صحابه‌ی راوی حدیث‌ های امام مهدی (علیه السلام)

از مسائل مهم درباره‌ی حدیث‌های امام مهدی (علیه السلام) این است كه شمار زیادی از صحابه‌ی رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) راویان این حدیث‌هایند و این موضوع بر اعتبار و اهمیت حدیث‌های مورد بحث می‌افزاید، حضور ده‌ها نفر از صحابه‌ی آن حضرت در اسناد این حدیث‌ها، و ثبت و ضبط آنها در كتاب‌های معتبر حدیثی، نشان از جایگاه ویژه‌ی مهدویت دارد كه به نوبه‌ی خود هرگونه تردیدی را در مورد اعتبار این حدیث‌ها می‌زداید.
درباره‌ی این كه چه تعدادی از صحابه در اسناد این حدیث‌ها حضور دارند، گزارش‌های گوناگونی ارائه شده است؛ برخی این افراد را 26 نفر ذكر كرده‌اند (1)؛ برخی دیگر 31 نفر (2) و گروهی دیگر پنجاه نفر گفته‌اند (3)؛ ولی با جست و جویی كه در منابع حدیثی انجام شد، به 33 نفر از صحابه‌ی رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم) كه در اسناد حدیث‌های امام مهدی (علیه السلام) واقع شده‌اند، دسترسی حاصل شد، كه در این‌جا به ترتیب حروف الفبا ذكر می‌شوند: پیش از یاد نامشان، دو نكته در خور یادآوری است:
الف) ادعایی وجود ندارد كه تعداد صحابه‌ی راوی حدیث‌های مهدویت منحصر در اینها باشد، و غیر از اینان كسان دیگری وجود نداشته باشد؛ ولی در عین حال باید گفت كه تلاش شده آنچه در كتاب‌های عمده‌ی فریقین آمده از قلم نیفتد.
ب) به جهت زیاد بودن كتاب‌های حدیثی، در زیر نام هریك از صحابه، تنها به ذكر شماری از آنها بسنده شده است.

1.ابوالطفیل عامر بن واثله:

المصنِّف ابن‌أبی شیبه (4)، البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (5) غیبت طوسی (6).

2.ابوامامه‌ی باهلی:

فرائد السمطین جوینی (7)، اربعون حدیث ابونعیم (8)، البیان فی أخبار صاحب الزمان كنجی شافعی (9)، عقد الدرر فی أخبار المنتظر مقدسی شافعی (10)، كشف الغمّة فی معرفة الائمه اربلی (11) و كنز العمّال متقی هندی. (12)

3.ابوسعید خدری:

المصنِّف صنعانی (13)، سنن ابن‌ماجه (14)، المصنِّف ابن‌ابی‌شیبه (15)، سنن ابی‌داوود (16)، سنن ترمذی (17)، كتاب الغیبه طوسی (18)، مسند احمد (19)، اربعون حدیث ابی‌نعیم (20) و عقد الدرر مقدسی شافعی. (21)

4.ابوهریره:

المصنِّف صنعانی (22)، جامع الاصول ابن‌اثیر (23)، غیبت طوسی (24)، مسند احمد (25) و فرائد السمطین جوینی. (26)

5.ابی سلمی چوپان رسول خدا (صل الله علیه و آله و سلم):

غیبت طوسی (27) و فرائد السمطین جوینی. (28)

6.امّ سلمه:

المصنِّف ابن‌ابی‌شیبه (29)، غیبت طوسی (30)، جامع الاصول ابن‌اثیر (31) و سنن ابی‌داوود. (32)
البیان فی أخبار صاحب الزمان كنجی شافعی (33)، العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (34) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی. (35)

7.انس بن مالك:

سنن ابن‌ماجه (36)، غیبت طوسی (37)، اربعون حدیث ابونعیم (38)، العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (39)، كشف الغمّة فی معرفة الأئمه اربلی (40)، البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (41) و كنز العمّال متقی هندی. (42)

8.ابوایوب انصاری:

المعجم الصغیر طبرانی (43) و البیان فی أخبار صاحب الزمان كنجی شافعی. (44)

9.امّ حبیبه:

العرف الوردی فی أخبار المهدی، سیوطی. (45)

10.تمیم الداری:

تذكرة الحفاظ ذهبی (46).

11.ثوبان:

سنن ابن‌ماجه (47)، مسند احمد (48)، كشف الغمّة فی معرفة الأئمه اربلی (49)، البیان فی أخبار صاحب الزمان كنجی شافعی (50)، عقد الدرر فی أخبار المنتظر مقدسی شافعی (51)، العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (52) و كنز العمّال متقی هندی (53).

12.جابر بن سمره:

سنن ابی‌داوود (54)، مسند احمد (55)، غیبت نعمانی (56)، و غیبت طوسی (57).

13.جابر بن عبدالله الانصاری:

المصنِّف صنعانی (58)، مسند احمد (59)، غیبت طوسی (60)، ارشاد مفید (61)، فرائد السمطین جوینی (62)، البیان فی أخبار صاحب الزمان كنجی شافعی (63) و العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (64).

14. حذیفة بن الیمان:

اربعون حدیث ابونعیم (65)، غیبت طوسی (66)، فرائدالسمطین جوینی (67)، البیان فی أخبار صاحب الزمان كنجی شافعی (68)، عقد الدرر فی أخبار المنتظر مقدّسی شافعی (69)، العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (70)، كشف الغمّة فی معرفة الأئمه اربلی (71) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی. (72)

15.حسین بن علی (علیه السلام):

اربعون حدیث ابونعیم (73)، عقد الدرر فی أخبار المنتظر مقدسی شافعی (74)،البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (75) و العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (76).

16. زِرّ بن عبدالله:

كشف الغمّه فی معرفة الأئمه اربلی (77).

17.سلمان فارسی:

عقد الدرر فی أخبار المنتظر مقدّسی شافعی. (78)

18.طلحة بن عبیدالله:

البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (79) و المعجم الاوسط طبرانی (80).

19.عائشة بنت ابی‌بكر:

عقد الدرر فی اخبار المنتظر مقدّسی شافعی (81) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی. (82)

20.عباس بن عبدالمطلب:

فرائد السمطین جوینی. (83)

21.عبدالرحمان بن عوف:

اربعون حدیث ابونعیم (84)، البیان فی أخبار صاحب الزمان كنجی شافعی (85)، كشف الغمّة فی معرفة الأئمه اربلی (86) و البرهان متقی هندی. (87)

22.عبدالله بن عباس:

المصنِّف صنعانی (88)، سنن ابی‌داوود (89)، سنن ابن‌ماجه (90)، سنن ترمذی (91) غیبت طوسی (92) و فرائد السمطین جوینی (93).

23.عبدالله بن حارث الزبیدی:

سنن ابن‌ماجه (94)، فرائد السمطین جوینی (95)، البیان فی أخبار صاحب الزمان كنجی شافعی (96) و كنز العمّال متقی هندی. (97)

24.عبدالله بن عمر:

اربعون حدیث ابونعیم (98)، العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (99)، غیبت طوسی (100) و ارشاد مفید. (101)

25. عبدالله بن عمروبن العاص:

المصنِّف صنعانی (102)، المصنِّف ابن‌ابی شیبه (103)، غیبت طوسی (104)، البیان فی أخبار صاحب الزمان كنجی شافعی (105) ‌و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (106).

26.عبدالله بن مسعود:

المصنِّف صنعانی (107)، المعجم الكبیر طبرانی (108)، مسند احمد (109)، جامع الاصول ابن‌اثیر (110) و العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی.

27.عثمان بن عفان:

البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (111)، و كنز العمّال متقی هندی (112)(113).

28.علی بن ابی‌طالب:

المصنِّف صنعانی (114)، المصنِّف ابن‌ابی‌شیبه (115)، سنن ابن‌ماجه (116)، سنن ابی‌داوود (117)، اصول كافی كلینی (118)، غیبت طوسی (119)، مسند احمد (120)، فرائد السمطین جوینی (121) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی (122).

29.علی الهلالی:

المعجم الكبیر طبرانی (123)، البیان فی أخبار صاحب الزمان كنجی شافعی (124) و العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (125).

30.عمار یاسر:

غیبت طوسی (126)، العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (127) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی. (128)

31.عوف بن مالك:

فرائد السمطین جوینی (129)، عقد الدرر فی أخبار المنتظر سیوطی (130) و البرهان فی علامات صاحب الزمان متقی هندی. (131)

32.قرة بن ایاس:

العرف الوردی فی أخبار المهدی سیوطی (132) و كنز العمّال متقی هندی (133).

33.هلال (ابوعلی):

اربعون حدیث ابونعیم (134) و كشف الغمّة فی معرفة الأئمه اربلی (135).

---

^{پی‌نوشت‌ها:}

<sup>1.عبدالمحسن العباد در نوشته‌ای كه با نام عقیدة اهل السنّة و الاثر فی المهدی المنتظر منتشر كرده چنین آماری را ارائه داده است (ص3).
2.احمد اسماعیل نویسنده‌ی كتاب المهدی و فقه اشراط الساعه این تعداد را ذكر كرده. (ص 63).
3.عرب، المهدی المنتظر حقیقة أم خرافه، ص 143 (به نقل از:علی محمد دخیل، ائمتنا، ج2، ص 350-355.)
4.ش 37637.
5.باب 3، ح4.
6.ص 131، ح95.
7.ح565.
8.ح 12 و 14.
9.باب 18، ح51، و باب 22، ح57.
10.باب 3، ص 62.
11.ج3، ص 258، ح12.
12.ح 38680.
13.ح 20769-20770.
14.ح 4083.
15.ح37627-37629
16.ح 4285.
17.ح2232.
18.ص 178، ح136.
19.ج3، ص 37.
20.ح1-3، 10-11 و22.
21.باب1، ص40 و باب3، ص1.
22.ح20777
23.ح7808
24.ص180، ح139.
25.ج2، ص336.
26.ح570
27.ص 147، ح109
28.ح571
29.ح4086
30.ص13، ح145 و 148
31.ح7812
32.ح4284، 4286 و 4288.
33.باب2، ح10-11.
34.ص 215 (مجموعه‌ی عشر مقالات)
35.باب4، ح47
36.ح4087.
37.ص183، ح142
38.ح30
39.ص 217 (مجموعه‌ی عشر مقالات).
40.ج3، ص26، ح30.
41.باب2، ح3.
42.ح38656
43.ج1، ص 37.
44.باب2، ج9
45.ص 219 (مجموعه‌ی عشر رسائل).
46.ج1، ص 745.
47.ح 4084
48.ج5، ص 277.
49.ج3، ص 261.
50.باب 4، ح15-16.
51.باب 4، ص 89-90.
52.ص 217 و 223 (مجموعه عشر مقالات).
53.ح 38658.
54.ح 4279-4281
55.ج3، ص 384.
56.ص 142، ح31-33
57.ص 127، ح90-93
58.ح20774
59.ج3، ص 374.
60.ص 143، ح108 و ص 178، ح135.
61.ج2، ص 480، ح4.
62.ح585
63.باب 7، ح27، و باب 10، ح35.
64.ص 220 و 249 (مجموعه‌ی عشر مقالات).
65.ح6، 8، 20 و 28.
66.ص 454، ح463 و ص 470، ح486.
67.ح575.
68.باب7، ح28 و باب 13، ح44.
69.باب1، ص 38.
70.ص 221 (مجموعه‌ی عشر مقالات).
71.ج3، ص 257، ح6.
72.باب2، ح9.
73.ح4.
74.باب7، ص 212.
75.باب9، ح17 و باب4، ح23.
76.ص 226 (مجموعه‌ی عشر مقالات).
77.ج3، ص 264، باب1، ح1.
78.باب1، ص 219.
79. باب1، ح1.
80.ح4663.
81.باب1، ص 37.
82.باب2، ح21.
83.ح579.
84.ح13.
85.باب19، ح52 و باب3، ح16.
86.ج3، ص 258
87.باب1، ح32.
88.ح20775.
89.ح4282.
90.ح4082
91.ح2230.
92.ص 187، ح146.
93.ح588 و 592
94.ح4088
95.ح584
96.باب5، ح17.
97.ح38657
98.ح7، 16-17 و 19.
99.ص 217 و 219 (مجموعه‌ی عشر مقالات).
100.ص 130، ح 94.
101.ج2، ص 509، ح2.
102.ح20778
103.ح37632
104.ص 185، 144
105.باب14، ح45 و باب 15، ح46.
106.باب9، ح8.
107.ح20779
108.از ح10213-10230
109.ج1، ص 376.
110.ح 7810
111.باب2، ح25.
112.ح38663
113.ص 214 (مجموعه عشر مقالات)
114.ح20776.
115.ح37633.
116.ح4085
117.ح4283 و 4290
118.ج1، ص 337، ح7.
119.ص 136، ح100 و 143.
120.ج1، ص 84.
121.ح 583.
122.باب1، ح4.
123.ح2676
124.باب1، ح1
125.ص 226 (مجموعه‌ی عشر مقالات)
126.ص 443، ح432.
127.ص 228 (مجموعه‌ی عشر مقالات).
128.باب4، ح36 و 53.
129.ح583
130.باب3، ص 61.
131.باب4، ح2.
132.ص 217 (مجموعه‌ی عشر مقالات)
133.ح38669.
134.ح5.
135.ج3، ص 256.</sup>

^{منبع مقاله :
اكبرنژاد، مهدی؛ (1386)، بررسی تطبیقی مهدویت در روایات شیعه و اهل سنت، قم: مؤسسه بوستان كتاب(مركز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)، سوم 1388}