مشعل فروزان هدایت

(بسم الله الرحمن الرحیم)

امیر مومنان علی علیه السلام می‌فرمایند:

‏. . . یا قومِ هذَا إِبانُ وُرودِ كُلِّ مَوعُود، و دُنُوٍّ مِن طَلعةِ مَا لاَ تَعرفُون. أَلا و إِنَّ مَن أَدركَها مِنَّا ‏یَسرِى فِیهَا بِسِراجٍ مُنِیر، و یَحذُو فِیهَا عَلَى مِثالِ الصَّالِحِین، لِیَحُلَّ فِیهَا رِبقاً، و یُعتِقَ فِیهَا ‏رِقَّاً، و یَصدَعَ شَعْباً، و یَشعَبَ صَدعاً، فِى‏سِترِة عَنِ النَّاس، لاَ یُبصِرُ القَائِفُ أَثَرَهُ، وَ لَو تَابَعَ ‏نَظَرَهُ . . .(1)‏

اى مردم، اكنون هنگام فرا رسیدن فتنه‏هایى است كه به شما وعده داده شده، و نزدیك ‏است برخورد با رویدادهایى كه حقیقت آن بر شما ناشناخته و مبهم خواهد بود.‏‎ ‎

بدانید،آن كس (مهدى موعود منتظر) كه از طریق ما به راز این فتنه‏ها پى برد و ‏آن روزگار را دریابد، با مشعل فروزان هدایت ره بسپرد و به سیره پاكان و نیكان (پیامبر و ‏امامان معصوم علیهم السلام) رفتار نماید، تا در آن معركه گره‏ها را بگشاید و بردگانِ در بند ‏ظلم و خودخواهى و ملّت‏هاى اسیر استعمار را از بردگى و اسارت برهاند. توده‏هاى ‏گمراهى و ستمگرى را متلاشى و پراكنده سازد و حق‏طلبان را گردهم آورد و تشكیلات ‏كفر و ستم را بر هم زند و جدایى و تفرقه  اسلام و مسلمانان را به یكپارچگى تبدیل ‏نموده، سامان بخشد.‏‎ ‎

این رهبر ‏‎]‎مدتها بلكه قرنها‎[‎‏ در پنهانى از مردم به سر برد و  هر چند دیگران كوشش كنند ‏تا اثرش را بیابند، نشانى از او  نیابند.‏‎ ‎

در این هنگام گروهى از مؤمنان برای درهم كوبیدن فتنه‏ها آماده شوند، همچون آماده ‏شدن شمشیر كه در دست آهنگر صیقل داده شده است.‏‎ ‎

همینان چشمانشان به نور قرآن روشن گردد، موج با شكوه تفسیر قرآن در گوش دلشان ‏طنین انداز شود و شامگاهان و صبحگاهان جانشان از چشمه حكمت و معارف الهى ‏سیراب  گردد.‏‎ ‎

ابن ابى الحدید پیرامون این سخن مى‏گوید:‏‎ ‎

جمله و دُنُوٍّ مِن طَلعةِ مَا لاَ تَعرفُون كنایه از پیشامدهاى مهم و رویدادهاى بى‏سابقه مانند ‏دابةالارض،(2) دجال، فتنه‏ها و كارهاى شگفت و وهم‏انگیز او، ظهور سفیانى و كشتار ‏بیش از حد مردم است.‏‎ ‎

آنگاه مى‏نویسد:‏‎ ‎

امام با بیان جمله أَلا و إِنَّ مَن أَدركَها به ذكر مهدى آل‏محمد صلى الله علیه وآله پرداخته ‏كه از كتاب و سنّت پیروى مى‏كند. و جمله فِى سِترةٍ عَنِ النَّاس بیانگر موضوع پنهانى و ‏غیبت این شخصیت والا مقام است.‏‎ ‎

سپس مى‏گوید:‏‎ ‎

این موضوع امامیه را در عقیده مذهبى (ولادت حضرت مهدى) سودى نبخشد، هرچند كه ‏پنداشته‏اند سخن امام تصریح به گفته آنها در باره غیبت مهدى است. زیرا جایز است كه ‏خداوند چنین امامى را در آخرالزمان بیافریند و مدتى در پنهانى به سر برد و داراى مبلغان ‏و نمایندگانى باشد كه دستورهاى او را به اجرا در آورند و از آن پس ظهور نماید و زمام ‏كشورها را به دست گیرد و حكومتها را زیر سلطه خود درآورد و جهان را مسخر فرماید.(3)‏‎ ‎

ابن ابى الحدید از یك سو انطباق كلام امیر مؤمنان علیه السلام را بر عقیده شیعه در باره ‏حضرت مهدى و ولادت و زنده بودن آن بزرگوار باور نكرده، رد مى‏كند و از سوى دیگر آن را ‏جایز و ممكن مى‏داند كه حضرت مهدى پس از به دنیا آمدن، مدتى را پنهانى (در حال ‏غیبت) به سر برد و نمایندگان و مبلغان از طرف حضرتش به وظایف ویژه دینى بپردازند؛ ‏آنگاه ظهور كند و به طور رسمى به رهبرى بپردازد.‏‎ ‎

بدون شكّ این‏گونه اظهار نظر جز تعصّب، دلیل دیگرى ندارد. زیرا اگر ممكن باشد كه آن‏ ‏حضرت بعد از به دنیا آمدن غایب گردد؛ این همان سخنى است كه شیعه مى‏گوید، جز ‏اینكه به اختلافى غیر اساسى دامن زده و آن اینكه شیعه معتقد به ولادت امام زمان در ‏سال 256 هجرى است و این اعتقاد مبتنى بر ده‏ها حدیث از ناحیه امامان معصوم علیهم ‏السلام و اعترافات بیش از یك صد نفر از مورخان و دانشمندان اهل‏تسنن است.‏‎ ‎

همچنین علامه قندوزى در باب 74 ینابیع المودّة این بخش از كلام امام را به عنوان مهدى ‏موعود اسلام و مورد نظر شیعه مطرح نموده است.‏‎ ‎

‏1. خطبه 150‏

‏2.  خداوند در قرآن مجید (نمل/84 :27) سخن از «دابة الارض» به میان آورده و فرموده ‏است: وَ إذِا وَقعَ القَولُ عَلَیهِم أَخرَجنا لَهم دَآبّةَ الأَرضِ تُكَلِّمُهم أَنَّ النَّاسَ كَانُوا بِایَاتِنَا ‏لاَیوُقِنُون، به موجب نقل اكثر مفسران، مقصود از "دابة الارض" (جنبنده زمینى) ‏موجودى است كه از طرف خدا برانگیخته شود و با علامت مخصوص، مؤمن و كافر ‏را از هم جدا و مشخص نماید. (بنگرید به: ابن‏اثیر، نهایه، ج 2، ص 96.)‏‎ ‎

‏3.   شرح نهج‏البلاغه، ج 9، ص 128.‏‎ ‎