در عصر ظهور، رشد عقلی انسان چگونه است؟

نقش اصلی دعوت پیامبران در گسترش دانایی و آموزش و تعلیم است و ایمان از شاخه‌های دانایی و شناخت به‌شمار می‌رود. پیامبران به انسان‌ها راه و رسم زندگی، هدف و نتیجه آن را می‌آموختند.
از سوی دیگر چون هدف از خلقت انسان، رشد و تکامل معرفت و شناخت خداست، باید روزی این هدف تحقق یابد و روزگار دانش‌های راستین و پیروزی خرد بر مجهولات فرا رسد؛ ازاین‌رو در دوران ظهور که روزگار تحقق همه آرمان‌های انسانی و الهی است، شناخت انسان به تکامل نهایی می‌رسد، و در ابعاد گوناگون دانایی، از جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، و خداشناسی، عروج لازم را می‌یابد.
در دوران امام زمان همه مسائل بشری به هدف اصلی و مرز نهایی می‌رسد، و بشریت در تلاش اعصار و قرون خویش به محضر استاد و معلمی راه می‌یابد که نکته‌ای از دید ژرف‌نگر و حقیقت‌بین او پوشیده نیست و هدف او پرده‌برداری از حقایق و مجهولات است و تا سرحد امکان و توان انسان‌ها، آنان را به اوج تکامل علمی می‌رساند. این موضوع از مهم‌ترین برنامه‌ها و اقدام‌های امام موعود علیه‌السلام است.
از این رهگذر دو محور اساسی تحقق می‌پذیرد:
۱. با گسترش شناخت و کشف اسرار کائنات، پایه‌های خداشناسی استوار می‌گردد؛
۲. گسترش شناخت و دانایی، تشکیل جامعه انسانی و به‌سامان و مرفه را ممکن می‌سازد. پیامبر اکرم فرمود:

تاسعهم قائمهم الذی یملأ الله عزوجل به الارض نوراً بعد ظلمتها، و عدلاً بعد جورها، و علماً بعد جهلها...[۱]
نهمین از آنان، قائم است که خداوند به دست او سرزمین تاریک [زندگی] را نورانی و روشن می‌کند، و از عدل آکنده می‌سازد، پس از [دوران] ظلم، و علم و دانایی را فراگیر می‌سازد پس از [دوران] جهل و نادانی...

امام باقر علیه‌السلام فرمود:
اذا قائمنا وضع یده علی رؤوس العباد فجمع به عقولهم و اکمل به احلامهم.[۲]
قائم ما به هنگام رستاخیز خویش نیروهای عقلانی توده‌ها را تمرکز دهد و خردها و دریافت‌های خلق را به کمال رساند.

---

^{پی‌نوشت‌ها
۱. کمال‌الدین، شیخ صدوق، ج۱، ص۲۶۰.
۲. بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۵۲، ص۳۳۶.}