شیطان به چه کسانی رودست می‌زند؟

دشمنی سرسخت

در آیه ۶۰ سوره مبارکه «یاسین» می‌خوانیم: «أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنی‏ آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبینٌ؛ اى فرزندان آدم، آیا با شما پیمان نبستم که شیطان را نپرستید زیرا دشمن آشکار شماست؟!

انسان به صورت مختار آفریده شده است تا هر راهی که خواست انتخاب کند ولی از آنجا که به نیروی عقل و منطق آراسته شده است؛ باید راه حق و دینداری (فطرت) را انتخاب کند.

انسان با دشمنی(شیطان) مواجه است که غالباً از طریق نصیحت و خیرخواهی، انسان را هدف قرار می‌دهد؛ چنانکه آدم و حوا را بدین ترتیب فریب داد. «وَ قاسَمَهُما إِنِّی لَکُما لَمِنَ النَّاصِحین؛ و [شیطان‏] براى آن دو [آدم و همسرش‏] سوگند یاد کرد که من به یقین از خیرخواهان شما هستم‏».

در قیامت همین دشمن سرسخت(شیطان) به طرفداران و پیروانش می‌گوید که شما تقصیر خودتان بود. در آیه ۲۲ سوره مبارکه «ابراهیم» آمده است: «وَ قَالَ الشَّیْطَانُ لَمَّا قُضىِ‏َ الْأَمْرُ إِنَّ اللَّهَ وَعَدَکُمْ وَعْدَ الحْقّ‏ِ وَ وَعَدتُّکمُ‏ْ فَأَخْلَفْتُکُمْ وَ مَا کاَنَ لىِ‏َ عَلَیْکُم مِّن سُلْطَنٍ إِلَّا أَن دَعَوْتُکُمْ فَاسْتَجَبْتُمْ لىِ فَلَا تَلُومُونىِ وَ لُومُواْ أَنفُسَکُم مَّا أَنَا بِمُصْرِخِکُمْ وَ مَا أَنتُم بِمُصْرِخِىَّ إِنىّ‏ِ کَفَرْتُ بِمَا أَشْرَکْتُمُونِ مِن قَبْلُ إِنَّ الظَّالِمِینَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ؛ چون کار به پایان آید، شیطان گوید: خدا به شما وعده داد و وعده او درست بود و من نیز به شما وعده دادم ولى وعده خود خلاف کردم. و برایتان هیچ دلیل و برهانى نیاوردم جز آنکه دعوتتان کردم شما نیز دعوت من اجابت کردید پس مرا ملامت مکنید، خود را ملامت کنید. نه من فریادرس شمایم، نه شما فریادرس من؛ از اینکه مرا پیش از این شریک خدا کرده بودید بیزارم. زیرا براى ستمکاران عذابى است دردآور».

نکته مهم: آیه ۶۰ سوره مبارکه «یاسین» از پرستش شیطان بحث کرد. پرستش شیطان به این نیست که انسان لزوماً شیطان‌پرست باشد. اگر کسی گرفتار کارهای شیطانی شود، خود را اصلاح نکرده و اصرار بر گناه خود داشته باشد؛ کم کم مخالفت او با فرامین خدا و دین شروع شده؛ و برای پیشبرد کارهای شیطانی(و برای شیطان) تبلیغ می‌کند؛ این فرد هم در فردای قیامت رو دست خواهد خورد.

عاقل، پشیمان نمی‌شود

بی‌تردید کسی که از عقل خود استفاده کند؛ کمتر دچار خطا و اشتباه شده و در فردای قیامت، شیطان آب پاکی را روی دستش نمی‌ریزد؛ چنانکه اهل دوزخ به عدم بکار بستن عقل خود اعتراف می‌کنند. «وَ قالُوا لَوْ کُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما کُنَّا فی‏ أَصْحابِ السَّعیرِ؛ و مى‏‌گویند: اگر ما مى‏‌شنیدیم یا تعقل مى‏‌کردیم، اهل این آتش سوزنده نمى‏‌بودیم».

این آیه به ما گوشزد می‌کند کسی که اهل گوش کردن به سخن خدا و پیامبر و قرآن نباشد؛ فردای قیامت، شیطان به آنها می‌گوید که شما تقصیر خودتان بود؛ شما حرف‌های خدا و پیامبر را ــ که حقیقت بودند و مطابق فطرت ــ نشنیدید و حرف‌های بی‌ارزش مرا ـــ چون که باب دلتان بود ــ شنیدید و به آن عمل کردید.

هر انسانی بر اساس عقل و تجربه‌ای که دارد؛ ناپایداری دنیا و رنگ عوض کردن آن را لمس می‌کند؛ بنابر این باید مواظب باشد که اسیر وسوسه‌های شیطان نشود و دنیا را بر آخرت ترجیح ندهد. «وَ مَا الْحَیاةُ الدُّنْیا إِلاَّ لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ لَلدَّارُ الْآخِرَةُ خَیْرٌ لِلَّذینَ یَتَّقُونَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ؛‌ و زندگانى دنیا جز بازیچه و سرگرمى نیست و بى‏‌گمان سراى آخرت براى آنان که تقوا پیشه مى‏‌کنند، بهتر است. آیا نمى‏‌اندیشیند؟

این آیه زندگی دنیا را بی‌ارزش نمی‌داند بلکه در مقابل جهان آخرت آن را کم اهمیت‌تر جلوه می‌دهد. بی‌گمان انسان‌های خوب از امکانات و ظرفیت این دنیا به سود آخرت استفاده کرده؛ ولی برای روزی که به اعمال انسان رسیدگی می‌شود و کسی بداد کسی نمی‌رسد؛ برنامه‌ریزی دارند؛ اینان می‌دانند که اصل کار آن دنیاست و اگر نسبت به این اصل کوتاهی کرده و فریب نفس و شیطان را بخورند؛ در آن دنیا شیطان، تمام تقصیرات را به گردن انسان می‌اندازد چرا چون در این دنیا به عقل خود مراجعه نکرده‌اند.