چگونه با اشتغالات زیاد روزانه می‌توان به عبادت نیز پرداخت؟

برای دستیابی به پاسخ مناسب، توجه به چند نکته ضروری است:

1. عبادت به معنای بندگی خداوند و انجام دستورات او است[1]، و منحصر در نماز و دعا خواندن نیست، هرچند نماز از بالاترین عبادات است؛ پس هر کس دستورات خداوند را انجام دهد او در حال عبادت خداوند است.

2. کسب روزی حلال یعنی هرگونه تلاش با رعایت مسائل شرعی برای تهیه معاش. پس اختصاص به بیل و کلنگ زدن ندارد، بلکه اگر کسی با کار فکری مثل ارائه طرح مهندسی و یا پزشکی با رعایت شرایط قانونی و شرعی امرار معاش کند، در حال کسب روزی حلال است.

3. اگر در این نکته مبالغه نکرده اید که از 4:30 صبح تا 12 شب یعنی تقریبا 20 ساعت در شبانه روز، مشغول کار هستید، نه تنها از انجام عبادت واجب خود، غافل مانده اید بلکه به خیلی از کارهای ضروری زندگی دنیایی مثل استراحت، تفریحات سالم و تربیت بچه ها و حل مشکلات روحی خانواده، هم نمی توانید بپردازید؛ و این عدم تعادل می تواند صدمات جبران ناپذیری را بر شما و خانواده و بچه هایتان وارد سازد .

به نظر می رسد لازم باشد که شما با کم کردن خواسته ها و در پیش گرفتن قناعت از طریق اشتغال معمولی (8 تا 10 ساعت کار) زمان بیشتری را برای برآورده نمودن نیازهای دیگر ضروری زندگی صرف نمایید. چنانکه ائمه (علیهم السلام) فرمودند: زندگی خود را به سه قسمت تقسیم کنید. یک بخش برای تحصیل معاش؛ و بخش دوم، برای تحصیل معاد و توشه برای زندگی اخروی؛ و بخش سوم، برای تفریحات سالم و حلال.[2]

اما اگر برای تأمین نیازهای اولیه زندگی مجبور به این گونه کار کردن هستید در این صورت اگر قصد قربت و قصد انجام تکلیف الهی که همان تحصیل معاش باشد داشته باشید و تکالیف واجب شرعی خود را انجام دهید، ان شاء الله خداوند همه ی ثواب های موعود برای عبادات معهود را برای شما منظور خواهد فرمود.

4. وظیفه ی اصلی علمای اسلام تحصیل علوم و معارف در شبانه روز است. (هرچند با برنامه ریزی دقیقی که دارند از تمام لحظات عمر خود به بهترین صورت استفاده می کنند و به عبادات مستحب مخصوصا شب زنده داری نیز می پردازند.)

شاید شما بدانید که تحصیل علم یکی از مشاغل مشکل محسوب می شود و به همین جهت درصد بسیار کمی از افراد جامعه می توانند رنج تحصیل علم را تحمل نمایند، و تعداد علما و دانشمندان نسبت به افراد جامعه اندک است. و شاید به همین دلیل است که در اسلام هیچ عملی به اندازه تحصیل علم ثواب ندارد[3] و ارزش کار علما از کار شهدا نیز برتر شمرده شده است.[4]