راه دیگر برای تحقّق ظهور امام زمان علیه‌السلام

سؤال: آیا برای وقت ظهور حضرت مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف غیر از روایاتِ «مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً»١ راه دیگری نیز وجود دارد؟

جواب: بله، اگر عده‌ای توافق بر صلاح کنند، در ظهور آن حضرت مؤثر است؛ چنان‌که «مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً» مُؤثر است؛ ولی این فقط «اگر» است. و می‌گویند که «اگر» را با «مگر» پیوند دادند و از جمع آن دو کاشکی (ای کاش!) درآمد.

سؤال: آیا در این زمینه روایت هم وجود دارد که اگر عده‌ای بر صلاح توافق کنند، آن حضرت ظهور می‌کند؟

جواب: بله، از ناحیۀ مقدسه وارد است که: «لَوْلا شیعَتُنا اتفَقُوا...؛ اگر شیعیان ما اتفاق می‌کردند...»؛٢ یعنی دعای حقیقی و جامع شرایطِ عده‌ای از اهل خیر و صلاح برای فرج به‌حدی برسد که مستجاب شود.

١. ر.ک: تأویل‌الآیات، ص۳۷۵؛ بحارالانوار، ج۲۲، ص۱۱۰؛ ج۳۰، ص۸۰؛ ج۳۶، ص۳۵۸؛ ج۳۷، ص۴۴؛ طرائف، ج۱، ص۱۷۷؛ کمال‌الدین، ج۱، ص۶۴؛ اصول کافی، ج۱، ص۳۴۱؛ بحارالانوار، ج۵۱، ص۱۰، ۳۲، ۳۹، ۴۹.

٢. متن توقیع شریف به این صورت است: «وَ لَوْ أَن أَشْیاعَنا ـ وَفقَهُمُ الله‌ لِطاعَتِةِ ـ عَلَی اجْتِماعٍ مِنَ القُلُوبِ فِی الوَفاءِ بِالعَهْدِ عَلَیهِمْ، لَما تَأَخرَ عَنْهُمُ الْیمْنُ بِلِقائِنا، وَ لَتَعَجلَتْ لَهُمُ السعادَةُ بِمُشاهَدَتِنا عَلی حَق الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِها مِنْهُم بِنا؛ اگر شیعیان ما ـ که خداوند آنان را به اطاعت خود موفق گرداند ـ دل‌هایشان بر وفای به پیمانی که بدان موظف هستند، اتفاق می‌کردند، قطعاً توفیق ملاقات با ما برای آنان به عقب نمی‌افتاد، و قطعاً سعادت مشاهدۀ ما، بر اساس معرفت دقیق و صداقت دل، به‌زودی برای آنان حاصل می‌شد»؛ احتجاج، ج۲، ص۴۹۸؛ ج۵۳، ص۱۷۶؛ خرائج، ج۲، ص۹۰۲.