دختر پیامبر(ص) چرا «فاطمه» نامیده شد؟! / چهار زن بهشتی به روایت پیامبر(ص)

آنگاه که دختر پیامبر(ص) ولادت یافت، خدا به فرشته‌ای وحی فرمود که نام «فاطمه» را بر زبان پیامبر(ص) جاری سازد و بعد از آن پیامبر او را فاطمه نامید، سپس خداوند فرمود:‌ من به وسیله دانش تو را از دیگر بندگان، جدا ساخته و بر آنان برتری دادم.

*چهار زن بهشتی به روایت پیامبر(ص)

حضرت زهرا(س) یکی از چهار زن بهشتی است که پیامبر اکرم(ص) از آن خبر داده است. شخصیت منحصر به فرد وی، از سویی زمینی و از سویی فراتر از آن و آسمانی است؛ چنان که وجود مقدس پیامبر اکرم(ص) او را حوراء انسیه خوانده است.

از امتیازات حضرت زهرا(س) القاب و اسماء زیادی است که به مناسب‌های خاصی به او داده شده است، به عنوان مثال؛ او را «زهرا» گفته‌اند، زهرا وقتی بر روی سجاده برای نماز، در مقابل خداوند، قرار می‌گیرد، نور او برای آسمانیان تجلّی می‌کند.

* دختر پیامبر(ص) چرا «فاطمه» نامیده شد

از جمله اسامی، او و در واقع اسم مشخص و اصلی ایشان «فاطمه» است که علت آن در روایات مختلفی ذکر شده ما به طور اختصار چند روایت را که در برگیرنده، دو علّت برای این امر، است را بیان می‌کنیم:

1. از امام رضا(ع) از پدرانش نقل کرده‌اند که پیامبر(ص) خطاب به او فرمود: آیا می‌دانی چرا به نام فاطمه نامیده شدی؟ علی(ع): چرا فاطمه نامیده شد؟ قال: لانها فطمت هی وشیعتها من النّار، زیرا او و پیروانش از آتش دوزخ در امان داشته شده‌اند.

در جایی دیگر دارد؛ که او فاطمه نامیده شده چرا که خدای جهان، آفرین او از نسل پاکش هر که با ایمان به آنچه من آورده‌ام و توحید گرایی، خدا را دیدار کند، از آتش، در امان داشته است.

*فرمانی که خداوند به فرشته‌اش در هنگام ولادت زهرای اطهر(س) داد

2. باقر علوم آل محمد(ص) فرمود: آن گاه که فاطمه ولادت یافت، خدا به فرشته‌ای وحی فرمود که نام «فاطمه» را بر زبان پیامبر جاری سازد و سپس پیامبر او را فاطمه نامید، سپس خداوند به آن بانوی با فضیلت فرمود: «من به وسیله دانش و بینش تو را از دیگر بندگان، جدا ساخته و بر همه آن‌ها برتری دادم و تو را پاکیزه ساختم. 

در روایتی دیگر آمده او فاطمه نامیده شد، زیرا از شرّ و بدی دور و جدا شده است؛ «فطمت من الشّر» یا «انما سمیّت فاطمه لان الخلق فطموا عن معرفتها»؛ یعنی فاطمه فاطمه نامیده شده زیرا مردم نمی‌توانند او را بشناسند.

همچنین فاطمه(س) مفتخر به لقب «سیدة النساء العالمین» هست که یکی از امتیازات ویژه اوست و چنانکه در روایت آمده وی سرور همه زنان عالم، از اوّل تا آخر هست.

روایات زیادی حاکی از این است که به دلیل فضایل بی‌شمار زهرا(س) که هیچ کس جز او این مناقب را ندارد، او را سیده زنان عالمیان کرده است، در این بخش ما گزیده‌ای از صدها روایت مختلف در این باره را می‌آوریم، البته لازم به ذکر است که ما می‌توانیم دلایل نامیدن ایشان به این لقب «سیدة نساء العالمین» را به دو بخش تقسیم کنیم:

1. متون روایاتی که او را به این لقب خوانده‌اند.

2. فضایل و ویژگی‌های منحصر به فردی که باعث اختصار او، به این لقب شده است.

در قسمت اوّل به ذکر این روایات وارده در این باره پرداخته خواهد شد:

1. از کتاب بحارالأنوار، علامه مجلسی، محمد باقر، از ابن عباس از پیامبر اکرم(ص) آورده است: «و امّا ابنتی فاطمه فانها سیّده نساء العالمین من الاولین و الآخرین»، امّا دخترم فاطمه سالار زنان گیتی در همه زمان‌هاست.

2. مرحوم کلینی روایتی از «زید بن علی» آورده‌اند که می‌گوید: امام صادق(ع) فرمود: فاطمه را محدثه خوانده‌اند؛ زیرا ملائکه با او سخن می‌گفتند و او را ندا دادند که «یا فاطمه انّ الله اصطفاک وطهّرک واصطفاک علی نساء العالمین»، ای فاطمه خدا تو را برگزیده و پاک و مطهر ساخته و بر تمام زنان عالم برتری داده است.

*گفت‌وگوی فرشتگان با فاطمه(س)/برترین زنان عالم کیست؟

3. این حدیث نیز با حدیث قبلی مشابه است، ولی اندکی اضافه دارد و گفت‌وگوی بین فرشتگان و فاطمه را نیز دارد که ما بخشی از آن را ذکر می‌کنیم:

«... فنادتها ملائکة کما تنادی مریم بنت عمران، فتقول: یا فاطمة! انّ الله اصطفاک وطهرک واصطفاک علی نساء العالمین، یا فاطمة! اقنتی لرّبک واسجدی وارکعی مع الراکعین فتحدّثهم ویحدثونها»، یعنی ملائک همان طور که مریم دختر عمران را صدا می‌زدند، فاطمه را نیز صدا می‌کردند و خطاب می‌کردند: ای فاطمه! خداوند تو را برگزیده و پاک ساخته و بر زنان عالم برتری داده است.

پس فاطمه(س) پرسید: آیا مریم دختر عمران بر زنان عالم برتری داده نشده است؟!، پس فرشتگان جواب دادند که: مریم، فقط سالار زنان زمان خویش بود، در حالی که خداوند تو را سالار زنان زمان خود و زمان مریم و سرور زنان عالم از اولین تا آخرین قرار داده است.

امّا ویژگی‌های خاص حضرت فراتر از بیان و شمارش است که بتوان آن‌ها را ذکر کرد، ما در این قسمت به نقل یک روایت بسنده می‌کنیم که:

*رضایت خداوند در رضایت فاطمه است/ آیه‌ای که برای خشنودی فاطمه(س) نازل شد

در کتاب مناقب از ابن شهر آشوب آمده است که رسول خدا(ص) امر کرد، دست دزدی را قطع کنند؛ دزد عرض کرد: یا رسول الل!ه با این دست با تو در اسلام بیعت کرده‌ام و شما فرمان قطع آن را صادر می‌کنید؟ حضرت(ص) فرمودند: «اگر دخترم فاطمه هم باشد، باید قوانین اسلام، عمل شود»، فاطمه(س) این مطلب را شنید و آزرده خاطر شد، جبرئیل نازل شد و این آیه را آورد: اگر تو هم، یا رسول الله شریک آوری، عملت نابود خواهد شد، رسول خدا(ص) محزون شدند و دوباره جبرئیل نازل شد و این آیه را از سوی خدا، آورد: اگر در آسمان و زمین به جز خدای یکتا، خدایانی می‌بود، همانا فساد در آن‌ها راه می‌یافت، پیامبر از این امر، تعجب کرد، جبرئیل نازل شد و عرض کرد: فاطمه زهرا(س) از سخن تو محزون و ناراحت شد و لذا برای خشنودی او، خداوند این آیات را نازل کرد.

حضرت زهرا(س) نمونه بارز رأفت و مهربانی و منبع عاطفه و محبت به کانون خانواده بودند، وی برای علی(ع) همسری وفادار و برای فرزندان خود مادری دلسوز بود.

عشق و محبت بین آن بزرگواران از جهاتی مانند سایرین که با ازدواج پیوند مبارک و مقدس عروس و داماد، آغاز شد و محبت و آرامش بین آن دو شکل گرفت، زمینی و طبیعی مانند سایرین، است،

امّا این پیوند مبارک و الهی، بیشتر جنبه‌های الهی و معنوی داشته است، به این دلیل که اولًا امر به ازدواج این دو توسط خداوند صادر شده است و در روایت آمده است که: اگر علی نبود، فاطمه کفوی و همتایی، نداشت.

قبل از پرداختن بیشتر به این بحث و اینکه دید حضرت زهرا(س) نسبت به علی(ع) چه بوده، نمونه‌ای از محبت و عاطفه ایشان نسبت به همسرش را ذکر می‌کنیم.

شیخ مفید در کتاب ارشاد نقل کرده است که در سال هشتم هجرت، هنگامی که پیامبر اکرم(ص)، علی(ع) را در ماجرای جنگ ذات سلاسل، به سوی بیابان ریگزار «یابس» برای سرکوبی دشمن فرستاد، روایت شده: حضرت علی(ع) دستمال مخصوصی داشت، هر گاه به جنگ بسیار سخت و عظیمی رهسپار می‌شد، آن را به سر می‌بست، هنگامی که می‌خواست به جنگ مذکور برود، نزد زهرا(س) آمد و آن دستمال را خواست، فاطمه(س) از او پرسید: کجا می‌روی؟ مگر پدرم می‌خواهد ترا کجا بفرستد؟

علی(ع) فرمود: به بیابان ریگزار می‌فرستد، حضرت فاطمه(س) از روی علاقه و محبتی که به حضرت علی(ع) داشت گریان شد، پیامبر اکرم(ص) در آن حال به خانه زهرا آمد و به او فرمود: چرا گریه می‌کنی، مگر می‌ترسی شوهرت کشته شود؟ نه، ان شاء الله سالم، بر می‌گردد... .

علاوه بر این محبت و عاطفه که بین هر دو بوده و از سوی هر دوی آن بزرگواران دیده شده بود که نمونه بارز آن در بعد از ظلم و ستم به حضرت زهرا(س) توسط طاغوت زمان آن‌ها در قالب حمایت و دلسوزی و همدردی علی(ع) با فاطمه(س) پدیدار شد و هم چنین ناراحتی زهرا(س) به خاطر غصب حق حضرت علی(ع) توسط خلفا نمود پیدا کرد.

*اطاعت فاطمه بر چه کسانی واجب شده است

فاطمه(س) همیشه مانند دیگر شیعیان حضرت علی(ع) را ولی خویش می‌دانستند و اطاعت خویش را اعلام می‌داشتند و از هر گونه حمایتی نسبت به حضرت علی(ع) دریغ نمی‌کردند، حتی برای گرفتن حقوق علی(ع) و خودش بنابر برخی از احادیث به همراه امام و حسنین به درب خانه مهاجرین و انصار می‌رفتند، با اینکه خود او یعنی فاطمه(س) دارای ولایت تمام از سوی پروردگار بوده است و در روایتی به این مطلب اشاره شده از پپامبر اکرم(ص) که دخترم فاطمه اطاعت و ولایتش بر همه انبیا و وحوش و طیور پرندگان و موجودات زمینی و آسمانی، واجب شده است و حدیث «لولاک لما خلقت الافلاک...» اشاره به همین مسأله دارد که خلقت فاطمه در واقع باعث ایجاد خلقت و آفرینش سایرین از همه موجودات شده است.

یعنی؛ فاطمه، فاطمه است زیرا؛ از شر و بدی دور است و روز قیامت یکی یکی دست دوستداران را گرفته و با خود به بهشت خواهد برد.

وی به همسر، وفادار و برای او خانمی فداکار و آشنا به وظایف و برای بچه‌ها مادری نمونه و دلسوز بوده و نسبت به علی(ع) از عشق و عاطفه بالایی، برخوردار بوده است و علی(ع) نیز نسبت به وی به دیده احترام و تعظیم نگریسته و از وی تجلیل می‌کرده است و متقابلاً زهرا(س) نیز ولایت او را بر خود لازم دانسته و در واقع شهیده راه دفاع از ولایت و ولّی زمان خویش گشته است.

*معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

1ـ فاطمه من المهد الی اللحد، سید محمد کاظم قزوینی(ره).

2ـ مسند فاطمه(س)، سید حسین شیخ الاسلامی.

3ـ بیت الاحزان، مرحوم شیخ عباس قمی.