آخرالزمان یعنی چه؟ آیا ما در آخرالزمان هستیم؟

اصطلاح «آخرالزمان» در گفتار‌های ادیان آسمانی و روایات اسلامی مطرح شده است و مراد از آن، روز پایانی عمر دنیا (معنای لغوی) نیست، بلکه مراد از آن، دوره زمانی ویژه‌ای است که به‌گونه‌ای معنای آخر بودن را دارد.
اصطلاح آخرالزمان به سه دوره اطلاق شده است:
 
۱. دوره پیامبر خاتم که از بعثت آن حضرت تا قیامت را شامل می‌شود. در این صورت، آخرالزمان، به این معنا است که بعد از آن بزرگوار، پیامبر و شریعت دیگری نخواهد آمد و این دوره، دوره آخرین شریعت است.

۲. دوره غیبت و سال‌های پیش از ظهور که آخرالزمان طبق این معنا، پایان دوره ظلم‌ها، فساد‌ها و حکومت‌های غیرالهی است و با ظهور امام موعود همه مظاهر شرک، ظلم و فساد از بین می‌رود.

۳. دوران ظهور و زمان تشکیل دولت عدل الهی که این حاکمیت، تا آخر عمر دنیا برقرار می‌ماند و دیگر از بین نمی‌رود. در روایتی پیامبر به دختر بزرگوارش فرمود:
«وقتی دنیا هرج‌ومرج شود و فتنه‎ها آشکار گردد و راه‎ها بسته شود و عده‎ای، عده دیگر را فریب دهند، خداوند کسی را که دژهای گمراهی را فتح می‌‎کند، برمی‎انگیزد و او در آخرالزمان، دین را برپا می‌کند».[۱]
با مراجعه به روایات، معلوم می‌‎شود یکی از معانی آخرالزمان، دوران غیبت امام دوازدهم است؛[۲] به‌ویژه سال‎های پیش از ظهور آن حضرت که فتنه‎ها و مشکلات، به اوج خود می‌‎رسد.
در روایتی، با صراحت، به دوران غیبت اشاره شده است:
«ای علی! عجیب‎ترین مردم در ایمان و بزرگ‎ترین آنان در یقین، گروهی هستند که در آخرالزمان به سر می‌برند، پیامبر را ندیده‎اند، امام آنان نیز در غیبت است و آنان به نوشته‎ای ایمان می‌‎آورند».[۳]
با توجه به این روایات می‌‎توان گفت روایاتی هم که نشانه‎های مختلفی برای آخر‎الزمان بیان کرده است، به دوران غیبت و دوران پیش از ظهور اشاره دارد؛ مانند روایتی که می‌‎فرماید: «در آخرالزمان، مردم، امر به معروف و نهی از منکر را ترک می‌‎کنند و اهل ریا می‌‎شوند و نماز و روزه‎شان ظاهری است»[۴] یا «آخرالزمان، زمان بدی است؛ زنان، بی‎حجاب و بزک‌کرده ظاهر می‌‎شوند».[۵]

و در پاسخ به قسمت دوم، چون در روایات، دوران غیبت امام زمان، «آخرالزمان» نامید شده است، می‌‎توان گفت، ما در آخرالزمان هستیم؛ به‌ویژه اینکه بعضی از علائم یاد شده[۶]، در زمان ما وجود دارد، اما اگر کسی منظور از آخرالزمان را فقط چند سال پیش از ظهور حضرت در نظر بگیرد، چون وقت ظهور مشخص نیست، نمی‌‎توان گفت در آخرالزمان هستیم یا نه.[۷]

---

<sup>پی‌نوشت‌ها
۱.بحارالانوار، علامه مجلسی، ج ۳۶، ص ۳۰۸؛ «اذا صارت الدنیا هرجاً و مرجاً و تظاهرت الفتن و تقطعت السبل و أغار بعضهم علی بعض … فبعث الله عزوجل عند ذلک مهدینا التاسع من صلب الحسین … یفتح حصون الضلالة … یقوم بالدین فی آخر الزمان».
2. از روایات فراوانی که از قیام امام مهدی علیه‌السلام در آخرالزمان خبر می‌دهد، نیز روایاتی که در وسائل‌الشیعة، ج۱۶، ص۲۴۴؛ بحارالانوار، ج۳۶، ص۳۲۵؛ مستدرک‌الوسائل، ج۲، ص۲۶۷ آمده است، می‌‎توان این نکته را فهمید.
3. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۷۴، ص۵۶؛ «یا علی اعجب الناس ایماناً و اعظمهم یقیناً قوم یکونون فی آخرالزمان لم یلحقوا النبی و حجب عنهم الحجة فآمنوا بسواد علی بیاض».
۵. کافی، کلینی، ج۵، ص۵۵.
۶. بعضی از ویژگی‌های این دوره چنین است:
- وضع حکومت‌ها: افراد، فاسد و ظالم و حکومت‎ها، ضعیف، استبدادی، زود‎گذر و متزلزل هستند.
- وضع دین: از اسلام و قرآن، فقط اسمی می‌‎ماند و مساجد، زیبا، اما بدون جمعیت است و مردم از دین خارج می‌‎شوند. ‌
- وضع اخلاق: عواطف انسانی ضعیف می‌‎شود و ترحم به یک‌دیگر وجود ندارد. انواع فسادهای اخلاقی، علنی و بدون نهی و جلوگیری در جامعه انجام می‌‎شود.
- وضع امنیت: ترس و اضطراب، فراگیر و راه‎ها نا‌امن است. جنایت‎های هولناک صورت می‌‎گیرد و مردم، آرزوی مرگ می‌کنند. مرگ‎های ناگهانی، زلزله، جنگ، فتنه، بیماری و مرگ زیاد می‌‎شود.
- وضع اقتصاد: باران و محصولات کشاورزی کم می‌‎گردد و رود‌ها و چشمه‎ها خشک می‌‎شوند. گرانی، فقر، گرسنگی و عدم رونق تجارت و بازار، غوغا می‌‎کند. (برای آگاهی بیشتر: ر، ک: نجم الدین طبسی، نشانه‌هایی از دولت موعود.)
۷. البته چون امر ظهور، به عمل‎کرد و خواست مردم نیز بستگی دارد ـ بدین معنا که هر زمان آنان آماده ظهور بودند، ظهور تحقق می‌یابد ـ هر زمان می‌تواند آخرالزمان باشد و زمان ظهور فرا برسد.</sup>