آسیب‌شناسی مداحی‌هایی که دور از شان مراسم اهل‌بیت(ع) است

شعر عنصری است که با آیین عاشورایی آمیخته است و به همراه لحن و آهنگ در نگه‌داری و انتقال این آیین از نسلی به نسل دیگر نقش اساسی دارد.

برخی از اشعار در طول سالیان توانسته‌اند ماندگار و همه‌گیر شوند و بدون این‌که از تاثیر بر عواطف و ارادت ما بکاهد، تبدیل به میراث معنوی شده‌اند.

نمونه آن نوحه قدیمی، کوتاه اما پرهیجان «امشبی را شه دین در حرمش مهمان است / صبح فردا بدنش زیرسم اسبان است / نکن ای صبح طلوع» است که سالیان سال در هیئت‌های مذهبی شنیده می‌شود بدون این‌که برای مستمع تکراری باشد.

مقام معظم رهبری در جمع مداحان کشور فرمودند: شعرى که شما با صداى خوش و با آهنگ زیبا می‌خوانید، تاثیر آن در بسیارى از موارد از یک گفتار علمى، منطقى، فلسفى یا غیر فلسفى بیشتر است؛ شعر را باید درست و خوب انتخاب کرد. شعر یکى از نمادهاى برجسته‌ هنر است.

ایشان ادامه می‌دهند: هر بافته‌ منظمى، شعر نیست؛ شعر خصوصیات خودش را دارد؛ شعر خوب، آهنگ خوب و صوت خوب مهم است؛ البته آهنگ خوب به معناى تقلید از آهنگ موسیقى‌هاى لهوىِ مضلّ عن سبیل اللَّه نیست؛ این را توجه داشته باشید؛ بعضى از آهنگ‌ها، آهنگ‌هاى بدى است، عیبى ندارد که شکل‌هاى جدیدى را در خواندن و قرائت اشعار و آهنگ‌سازى‌هاى گوناگون ابتکار کنید؛ اما از این تشابه و تداخل بپرهیزید.

بحث شعر و انتخاب آن در مداحی بسیار مهم و قابل تامل است و باید توجه کنیم که مداحی مورد تایید دین، کلام محور بوده نه موسیقی‌محور؛ همچنین نباید غافل شد که صدای خوب و صوت از مستحبات مداحی و معلومات، محفوظات، سلیقه و رعایت آداب از واجبات مداحی است که غفلت از همین 2 نکته موجب فاصله مداحی امروز از دیروز می‌شود.

مداحی یک هنر و مداح هنرمند است

مداحی یک هنر و مداح هنرمند است؛ این هنر به مداح کمک می‌کند تا با آن به مدح و توصیف اهل‌بیت (ع) بپردازد و در این حین مداح هنرمندی گمنام بوده و این اهل‌بیت (ع) هستند که معرفی می‌شوند و در حال ظهور و بروزند.

در هیئت‌های مذهبی مداح نقش محوری دارد و نماد آن مجلس است؛ هنر مداحان قدیمی بیان مضامین عالی در قالب شعر و نوحه بود به طوری که در مخاطب تحول ایجاد می‌کرد.

از آسیب‌های مداحی امروزی توجه به سبک و نغمه و غفلت از محتوای اشعار است‌؛ به دلایل مختلف، برخی اشعار از نظر شکل و محتوا، شایسته شخصیت فاخر و قدسی امام حسین (ع) و یاران او نیست.

گاهی شاهد هستیم که مداحانی که فقط به فکر اسم و رسم و شلوغی هیئت خود هستند از هر روشی برای رسیدن به این منظور استفاده می‌کنند.

مداحان نوگرایی هستند که تلاش می‌کنند برای شهرت کار جدید ارائه دهند غافل از این‌که ممکن است با این کار سوژه به دست دشمنان اسلام بدهند.

نمونه‌ای از این دست اشعار مداحی کوتاهی است که سال گذشته توسط مردم بلوتوث می‌شد؛ این به اصطلاح مداحی با شعری بی‌محتوا برای سینه‌زنی در هیئت اجرا شده بود.

«نوار مغز سرم/ در محضر دکترا/خط خطی و قاطی بود/ طبیب توی مطب/ متحیر صدا زد/ این چه نوار مغزی بود؟/ می دونی چی دادم جواب دکتر/ علت عیبش اینه آقای دکتر/ من روانی ام/ روانی حسین/ خط خطی شده از عشق حسین/ باز باز بی قرارم/ کاری به طبیبا من ندارم/ می‌زنم سرمو توی دیوار/ کاری به کسی ندارم.»

استفاده از اشعاری که شایسته فرهنگ اهل‌بیت (ع) نبوده و گاهی کپی موسیقی‌های حرام است از مشکلات جدی مداحی‌های امروز است.

محمد خدیوی از شهروندان قمی می‌گوید: به اعتقاد برخی استفاده مداحان از آهنگ پاپ برای نسل جوان خوب و جذاب است و برخی دیگر این کار را اشتباه می‌دانند؛ به نظر من بعضی از این اشعار به قدری سبک است که وقتی برای بیان مصیبت‌های سخت اهل‌بیت (ع) استفاده می‌شود، نمی‌تواند حال معنوی خاص و حزن و اندوه را در انسان ایجاد کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین عباس اسکندری مدیرکل تبلیغات اسلامی استان قم می‌گوید: شعر آیینی مملو از آموزه‌های وحیانی و دینی است؛ شاعران و مداحان باید از بیان شعرهای غیرمستند و غلوآمیز پرهیز کنند.

بررسی کامل اشعار آیینی پیش از انتشار

رئیس کانون شاعران و مداحان استان قم هم اظهار می‌کند: شاعران نباید با بیان برخی شعرهای غیرمستند تمامیت فرهنگ عاشورا را زیر سئوال ببرند؛ مخاطبان نیز با نقد اشعار شاعران و مداحان آیینی نباید اجازه سوءاستفاده وهابیت از برخی اشعار را بدهند.

محمدعلی مجاهدی بر بررسی کامل اشعار آیینی پیش از انتشار تاکید کرده و ادامه می‌دهد: دشمنان اسلام هجمه همه جانبه‌ای را شروع کرده‌اند و باید دقت کنیم مبادا خودمان از درون، این شاکله شکوهمند فرهنگ شیعی را برهم بریزیم و با تولید آثاری ضعیف تمام این اعتبار را زیر سئوال ببریم.

مراسم عزاداری امام حسین (ع) از فرصت‌های تبلیغی و فرهنگ‌ساز جامعه است که با توجه به خود جوش بودن این مراسم می‌تواند اثرات عمیق عبادی و اجتماعی داشته باشد؛ ‌باید نسبت به این میراث حساس بود و با تقویت وجوه فاخر آن، آنچه که با ظاهر و باطن این میراث تناسبی ندارد و به ناروا در این مجموعه وارد شده را شناخت و اصلاح کرد.