سفیانی کیست؟

یکی از علایم حتمی ظهور امام‌ مهدی علیه‌السلام، خروج سفیانی است.
اخبار و روایاتی که بر وجود و خصوصیات او دلالت دارند، بدین ‌ترتیب می‌باشند:

حتمی‌بودن خروج
امام‌ صادق علیه‌السلام فرموده است: «پیش از قیام قائم پنج علامت حتمی می‌باشند: یمانی، سفیانی، صیحه آسمانی، قتل نفس زکیه، و فرورفتن سرزمین پیدا».[۱]

نام و نسب
امام علی علیه‌السلام فرمود: «فرزند جگرخوار، از وادی یابس خارج می‌شود... اسمش عثمان و پدرش عَنبسة و از اولاد ابوسفیان است».[۲]
و نیز امام‌ زین‌العابدین‌ علیه‌السلام فرموده است: «سپس سفیانی ملعون از وادی یابس بیرون می‌آید، وی از فرزندان عنبسة‌بن‌‌ابی‌سفیان است».[۳]

عقیده او
از برخی روایات استفاده می‌شود که وی مسیحی و یا از معتقدین یکی از شاخه‌های مسیحیت است؛ مانند روایتی که شیخ طوسی رحمه‌الله نقل کرده است که: «سفیانی از شهرهای روم روی می‌آورد، برای انتقام و در گردنش صلیب است...».[۴] البته این روایت از معصوم نقل نشده و نمی‌تواند مورد اعتماد باشد.
همچنین از برخی روایات چنین استفاده می‌شود که وی مسلمان منحرفی است که کینه امام علی علیه‌السلام را به دل دارد؛ چنان‌که امام‌ صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «گویا سفیانی را می‌بینم که در میدان کوفه شما جایگاه خود را گسترد و منادی او فریاد می‌زند: هرکس سر شیعه علی‌بن‌ابی‌طالب را بیاورد، هزار درهم مزد خواهد گرفت. در این هنگام همسایه بر همسایه می‌جهد و گردنش را می‌‌زند و هزار درهم را می‌گیرد. آگاه باشید که در آن‌ روز حکومت شما فقط به ‌دست زنازادگان خواهد بود».[۵]

زمان خروج
امام‌ صادق علیه‌السلام می‌فرماید: «امر سفیانی از مسائل حتمی است و خروجش در ماه رجب می‌باشد».[۶]
و همو می‌فرماید: «خروج سفیانی، یمانی و خراسانی در یک سال و یک ماه و یک روز واقع خواهد شد».[۷]

مکان خروج
امیرالمؤمنین می‌فرماید:‌ «سپس پسر جگرخوار (هند، همسر ابوسفیان) از وادی یابس خروج کند، تا به منبر دمشق نشیند»[۸] و امام‌ هادی‌ علیه‌السلام در ضمن حدیثی چنین می‌فرماید: «خراسانی و سفیانی خروج خواهند کرد، این از مشرق و آن دیگری از مغرب».[۹]

مدت حکومت
امام‌ صادق علیه‌السلام فرمود: «سفیانی از علائم حتمی است، خروج او در ماه رجب خواهد بود. آغاز خروج او تا پایانش جمعاً پانزده ماه است که در شش ماه آن جنگ و پیکار می‌کند و چون شهرهای پنج‌گانه (دمشق، حمص، فلسطین، اردن و حلب) را تصرف کرد، نه ماه فرمان‌روایی می‌کند و یک ‌روز هم بر آن افزوده نمی‌شود».[۱۰]

محل مرگ او
امیرالمؤمنین در ذیل آیه شریفه «وَ لو تَری اِذ فَزعوا فَلا فَوت» می‌فرماید: «کمی پیش از قیام قائم ما، سفیانی خروج می‌کند، پس به‌ اندازه دوران حاملگی زن که نه ماه باشد حکومت می‌کند، لشکریان او به مدینه وارد می‌شوند تا اینکه به «بیدا» می‌رسند، خداوند آنها را در زمین فرو می‌برد».[۱۱]

به ‌فرض صحت روایت مذکور و مانند آن، تمامی اخباری که از فرورفتن لشکری در صحرای بیدا خبر می‌دهند و مورد قبول شیعه و سنی هستند، همگی مربوط به سفیانی و برنامه‌ها و کارهای او می‌باشد.
در آخر،‌ ذکر این نکته شایسته است که از پاره‌ای از روایات استفاده می‌شود که امکان دارد سفیانی منحصر به یک فرد نبوده، بلکه اشاره به صفات و برنامه‌های مشخصی باشد، که در طول تاریخ افراد زیادی مظهر آن بوده‌اند؛ ازجمله، در روایتی از امام‌ زین‌ العابدین علیه‌السلام نقل شده: «خروج سفیانی از مسایل حتمی و مسلم است و در برابر هر قیام‌‌کننده‌ای یک سفیانی وجود دارد».[۱۲]

---

^{پی‌نوشت‌ها
 1. کمال‌الدین، شیخ صدوق، ص650.
 2. همان، ص651.
 3. کتاب الغیبه، شیخ طوسی، ص270.
 4. الغیبة، نعمانی، باب18، ص435.
 5. الغیبة، شیخ طوسی، ص273.
 6. الغیبة، نعمانی، باب18، ص426.
 7. همان، باب14، ص369.
 8. همان، باب۱۸، ص434.
 9. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج52، ص232.
 10. الغیبة، نعمانی، باب18، ص426.
 11. تاریخ غیبت کبری، سیدمحمد صدر، ص648.
 12. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج52، ص182}