نشست چهارجانبه مسکو می‌تواند به دیدار اسد و اردوغان منجر شود؟

به گزارش ، مسکو روز چهارشنبه گذشته میزبان همتایان خود از ترکیه، سوریه و ایران برای گفت ‌وگوهایی بوده است که بالاترین سطح تماس میان آنکارا و دمشق از زمان آغاز جنگ داخلی سوریه در بیش از یک دهه پیش بوده است. تلاش‌ها برای آشتی ترکیه و سوریه در حالی صورت می‌گیرد که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه تحت فشار شدید در داخل کشور برای بازگرداندن پناهجویان سوری در بحبوحه رکود شدید اقتصادی و افزایش احساسات ضد پناهجویان است. 

ترکیه در طول جنگ 12 ساله، از گروه های مخالف مسلح در شمال غرب کشور که به دنبال برکناری اسد از قدرت بوده اند، حمایت کرده و این در حالیست که، دولت سوریه مکرراً تسلط آنکارا بر بخش‌هایی از منطقه شمال غربی را که قبلاً توسط مخالفان اسد تصرف شده بود، محکوم کرده است. ترکیه از سال 2016 این منطقه را از طریق چندین حمله نظامی علیه نیروهای کرد که تحت حمایت آمریکا بوده  را تصرف کرده است.

روسیه از سپتامبر 2015 با اتحاد و همکاری نظامی ایران در سوریه، نقش بسزایی در بازپس گیری مناطق از دست رفته سوریه داشته است. مسکو حضور نظامی خود را در سوریه حتی در شرایطی که بخش اعظم نیروهایش مشغول نبرد در اوکراین بوده اند حفظ و در این سال‌ها از تلاش برای حفظ روابط اسد با کشورهایی که نقش مخربی چون، کشته شدن نزدیک به 500000 نفر و آواره شدن نیمی از جمعیت 23 میلیونی سوریه داشته ، دریغ نکرده است.  علاوه بر اقدامات صورت گرفته طی سال های جنگ در سوریه، روسیه با فراهم ساختن مذاکرات مسکو شرایطی را برای بازگشت آوارگان سوری به کشورشان و خروج نیروهای آمریکایی از سوریه فراهم کرده است.

 در این میان نگرانی‌های مشترکی بین ایران، سوریه و روسیه در مورد مسائلی از جمله مسائل امنیتی و گروه‌های تروریستی در سوریه وجود دارد. تهران و مسکو می توانند بشار اسد و اردوغان را به یکدیگر نزدیک و برخی از مسائل و مشکلات موجود بین ترکیه و سوریه را حل کنند. تهران و مسکو بر تمایل خود برای حفظ تمامیت ارضی سوریه و نیاز به تشدید تلاش ها برای بازگشت سریع آوارگان سوری به کشور و همچنین بر لزوم مبارزه با انواع تهدیدات تروریستی به ویژه گروه تروریستی داعش و سایر گروه های افراطی در این کشور جنگ زده تاکید دارند. ایران به شدت با حضور نظامی آمریکا و ترکیه در سوریه مخالف است و خواستار خروج این نیروها برای اطمینان از کنترل رژیم اسد در هر وجب از کشور است.

شایان ذکر است روسیه تکیه گاهی بزرگ برای دولت اسد و کاتالیزور اصلی فعالیت های دیپلماتیک سوریه برای آغاز روند سیاسی و توافقی نو در جهت بازسازی کشور است. البته وابستگی دمشق به ایران کمتر از روسیه نیست. تهران نه تنها نیروها را تامین می کند، بلکه اساساً اقتصاد سوریه را از طریق روابط تجاری خود سرپا نگه می دارد. ترکیه به نوبه خود مناطق مرزی تحت کنترل شبه نظامیان کرد YPG (یگان های حفاظت خلق،) را به طور نظامی اشغال کرده و منطقه تحت نفوذ خود را در شمال سوریه تثبیت کرده است.  

از دیدگاه تهران-مسکو صلح میان آنکارا-دمشق مستلزم سرعت و واکنشی سریع است تا امنیت را در منطقه تضمین نماید. این صلح با همکاری راهبردی و استراتژیک میان تهران – مسکو همانند همکاری های گذشته در سوریه به وجود خواهد آمد. این همکاری یکی از راه های پررنگ تر کردن حضور روسیه، ایران در این مقطع از جنگ سوریه است. همانطوری که در گذشته نیز حضور نظامی روسیه و ایران در سوریه با موفقیت های چشمگیری مواجه بوده است.

پس از زمین لرزه مرگبار در ماه فوریه که ده ها هزار نفر از مردم سوریه و ترکیه را به کام مرگ کشاند، عادی سازی منطقه با دمشق سرعت بیشتری یافت و در ماه آوریل، مسکو میزبان وزرای دفاع ترکیه، سوریه و ایران برای گفت‌وگوهایی بود که به گفته او بر «گام‌های عملی برای تقویت امنیت در جمهوری عربی سوریه و عادی‌سازی روابط سوریه و ترکیه» متمرکز بوده است. البته سوریه و ترکیه علیرغم همه اختلافات گذشته اهداف و منافع مشترکی را دارا می باشند. دمشق مذاکرات مسکو را فرصتی برای همکاری هر دو دولت با کمک و حمایت روسیه و ایران می‌داند. با این حال هدف اصلی دولت سوریه پایان دادن به تمامی حضور نظامی "غیرقانونی" در این کشور، از جمله حضور نیروهای ترکیه است.

برای روسیه، همسویی با ایران یک راه حل منطقی برای برطرف کردن یک مشکل فوری است. مذاکرات چهارجانبه مسکو و حضور ایران در این اجلاس نماد افزایش قدرت منطقه ای ایران در میان کشورهای منطقه است. مبارزه با انواع تروریسم خواسته همه ملت‌های منطقه است و این هدف جز با تلاش مشترک و هماهنگی و همکاری کشورهای منطقه محقق نخواهد شد. تلاش  ایران و روسیه برای عادی سازی روابط ترکیه و سوریه از اهداف این نشست چهارجانبه است و جمهوری اسلامی ایران برای گفت‌وگوی مستقیم بین سوریه و ترکیه جدی است. ترکیه و سوریه دو کشور تاثیرگذار در منطقه هستند و در این میان تهران و مسکو از همکاری بین دو کشور حمایت می کنند.

تهران و مسکو به دنبال آن هستندکه با افزایش دیپلماسی سیاسی ایران و روسیه در منطقه شرایط را جهت نزدیکی ترکیه و سوریه فراهم کنند. مشارکت ایران در مذاکرات نقش تعیین کننده روسیه را تغییر نخواهد داد اما احتمالاً موضع سوریه را در خصوص خروج سریع نیروهای مسلح ترکیه از مناطق شمال غربی سوریه، بازگشت ادلب به کنترل اسد و حذف گروه های تروریستی در این منطقه را تقویت خواهد کرد؛ گروه‌هایی که ایران، مبارزه با آنها را مهم ترین هدف مذاکرات چهار جانبه در مسکو معرفی کرده است.

معصومه محمدی، کارشناس مسائل روسیه

انتهای پیام/