تا چه مدت ترک یک گناه، تضمین می کند که انسان دوباره به آن رجوع نکند؟

(بسم الله الرحمن الرحیم)

خلاصه پرسش

تا چه مدت ترک یک گناه، تضمین می کند که انسان دوباره به آن رجوع نکند؟

پرسش

تا چه مدت ترک یک گناه و یک عمل زشت اخلاقی تضمین می کند که انسان دوباره به آن رجوع نکند. اینکه بعضی ها 40 یا 21 روز ترک یک عمل را کافی برای اینکه انسان دوباره به آن رجوع نکند، می دانند درست است؟ آیا حدیث یا آیه ای در این باره داریم؟

پاسخ اجمالی

ما به آیه و روایتی در این باره برخورد نکردیم؛ البته در روایات آمده که هر کس چهل روز در تمام کارهایش اخلاص داشته باشد و آنها را برای رضای خداوند انجام دهد، خداوند حکمتش را در قلب او استوار و بر زبانش جاری می سازد.

در ضمن باید به چند نکته نیز توجه داشت:

1. انسان تا زمانی که در این دنیاست، از گزند آسیب های شیطان، در امان نیست. پس هیچگاه نمی توان خود را مصون از گناه پنداشت.

2.هیچ گاه نباید از رحمت خداوند مأیوس شد؛ و گناه هر چه تکرار شود، باز باب توبه مفتوح و باز است و همیشه باید به رحمت خداوند امیدوار بود.

پاسخ تفصیلی

برای روشن شدن پاسخ چند نکته را باید متذکر شویم:

1) در خصوص این سؤال به آیه یا روایتی برخورد نکرده ایم؛ البته در مورد آثار عدد چهل در روایات مطالب زیادی آمده که به برخی از آنها که احتمال داده می شود مرتبط با سؤال باشد، اشاره می کنیم:

1. هیچ بنده ای ایمان به خداوند و یا ذکر خدا را، چهل روز خالص نمی کند مگر این که خداوند او را نسبت به دنیا بی رغبت و بر درد و درمان آن بینا می کند و حکمتش را در قلب او استوار و بر زبانش جاری می سازد.[1]

2. هر که چهل روز، لقمه حلال بخورد، دل او نورانی می شود[2].

3. آدم، پس از هبوط از بهشت و داوود برای ترک اولی، چهل شبانه و روز در حال توبه و انابه بودند[3].

و موارد دیگر، که بیانگر تأثیر عدد چهل در کمال وجودی، اخلاقی، و محو آثار بد اعمال، در آدمی می باشد.

2) شکی نیست همان گونه که تکرار یک عمل باعث رسوخ آن در روح و جانش می شود، و به گفته ی عالمان اخلاق، ملکات و صفات ثابت را موجب می شود، ترک عمل نیز در مدت طولانی می تواند ریشه های نفسانی آن عمل را در روح انسان از بین ببرد و باعث شود تا انسان لذت آن گناه را فراموش کند به گونه ای که بازگشت دوباره به سوی آن گناه به راحتی صورت نگیرد.

3) انسان تا زمانی که در این دنیاست، از گزند آسیب های شیطان ، در امان نیست.[4]

قرآن می فرماید: نفس، زیاد دستور دهنده به زشتی ها است، مگر این که رحمت الاهی، شامل حال انسان شود.[5] به همین جهت ائمه(ع) در پیشگاه ذات حق تعالی عرض می کردند: معبودا مرا یک لحظه به حال خودم وامگذار[6].

پس هیچگاه نمی توان خود را مصون از گناه پنداشت.

4) هیچ گاه نباید از رحمت خداوند مأیوس بود.

لذا گناه هر چه تکرار شود، باز باب توبه مفتوح و باز است و همیشه باید به رحمت خداوند امیدوار بود[7].

[1] عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ مَا أَخْلَصَ الْعَبْدُ الْإِیمَانَ بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً أَوْ قَالَ مَا أَجْمَلَ عَبْدٌ ذِکْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَرْبَعِینَ یَوْماً إِلَّا زَهَّدَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی الدُّنْیَا وَ بَصَّرَهُ دَاءَهَا وَ دَوَاءَهَا فَأَثْبَتَ الْحِکْمَةَ فِی قَلْبِهِ وَ أَنْطَقَ بِهَا لِسَانَه (کافی، ج2، ص16)

[2] کیمیای سعادت، ج 1، ص 367.

[3] بحار، ج 5، ص 43.

[4] قاضی قضاعی، شهاب الاخبار، ح 709.

[5] وَ ما أُبَرِّئُ نَفْسی إِنَّ النَّفْسَ لَأَمَّارَةٌ بِالسُّوءِ إِلاَّ ما رَحِمَ رَبِّی إِنَّ رَبِّی غَفُورٌ رَحیم. (یوسف،53)

[6] کافی، ج2، ص524.

[7] لا تَیْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لا یَیْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُون. (یوسف، 87)