پیمان برادری با پیامبر(ص)

اتحاد و پیوند برادری
اخوت اسلامی از اصول اجتماعی آیین اسلام است. پیامبر اسلام - صلی الله علیه و آله - به صورتهای مختلف در جهت استوار ساختن این پیوند كوشیده است.
پس از ورود مهاجران به مدینه، برای نخستین بار، پیوند برادری میان دو تیره از انصار، یعنی اوس وخزرج، به دست پیامبر - صلی الله علیه و آله - گره خورد. این دو قبیله، كه بومیان مدینه بودند وسالیان درازی با یكدیگر نبرد داشتند، در پرتو كوششهای رسول اكرم با یكدیگر برادر شدند وتصمیم گرفتند كه گذشته ها را فراموش كنند. هدف از عقد این پیوند آن بود كه اوس وخزرج، كه دو ستون عمده ارتش اسلام را در برابر مشركان تشكیل می دادند، كشت وكشتار وظلم وتعدی به یكدیگر را به فراموشی بسپارند وصلح وصفا را جایگزین عداوتهای دیرینه كنند.
برای بار دوم، پیامبر گرامی - صلی الله علیه و آله - دستور داد كه یاران او، اعم از مهاجر وانصار، با یكدیگر برادر شوند وهر كدام برای خود برادری بگیرد. چه بسا دو مهاجر با یكدیگر ویا یكی از مهاجران با یكی از انصار عقد اخوت بستند ودست یكدیگر را به عنوان برادری فشردند واز این طریق یك نوع قدرت سیاسی معنوی بر سرآنان سایه افكند.
مورخان ومحدثان اسلامی می نویسند:
روزی پیامبر اكرم - صلی الله علیه و آله - برخاست وخطاب به یاران خود فرمود: «تآخوا فی الله اخوین اخوین ». یعنی در راه خدا دو تا دو تا با هم برادر شوید.
تاریخ در این مورد از افرادی نام می برد كه به فرمان پیامبر - صلی الله علیه و آله - در آن روز با یكدیگر پیوند اخوت برقرار كردند. مثلا ابوبكر با عمر، عثمان با عبد الرحمان بن عوف، طلحه با زبیر، ابی بن كعب با ابن مسعود، عمار با ابو حذیفه، سلمان با ابو الدرداء و... پیوند برادری بستند واخوت این افراد به تصویب پیامبر رسید.
این پیوند برادری كه در میان افراد معدودی صورت گرفت، غیر آن اخوت همگانی وبرادری اسلامی است كه قرآن مجید آن را در مقیاس جهان اسلام اعلام كرده است وهمه مؤمنان را برادر یكدیگر خوانده است.
حضرت علی - علیه السلام - برادر پیامبر - صلی الله علیه و آله - است
رسول اكرم - صلی الله علیه و آله - برای هر یك از افرادی كه در مسجد النبی حاضر بودند برادری معین كرد. علی - علیه السلام - در آن میان تنها ماند وبرای او برادری تعیین نشد. در این هنگام علی - علیه السلام - با دیدگان اشك آلود به حضور پیامبر - صلی الله علیه و آله - رسید وگفت:
برای هر یك از یاران خویش برادری تعیین كردی ولی میان من وكسی پیوند اخوت برقرار نفرمودی!
در این لحظه پیامبر اكرم كلام تاریخی خود كه را كه مبین مقام وموقعیت علی - علیه السلام - از حیث قرب ومنزلت او نسبت به پیامبر است خطاب به او فرمود:
«انت اخی فی الدنیا والآخره و الذی بعثنی بالحق ما اخرتك الا لنفسی. انت اخی فی الدنیا و الآخره ».[1]
تو برادر من در این جهان وسرای دیگر هستی. به خدایی كه مرا به حق برانگیخته است من كار برادری تو را به عقب انداختم كه تو را برادر خود انتخاب كنم، اخوتی كه دامنه آن هر دو جهان را فرا گیرد.
این كلام موقعیت حضرت علی - علیه السلام - را نسبت به پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله، از نظر معنویت وپاكی واز نظر اخلاص در اهداف دینی، به خوبی روشن می سازد واز میان دانشمندان اهل تسنن مؤلف «الریاض النضره » به این حقیقت اعتراف كرده است.[2]
از اینجا مبنای تفسیر آیه مباهله [3] به دست می آید. علمای تفسیر به اتفاق كلمه می گویند مقصود از عبارت وانفسنا و انفسكم علی بن ابی طالب - علیه السلام - است كه قرآن مجید او را «نفس پیامبر» وخود او شمرده است.زیرا تجاذب فكری وروحی نه تنها دو همفكر را به سوی هم می كشد بلكه گاهی دو فرد را شخص واحد نشان می دهد.
اینكه هر موجودی همجنس خود را جذب ومخالف خود را دفع می كند اختصاص به عالم اجسام واجرام زمین وآسمان ندارد بلكه شخصیتهای بزرگ جهان مظاهر جذب ودفعند؛ گروهی را جذب وگروه دیگری را دفع می كنند. این نوع كشش وگریز بر اساس سنخیت یا تضاد روحی پی ریزی شده است وسنخیت وتضاد است كه گروهی را دور هم گرد می آورد وگروه دیگری را عقب می راند.
از این مسئله در فلسفه اسلامی چنین تعبیر شده است:«السنخیه عله الانضمام » یعنی سنخیت ومشابهت، مایه اجتماع وانضمام اشیاء است.

---

• [1] . مستدرك حاكم، ج 3، ص 14؛ استیعاب، ج 3، ص 35.
• [2] . ج 2، ص 16، نگارش محب الدین طبری.
• [3] . سوره آل عمران، آیه 61. آيت الله
  
• جعفر سبحاني - فروغ ولايت، ص 68