كتاب جديد و آيين جديد (1)

چكيده

درباره حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف و ظهور آن حضرت، مسائل و سوال‌هاي مختلفي مطرح است، كه ارزيابي و تحليل آن ها، شخصيت نحوه قيام و تشكيل حكومت عدل جهاني آن بزرگوار را جلوه بيشتري مي‌بخشد.
از جمله سوال‌ها اين است كه ـ كه آيا آن حضرت، هنگام ظهور خويش، «كتاب جديد» و «آيين جديد» مي‌آورد؟ خوشبختانه، اين موضوع، در احاديث مطرح است و به كمك ساير احاديث، معنا و مفهوم و ابعاد آن نيز بيان شده است كه در اين مقال، به بررسي آن مي‌پردازيم.
كليد واژه‌ها: كتاب جديد، آئين جديد، انحرافات، بدعت، عدالت، دگرگوني.
« كتاب جديد » و « امر جديد »
درباره « كتاب جديد » و « امر جديد » رواياتي وارد شده است، كه نمونه هايي از آن‌ها را مورد دقت قرار مي‌دهيم:
1. از امام صادق عليه السلام نقل شده است كه درباره ظهور حضرت مهدي علیه السلام و نشانه‌هاي آن فرمود:
والله لكاني انظر اليه بين الركن و المقام، يبايع الناس علي كتاب جديد، علي العرب شديد. ويل لطغاة العرب من شرٍ قد اقترب!
به خدا سوگند! مثل اين است كه به او مي‌نگرم كه بين «ركن» و «مقام» براساس كتاب جديد، با مردم بيعت مي‌كند و اين كار بر عرب سخت است. واي به حال طغيانگران عرب، از شر آنچه به زودي، بر آنان وارد مي‌شود! (مجلسي، 1404: ج52، ص135؛ نيشابوري، بي‌تا: ج4، ص239).
2. همچنين، امام صادق عليه السلام فرمود:
اذا قام القائم عجل الله تعالي فرجه الشريف جاء بامر جديد، كما دعا رسول الله صلي الله عليه و آله و سلم في بدو الاسلام، الي امر جديد.
آنگاه، كه مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف قيام مي‌كند، آيين جديدي مي‌آورد؛ همان طور كه رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم در آغاز اسلام، به آيين جديدي دعوت كرد (مفيد، 1413: ص364؛ مجلسي، همان: ج52، ص338).
3. امام صادق عليه السلام همچنين، درباره قيام و روش كار حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف فرمود:
يقوم بامر جديد و كتاب جديد، و سنة جديدة، و قضاء جديد علي العرب شديد... (مجلسي، همان: ج52، ص231).
آن حضرت «امر جديد» و كتاب جديد و سنّت جديد و قضاوت جديدي برپا مي‌كند كه (اين كارها) بر عرب، سخت و نگران كننده خواهد بود، بايد توجه داشت، كه «امر» نوعاً به معناي امامت و زعامت و حكومت است؛ چنان كه «اولي الامر» (نساء: 59) و «الامر» (آل عمران: 159) و «أمرهم شوري بينهم» (شوري: 38) در قرآن كريم، چنين مفهومي را بيان مي‌دارد.
امام علي عليه السلام نيز مي‌فرمايد:
فلما نهضت بالامر (صبحي صالح، 1387: ص49، خ3) ان أحق الناس بهذا الامر، أقواهم عليه و أعلمه بأمر الله فيه (همان: ص247، خ173).
پس منظور، «امر امامت» است؛ در نتيجه «امر جديدي» را كه حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف مطرح مي‌كند، آيين جديدي است كه در پرتو «امر امامت و زعامت و حكومت آن حضرت» شكل مي‌گيرد.

چرا دين جديد؟

پيامبر والامقام صلي الله عليه و آله و سلم بر پايه بينش خويش، در هر فرصت مناسب هشدار داده و اعلام خطر مي‌كرد و با ايراد خطابه در جمع، اعلام مي‌نمود:
ان احسن الحديث كتاب الله، و خير الهدي هدي محمد صلي الله عليه و آله و سلم و شر الامور محدثاتها، و كل محدثة بدعة، وكل بدعة ضلالة.
به راستي كه بهترين سخن، كتاب خدا است و بهترين هدايت، هدايت محمد صلي الله عليه و آله و سلم است، و بدترين كارها، اعمال و گفتار خود ساخته و بي‌اساس مي‌باشد، و هر پديده خود ساخته بدعت است، و هر بدعتي هم گمراهي خواهد بود (مجلسي، همان: ج74، ص172؛ محدث قمي، 1416: ج2، ص52).
آري، آن حضرت، براي پديد آمدن بدعت در دين، آن قدر حساس و نگران بود كه اعلام مي‌كرد:
من أتي ذا بدعة فعظَّمه، فانما يسعي في هدم الاسلام.
هر كس نزد بدعت گذاري رود و او را تعظيم و احترام كند، به راستي در نابودي اسلام كوشيده است (كليني، 1363: ج1، ص54؛ حر عاملي، 1409: ج11، ص510).
همچنين، پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم كه 23 سال، سختي‌ها و آوارگي‌هاي دردناك را در روزگار غربت اسلام به جان خريده بود، مي‌فرمود:
ان الاسلام بدأ غريباً، و سيعود غريباً...
به راستي كه اسلام، با غربت (و كمي ياران) آغاز شد و به زودي هم به غربت بازخواهد گشت.
آن حضرت در پاسخ كساني كه پرسيدند: «غريبان آن روز چه كساني هستند»، فرمود: «آنان كه هنگام فساد و تباهي ها، در مقام اصلاح بر مي‌آيند» (مجلسي، همان: ج52، ص7و336؛ متقي هندي، 1409: ج1، ص239).
اميرالمؤمنين عليه السلام پس از حمد خداوند متعال و تجليل و تمجيد از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم با نگراني فراواني درباره انحرافات و بدعت‌هاي روزگار حاكمان بني اميه و طبقات مختلف اجتماعي مي‌فرمايد:
مردم آن زمان، چون گرگان، قدرتمداران درندگان، طبقه متوسط طعمه‌ها، فقيران و تهي دستان مردگانند. راستي و درستي از ميان رفته و دروغ شايع مي‌شود. دوستي و محبت، زباني است و دشمني‌ها در دل‌ها كمين كرده، فسق و فجور موجب نسب (شخصيت) و عفت و پاكدامني (كم ياب و) سبب شگفتي مي‌شود (صبحي صالح، همان: ص154، خ106).
و: اسلام، مثل پوستين وارونه كه به تن پوشيده گردد (خشن و زشت مي‌شود.) (صبحي صالح، همان: ص158، خ108).
آري؛ به نظر امام علي عليه السلام كژي‌ها و انحرافات در مظاهر دين كه بني اميه پايه گذار آن‌ها بودند ـ چنان كه رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم نيز پيش بيني كرده بود (مجلسي، همان: ج2، ص109) چنان فزوني مي‌يابد كه با نگراني اعلام مي‌دارد:
يأتي علي الناس زمان، لايبقي فيه من القران الا رسمُه، و من الاسلام الا اسمُه، و مساجدهم يومئذ عامرة من البناء، خراب من الهدي... ؛
روزگاري بر مردم فرا مي‌رسد كه از قرآن، جز نشانه (نوشته اي) و از اسلام، جز نامي (گفتاري) چيزي به جاي نمي‌ماند. مسجدهاي آنان در آن روزگار، از لحاظ ساختمان؛ عمران و رونق دارد؛ ولي از نظر هدايت و سازندگي خراب و ناكار آمد است (صبحي صالح، همان: ص540، ح369).
با توجه به اين جهات، هنگامي كه امام مهدي عليه السلام براي نوسازي و بازسازي عقايد و رفتار مردم، براساس احكام ناب و خالص قران كريم و برقراري «عدالت واقعي و همه جانبه و فراگير» ظهور مي‌كند، مردم اسلامي را مشاهده مي‌كنند كه با آنچه تا آن زمان شنيده و ديده‌اند، بسيار متفاوت است و «آيين جديد» و اسلام ناب تلقي مي‌شود؛ در صورتي كه اين گونه نيست كه آن حضرت اسلامي جديد را بياورد؛ زيرا آن امام بزرگوار، استمرار بخش و احياگر آيين پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم است و شيوه دعوت و عملكرد او در احاديث آمده است.