سيره عملی امام خمينی در ماه رمضان

(بسم الله الرحمن الرحیم)

عالمان رباني، چلچراغ هاي پر فروغي هستند كه در هر عصري، در آسمان علم و عمل مي درخشند، و با كسب نور و گرما از خورشيد رسالت و امامت. بر زمينان تجلي مي كنند و آنان را به سوي منابع نور و بركت دودمان وحي، رهنمون مي سازند، و بر بال عرفان ناب محمدي صلي الله عليه و آله نشانده، بر مشكات ملكوت، عروج مي دهند.
در ميان دين باوران كفر ستيز، چهره ي محبوب قرن، فقيه تيزبين سياست مدار ايزدخواه فيلسوف عارف ژرف نگر، عالم متخلق و رهبر و بنيان گذار جمهوري اسلامي، حضرت امام خميني، رضوان الله عليه، از موقعيتي والا و ويژه برخودار است؛ زيرا، روزها و ساعت ها و لحظه هاي عمر او، بامراقبه و محاسبه سپري شد و صدها آيه ي قرآن را مجسم ساخت و عينيت بخشيد.
مناسب است سيره ي عملي ايشان را در ماه مبارك رمضان مورد بررسي قرار دهيم تا جان را با شهد محبت و شناخت حاصل از رفتار ايشان، صفايي ديگر دهيم.
حضرت امام، رضوان الله عليه، توجه ويژه اي نسبت به ماه رمضان داشته و بدين جهت، ملاقات هاي خودشان را در ماه رمضان تعطيل مي كردند و به دعا و تلاوت قرآن و...مي پرداختند.
و خودشان مي گفتند: «خود ماه مبارك رمضان، كاري است ».[1]
يكي از ياران امام، در اين باره گفته است:
در اين ماه، ايشان، شعر نمي خواندند و نمي سرودند و گوش به شعر هم نمي دانند. خلاصه، دگرگوني خاصي متناسب با اين ماه در زندگي خود ايجاد مي كردند، به گونه اي كه اين ماه را، سراسر، به تلاوت قرآن مجيد و دعا كردن و انجام دادن مستحبات مربوط به ماه رمضان سپري مي كردند. [2]
ايشان، به هنگام سحر و افطار، بسيار كم مي خوردند، به گونه اي كه خادم شان فكر مي كردند كه امام، چيزي نخورده است![3]
حضرت امام رحمه الله درباره رمضان چنين مي سرايند:
ماه رمضان شد، مي و ميخانه بر افتاد
عشق و طرب و باده، به وقت سحر افتاد
افطار به مي كرد برم پير خرابات
گفتم كه تو را، روزه، به برگ و ثمر افتاد
با باده، وضو گير كه در مذهب رندان
در حضرت حق اين عملت بارور افتاد[4]

عبادت و تهجد
از جمله برنامه هاي ويژه ي حضرت امام، رضوان الله عليه، در ماه مبارك رمضان، عبادت و تهجد بود. امام، عبادت را ابزار رسيدن به عشق الهي مي دانستند. و به صراحت بيان مي كردند كه در وادي عشق، نبايد به عبادت به چشم وسيله اي براي رسيدن به بهشت نگاه كرد[5].
اكثر آشنايان امام نقل مي كنند كه از سن جواني، نماز شب و تهجد، جزء برنامه هايشان بود.
بعضي از نزديكان ايشان مي گفتند كه وقتي در ظلمت و تاريكي نيمه شب، آهسته وارد اتاق امام مي شدم، معاشقه امام را با ايزد احساس مي كردم و مي ديدم كه با خضوع و خشوعي خاص، نماز مي خواندند و قيام و ركوع و سجود را به جا مي آوردند كه حقا وصف ناپذير بود. با خودم فكر مي كردم كه شب امام، حقيقتا، ليلة القدر است. [6]
يكي از اعضاي دفتر ايشان، در اين باره مي گويد:
پنجاه سال است كه نماز شب امام، ترك نشده است. امام، در بيماري و در صحت و در زندان و در خلاصي و در تبعيد، حتي بر روي تخت بيمارستان قلب هم نماز شب خواندند. [7]
امام، رضوان الله عليه، توجه خاصي به نوافل داشتند و هرگز، نوافل را ترك نمي كردند. نقل شده است كه امام، در نجف اشرف، با آن گرماي شديد، ماه مبارك رمضان را روزه مي گرفت و با اين كه در سنين پيري بودند و ضعف بسيار داشتند، تا نماز مغرب و عشا را به همراه نوافل به جاي مي آوردند، افطار نمي كردند! و شب ها تا صبح، نماز و دعا مي خواندند و بعد از نماز صبح، مقداري استراحت مي كردند و صبح زود، براي كارهايشان آماده مي شدند. [8]
خانم زهرا مصطفوي مي گويد:
راز و نياز امام و گريه ها و ناله هاي نيمه شب اين، چنان شديد بود كه انسان را، بي اختيار، به گريه مي انداخت.[9]
يكي از اساتيد قم نقل مي كرد: شبي، ميهمان حاج آقا مصطفي بودم. ايشان، خانه ي جداگانه اي نداشتند و در منزل امام زندگي، مي كردند. نصف شب، از خواب بيدار شدم و صداي آه و ناله اي شنيدم، نگران شدم كه مگر اتفاقي افتاده است؛ حاج آقا مصطفي را بيدار كردم و گفتم: «ببين چه خبر است!». ايشان نشست و گوش داد و گفت: «صداي امام است كه مشغول تهجد و عبادت است ».[10]
در ماه مبارك رمضان، اين شب زنده داري و تهجد، وضعيت ديگري داشت. يكي از محافظان بيت مي گويد در يكي از شب هاي ماه مبارك رمضان، نيمه شب، براي انجام كاري مجبور شدم از جلوي اتاق امام گذر كنم. حين عبور، متوجه شدم كه امام، زار زار گريه مي گردند! هق هق گريه ي امام كه در فضا پيچيده بود، واقعا مرا تحت تاثير قرار داد كه چه گونه امام، در آن موقع. از شب، با خداي خويش راز و نياز مي كند. [11]
آخرين ماه مبارك رمضان دوران حيات امام، به گفته ي ساكنان بيت، از ماه مبارك رمضان هاي ديگر متفاوت بود! به اين صورت كه امام، هميشه، براي خشك كردن اشك چشم شان دستمالي را همراه داشتند، ولي در آن ماه مبارك رمضان، حوله اي را نيز همراه بر مي داشتند تا به هنگام نمازهاي نيمه شب شان، از آن استفاده كنند![12]

توجه ويژه به قرآن
امام خميني، رضوان الله عليه، توجه خاصي به قرآن داشتند، به طوري كه روزي، هفت بار قرآن مي خواندند!
امام، در هر فرصتي كه به دست مي آوردند، و لو اندك، قرآن مي خواندند. بارها ديده شد كه امام، حتي در دقايقي قبل از آماده شدن سفره - كه معمولا به بطالت مي گذرد - قرآن تلاوت مي كنند[13] ! امام، بعد از نماز شب اش تا وقت نماز صبح، قرآن مي خواند.[14]
يكي اطرافيان امام مي گويد:
امام، در نجف، چشم شان درد گرفت و به دكتر مراجعه كردند. دكتر، بعد از معاينه ي چشم امام گفت: «شما بايد چند روزي قرآن نخوانيد و به چشم تان استراحت بدهيد». امام، خنديدند! و فرمودند: «دكتر: من، چشم را براي قرآن خواندن مي خواهم! چه فايده اي دارد كه چشم داشته باشم و قرآن نخوانم؟ شما يك كاري كنيد كه من بتوانم قرآن بخوانم[15] !»
و در ماه رمضان يكي از همراهان امام در نجف، اظهار مي كرد كه امام خميني، در ماه مبارك رمضان، هر روز، ده جزء قرآن مي خواندند؛ يعني، در هر سه روز، يك بار قرآن را ختم مي كند.[16]
علاوه بر آن، هر سال، چند روز قبل از ماه مبارك رمضان، دستور مي دادند كه چند ختم قرآن براي افرادي كه مد نظر مبارك شان بود، قرائت شود.[17]
- گزيده اي از توصيه ها و سفارش هاي امام رضوان الله عليه، به مناسبت ماه مبارك رمضان:
شما، در اين چند روزي كه به ماه رمضان مانده، به فكر باشيد، خود را اصلاح كرده، توجه به حق تعالي پيدا نماييد.
از كردار و رفتار ناشايسته ي خود، استغفار كنيد! اگر خداي نخواسته، گناهي مرتكب شده ايد، قبل از ورود به ماه مبارك رمضان، توبه كنيد! زبان را به مناجات حق تعالي عادت دهيد! مبادا در ماه مبارك رمضان، از شما غيبتي، تهمتي و خلاصه گناهي سر بزند و در محضر ربوبي، با نعم الهي و در مهمان سراي باري تعالي، آلوده به معاصي باشيد! شما، اقلا، به آداب اوليه ي روزه عمل نماييد و همان طوري كه شكم خود را از خوردن و آشاميدن نگه مي داريد، چشم و گوش و زبان را هم از معاصي باز داريد! از هم اكنون، بنا بگذاريد كه زبان را از غيبت، تهمت، بدگويي و دروغ نگهداشته، كينه، حسد و ديگر صفات زشت شيطاني را از دل بيرون كنيد!
اگر با پايان يافتن ماه مبارك رمضان، در اعمال و كردار شما هيچ گونه تغييري پديد نيامد، و راه و روش شما با قبل از ماه صيام فرقي نكرد، معلوم مي شود روزه اي كه از شما خواسته اند، محقق نشده است.
اگر ديديد كسي مي خواهد غيبت كند، جلوگيري كنيد و به او بگوييد! «ما، متعهد شده ايم كه در اين سي روز ماه مبارك رمضان، از امور محرمه خود داري ورزيم.» و اگر نمي توانيد او را از غيبت باز داريد، از آن مجلس خارج شويد! ننشينيد و گوش كنيد! باز تكرار مي كنم تصميم بگيريد در اين سي روز ماه مبارك رمضان، مراقب زبان، چشم، گوش و همه ي اعضاء و جوارح خود باشيد.
توجه بكنيد كه به آداب ماه مبارك رمضان عمل كنيد؛ فقط، دعا خواندن نباشد، دعا به معناي واقعي اش باشد.[18]

پی نوشت ها:
[1] . پا به پاي آفتاب، ج 1، ص 286.
[2] . برداشت‏هايي از سيره‏ي امام خميني ره، ج 3، ص 90.
[3] . همان، ص 89 .
[4] . روزنامه‏ جمهوري اسلامي، مورخ 8/1/69. امام خميني ره 29 شعبان / 1407.
[5] . روزنامه جمهوري اسلامي، 20 / 11 / 64.
[6] . امام در سنگر نماز، ص 83؛ هزار و يك نكته، حسين ديلمي، نكته‏ي 129.
[7] . هزار و يك نكته، حسين ديلمي؛ حبيب و محبوب، ص 53؛ سيماي فرزانگان، ص 180.
[8] . سيماي فرزانگان، ص 159؛ برداشت‏هايي از سيره‏ي امام خميني ره، ج 3، ص 99.
[9] . برداشت‏هايي از سيره‏ امام خميني ره، ج 3، ص 132.
[10] . همان، ص 286.
[11] . هزار و يك نكته، حسين ديلمي، نكته‏ي 104؛ جلوه‏اي از خورشيد، ص 90.
[12] . برداشت‏هايي از سيره‏ي امام خميني ره، ج 3، ص 126.
[13] . پا به پاي آفتاب، ج 1، ص 270.
[14] . برداشت‏هايي از سيره‏ي امام خميني ره؛ ج 3، ص 198.
[15] . همان، ص 7.
[16] . همان
[17] . پا به پاي آفتاب، ج 1 ص 181.
[18] . سيماي فرزانگان، ص 159 و 161 برداشتهايي از سيره‏ي امام خميني، ج 3، ص 8.