري اجتماعي است . جامعه اي که از نظر آداب اجتماعي ، منضبط نباشد آب هاي فاضلاب حياط خود را به کوچه وخيابان عبور مي دهد و باعث دردسر اجتماعي و مزاحمت عابرين و همسايه ها مي شود . اين ها به عنوان نمونه اي است که در حديث آمده و منظور اين است که امام زمان (ع) آداب و رفتار اجتماعي را در جامعه تنظيم مي کند . حتي اگر کوچه اي تنگ و باريک باشد که رفت و آمد در آن دچار اشکال است ، آن را اصلاح مي کند خيابان ها را تنظيم مي کند ، آداب رفت و آمد را در جامعه سامان مي دهد که از کجا عبور کنند ، مشکلات شهرنشيني را براي مردم حل مي کند ، ديگر مردم از عدم رعايت ضوابط شهرنشيني رنج نمي برند ، حتي به صورت نمونه مي فرمايد که اين ها بيانگر اين است که در تمام سطوح اجتماعي و زندگي شهرنشيني اصلاحاتي به عمل مي آيد که جامعه ، يک جامعه سالم خواهد شد ، از يکديگر رنج نمي برند ، در دل ها کدورتي از همديگر باقي نمي ماند ، هيچ کس حقش ضايع نمي شود ، قوانين اجتماعي که حق بين دولت و ملت است دقيقا رعايت مي شود .

روابط حسنه ميان انسان ها

پس منظور از اين روايات اين است که چه از نظر رابطه قلبي و چه از نظر روابط اجتماعي ميان انسان ها، با يکديگر اصلاح مي شود ، کدورت ها از دل کنار مي رود ، مردم قلبا نسبت به هم انس و الفت پيدا مي کنند ، از نظر روابط اجتماعي دقيقا روابط آن ها رابطه اي درست خواهد شد ، در نتيجه آن جدايي که در جهان فعلي ، بين مردم حاکم است را اصلاح مي کند . مردم با رغبت قوانيني که دولت براي آن ها تنظيم کرده را به کار مي بندند .
به عنوان حسن ختام اين بحث حديث ديگري را تقديم حضورتان مي کنم . امام باقر (ع) مي فرمايد :« اذا قائما يخرج الناس خراجهم علي رقابهم الي المهدي و يوسع الله علي شيعتنا ولو لا ما يدرکهم من السعاده » ؛ (4) وقتي امام زمان (ع) ظهور کند ، مردم ماليات هايشان را خودشان بر مي دارند و به دوش مي کشند و به دولت امام زمان (ع) تحويل مي دهند و بارعايت اين گونه روابط سالم اقتصادي بين دولت و ملت ، موجب مي شود شيعيان ما در رفاه و آسايش قرار بگيرند به قدري که در شرايط عادي و در جوامع غير الهي ، چنين رفاه اقتصادي موجب سرکشي مردم مي شد .
الآن اگر دقت بکنيم ، اگر افرادي يا خانواده اي ، يا جامعه اي که از نظر اقتصادي در رفاه و آرامش باشند متأسفانه از اين موقعيت خود سوء استفاده مي کنند و منحرف مي شوند.

اصلاح امور مالياتي

به طور کلي ، يکي از مسائل اساسي که جامعه بشري و دولت هاي عالم به آن متکي هستند ، ماليات هايي است که ملت بايد به دولت پرداخت کند و معمولا از جمله مشکلات اقتصادي ، مشکل جمع آوري و مميزي ماليات است و در اين زمينه مقررات وقوانين ، هميشه دچار نقص و نقض و ابهام مي باشد . هم مميزين ماليات ، دچار مشکل هستند هم موديان ماليات در جامعه دچار مشکل هستند . تشخيص اين که ماليات اين مؤدي به واقع چقدر است ، کار بسيار دشواري است و اگر چنانچه جامعه اي متکي به ماليات باشد و ماليات به خوبي پرداخت نشود از نظر اقتصادي دچار مشکل مي شود و هر جامعه اي که قوانين مالياتي شان قوانين درستي باشدو جامعه ، ارتباط مالياتي اش با دولت ، ارتباط صحيحي باشد معمولا دچار مشکل نمي شود و مي تواند جنبه اقتصادي خود را قوي کند و مشکلات جاري و عمراني دولت خود را تأمين کند.
حالا اين نکته را به عنوان رابطه صحيح دولت و ملت مي خواهم از اين حديث استفاده کنم .
مي فرمايد : در زمان حکومت امام زمان (ع) مؤديان ماليات ؛ يعني مردم ؛ خودشان ماليات هايشان را به دوش مي کشند و تحويل دولت امام زمان (ع) مي دهند و در نتيجه ي پرداخت صحيح و کامل ماليات مردم به دولت ، دولت از نظر اقتصادي تقويت مي شود و جامعه را از نظر اقتصادي به جلو مي برد و آباد مي کند . به قدري رفاه و آسايش در جامعه زياد مي شود که اگر لطف خدا نبود موجب مي شد که مردم از مسير سعادت منحرف شوند و طغيان کنند . به تعبير قرآن کريم ، وقتي انسان احساس کند که بي نياز شده سر به طغيان بر مي دارد :( ان الانسان ليطغي * ان راه استغني ) (5) « انسان وقتي خودش را غني و بي نياز و مرفه ببيند که هيچ مشکلي ندارد و ظاهرا به کسي محتاج نيست ، طغيان مي کند . »
اما در عصر حکومت امام زمان (ع) مردم از نظر اقتصادي قدرت و توان بالايي پيدا مي کنند و گشايش و آسايش و وسعت مادي پيدا مي کنند اما منحرف نشده ، طغيان و سرکشي نمي کنند ، زيرا در حکومتي زندگي مي کنند که خود ، عنايت خداست و در رأس حکومتش امام عادل را دارند . کارگزاران اين امام هم ، کارگزاران عادل هستند ، هم از نظر فکري و هم از نظر فرهنگي اصلاح مي شوند ، وقتي اصلاح شدند ، نه رفاه اجتماعي و نه رفاه اقتصادي ونه تکامل علمي ، هيچ کدام موجب اين نمي شودکه انسان از مسير عدالت و تقوا خارج شود و طغيان پيشه کند .
اين دور نمايي است از عصر ظهور که خداوند ان شاءالله به زودي زود ، ما را از دولت عالمي امام زمان (ع) برخوردار بفرمايد .
« اللهم انا نزغب اليک في دوله کريمه ، تعز بها الاسلام و أهله ، و تذل بها النفاق وأهله ، و تجعلنا فيها من الدعاه الي طاعتک ، و القاده الي سبيلک و ترزقنا بها کرامه الدنيا و الاخره .» (6)

---

_{پی نوشت:}

<sub>1. بحارالانوار : 75/51.
2. وسائل الشيعه : 181/9؛ اثبات الهدي : 455/3
3. بحارالانوار : 333/52.
4. بحارالانوار: 345/52.
5. سوره ي علق : آيه 6 و 7.
6. مفاتيح الجنان ، دعاي افتتاح.</sub>

_{منبع:کتاب ذکر نور در حضور مشتاقان ظهور}