بررسی علل پیدایش هیولا در فرهنگ رسانه ای ژاپن +تصاویر

پس از حمله اتمی آمریکا به هیروشیما و ناکازاکی، کشور ژاپن علاوه بر تلفات انسانی بالا و نابودی زیرساخت های شهری، خسارات جبران ناپذیر دیگری را نیز متحمل شد که از جمله مهم ترین آن ها بروز بیماری های عجیب و غریب در افرادی که در معرض تشعشعات رادیواکتیو قرار گرفته بودند و تولد کودکان ناقص الخلقه ای بود که تقریباً نسلی از مردم ژاپن را شامل می شدند.

ترس از تکرار این فاجعه و درگیری وسیع کشور با معضل بازماندگان فاجعه بمباران اتمی از یک سو و اشغال کشور توسط آمریکایی ها از سوی دیگر، باعث ایجاد تفکری خاص در فرهنگ مردم ژاپن شد که بر اساس آن دنیای خود را دنیایی همواره در حال تهدید از سوی نیروهای شر و بیگانه می دیدند و بر این باور بودند که در سایه غفلت و روزمرگی، عده ای از این بیگانگان در میان آن ها نفوذ کرده و به تدریج در حال نابودی آن ها هستند!

در این دنیای ترسناک، انسان هایی که عمدتاً به دور از خدا و مذهب بودند، خود را موجودی بی سرپناه و محکوم به فنا می دیدند و از این رو برای تعدیل اوضاع و احیاناً نجات از ترس، دست به دامن اساطیر و افسانه ها شدند و بدین ترتیب شخصیت های ابرقهرمانی با گرایش های بودایی، شینتویی و... خلق شوند.

حاصل چنین تفکری را می توان سال ها بعد، در خلق آثاری همچون گودزیلا (Godzilla) در سینمای ژاپن دید. موجودی خیالی که نمادی از ترس مردم ژاپن از فاجعه اتمی بود و قرار بود به عنوان یک خداگونه (الهه) نقش ناجی را برای مردم ایفا نماید، که البته این منجی بعدها توسط رسانه های آمریکا، غصب، دچار استحاله و به هجو کشیده شد.
البته گودزیلا تنها واکنش رسانه ای به این جریان فکری-فرهنگی نبود و سیل عظیمی از انیمه ها و مانگاهای ژاپنی هم به این حوزه ورود کردند. هیولاهای مخوف و ابرقهرمان های عجیب و غریبی که به جنگ آن ها می روند، دنیاهای موازی و هیولاهایی که با ظاهری انسانی در میان مردم زندگی می کنند، تنها بخشی از این واکنش رسانه ای به شمار می روند. این روند، سال های سال از طرف گردانندگان رسانه های ژاپنی ادامه داشت تا اینکه در سال های اخیر این رویکرد دستخوش تغییرات بنیادین شد و خط فکری تازه ای در آن نمود پیدا کرد. نسل جدید این دست از محصولات با یک تغییر رویکرد عجیب، مانیفست و مسیر جدیدی را سرلوحه تولیدات خود قرار دادند و در این راستا، مفهوم منجی و لزوم خلوص وجودی (پاکی) و ارتباط او با نیروهای خیر (اصولاً اساطیر مذهبی شینتو و بودیسم به طور خاص) تغییر اساسی پیدا کرده و منجی به موجودی دورگه و بعضاً به دور از هر گونه وابستگی دینی (آیین های رایج ژاپنی) تبدیل شد! در واقع این تفکر تازه، القاء کننده این باور بود که برای نابود کردن شر، باید شر زاده و یا لااقل بخشی از موجودیت شر بود. تفکری که در غرب از آن به عنوان دجال یاد می شود. موجودی دورگه که بخشی از وجود او ریشه در انسانیت و بخش دیگر آن ریشه در شر (شیطان) دارد.

مثلاً در انیمه Claymore دنیا گرفتار موجوداتی به نام یوما (Yoma) شده است. یوماها موجوداتی با ظاهر انسانی هستند که در باطن، شر مطلق به شمار می روند. آن ها از گوشت انسان تغذیه می کنند و تهدیدی جدی برای نسل بشر محسوب می شوند. در این بین، تنها نیروهایی که می توانند علیه یوماها اقدام کنند، موجوداتی دورگه به نام کلیمورها هستند. شکارچیان بی رحمی که ماهیتی نیم انسان-نیم یوما دارند.

برخورد انسان ها با کلیمورها هم بسیار جالب توجه است؛ آن ها این موجودات را هیولا می دانند، اما در عین حال لزوم وجودشان برای بقای نسل بشر را انکار نمی کنند. هیچ انسانی با هیچ کلیموری ازدواج نمی کند، اما در طول داستان کم کم این قانون شکسته شده و پسری از نسل انسان دلبسته دختری از کلیمورها (شماره 47) می شود (البته همه کلیمورها زن هستند) و در ادامه همین پسر انگیزه ای برای درگیری نهایی میان کلیمور شماره 47 و یوماها و همقطارانشان می شود.

چنین رویکردی در انیمه Parasyte: The Maxim هم دیده می شود. در اثر اتفاقی ناشناس، تعدادی از انگل های جهش یافته به دنبال یافتن میزبان، وارد زمین شده و عده زیادی از مردم را تسخیر خود می کنند. در این بین، پسر جوانی به نام شینیچی ایزومی (Izumi Shin'ichi) هم به عنوان یکی از میزبان ها انتخاب می شود، اما انگل مهاجم موفق به تسخیر مغز وی نمی شود و فقط دست او را تسخیر می کند. بدین ترتیب ایزومی تبدیل به موجودی دورگه می شود و از آن پس می تواند به جنگ سایر انگل ها برود. در اینجا هم انگل ها از گوشت انسان ها تغذیه می کنند و تهدیدی برای نسل بشریت محسوب می شوند. همچنین همانند انیمه کلیمور، در این انیمه هم در ادامه دختری به نام ساتومی مورانو (Murano Satomi) عاشق ایزومی شده و به انگیزه ای جدی برای درگیری وی با سایر انگل ها تبدیل می شود.

انیمه پرطرفدار Tokyo Ghoul هم از این فرمول پیروی می کند. موجوداتی به نام غول که از گوشت انسان تغذیه می کنند، مناطق مختلف توکیو را اشغال کرده اند. در این بین، پسری به نام کن کانکی (Ken Kaneki) توسط یکی از این غول ها به عنوان طعمه انتخاب می شود، اما در اثر اتفاقی هم شکارچی و هم طعمه به شدت آسیب می بینند. کانکی به بیمارستان برده می شود و طی یک عمل جراحی، با پیوند اعضای غول، او نیز به یک موجود دورگه انسان-غول تبدیل می شود. در ادامه، کانکی به یکی از مهره های مهم برای مقابله با افراطی گری غول ها و انسان ها تبدیل می شود و نقشی منجیگرایانه خود را ایفا می کند.

در اینجا هم دختری از جنس غول ها به نام توکا کریشیما (Touka Kirishima) عاشق کانکی شده و حفاظت از او به انگیزه ای برای ایفای نقش وی به عنوان منجی تبدیل می شود.
نظیر این روند را می توان در بسیاری از انیمه و مانگاهای دیگر هم مشاهده کرد، روندی که در آن به ضرورت وجود نفیلیم ها (دورگه ها) به عنوان منجی اشاره می شود.
البته بررسی آسیب شناسانه این موضوع که علت این استحاله و تغییر روند 180 درجه ای در رسانه های ژاپنی چه بوده و چرا به یکباره منجی به در این رسانه ها به این شکل معرفی شد، بحثی است که ان شاءالله در مقاله ای جداگانه به آن خواهم پرداخت.