این روزها توجه به اخلاق، گذشت، عشق و محبت، حکمت و احیاء شخصیت انسانها دغدغه مهم ما در جامعه اسلامی شده است، همان عناصری که مهترین آموزههای اخلاقی در سنت نبی محسوب میشود و متأسفانه مغفول مانده است.
پیامبر گرامی اسلام(ص) در تاریخ 28 ماه صفر سال یازدهم هجری در مدینه چشم از جهان فرو بست و به لقاءالله پیوست، ایشان در هنگام وفات سر در سینه علی بن ابیطالب(ع) برادر و داماد خویش داشتند، پیش از این رخداد ایشان در غدیرخم بحث امامت و جانشینی خود را مشخص کردند.
از آنجا که براساس آیات قرآن کریم، پیامبر اسلام(ص) در تمام ابعاد دارای ویژگیها و خصلتهای مختلفی بودهاند که تمام این ویژگیها میتواند الگوی یک زندگی موفق و دینمدار شخصی و اجتماعی برای مردم باشد، درباره اینکه مهمترین آموزه پیامبر اسلام (ص) چه بوده و آنچه که امروز میتواند دغدغه ما براساس ویژگیهای پیامبر(ص) باشد، چیست، با ده تن از اساتید حوزه و دانشگاه گفتوگو کردیم که در ادامه ارائه شده است:
*باید به اخلاق پیامبرگونه بازگشت کنیم
حجتالاسلام ابوالقاسم مقیمیحاجی، رئیس پژوهشکده دانشنامهنگاری دینی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی: مهمترین آموزه پیامبر(ص) اخلاق است و باید امروز به این آموزه در زندگیمان رجوع کنیم، چرا که در درون خانواده و همین طور رفتارهای اجتماعی بدان نیاز داریم، باید رفتار خود را با رفتار پیامبر(ص) تنظیم کنیم، همین فرق ما مسلمانان با پیروان دیگر ادیان است، پیامبر(ص) امروز در لحظه لحظه زندگی مسلمانان زنده و جاری حضور دارد.
*مهمترین آموزه پیامبر اسلام(ص) اخلاق است
حجتالاسلام احمد رهدار، رئیس مؤسسه مطالعات و تحقیقات اسلامی فتوح: خود پیامبر اسلام(ص) فرمودند که برای اخلاق مبعوث شدهاند و این مهمترین آموزهشان است که باید برای درک و فهم بهتر از اسلام بدان دست یابیم.
*نیاز امروز جامعه داشتن اسوه و الگوی اخلاقی است
حجتالاسلام رضا برنجکار، عضو هیئت علمی پردیس قم دانشگاه تهران: براساس حدیث «إنَّما بُعِثتُ لاُتَمِّمَ مَکارِمَ الخلاقِ» به نظر من هم مهمترین مسأله بحث اخلاق است، این اخلاق از دو جهت اجرای معارف اخلاقی و دوم ارائه یک اسوه و الگوی اخلاقی برای کل بشریت تا ابد قابل تبیین است، بنابراین باید همه فضایل اخلاقی پیامبر(ص) را مدنظر قرار دهیم و هم براساس اخلاق پسندیده نبوی یک الگوی کامل از پیامبر(ص) به جهانیان ارائه دهیم.
*رحمت، گذشت و مشورت مهمترین پیامهای اخلاقی پیامبر رحمت است
عبدالرحیم گواهی، رئیس مرکز پژوهشکده ادیان جهان و عضو فرهنگستان علوم: نخستین آموزه پیامبر(ص) فکر کردن، اندیشیدن و خردورزی به خصوص خردجمعی در جوامع است، این خردورزی باید با عدالت خداوند سازگار باشد، بنابراین از اسلام و خدا نباید بیخبر بود، ما که جامعه اسلامی و زیباترین شعبه اسلام که همانا تشیع است را دارا هستیم، باید در مسائل اجتماعی، اقتصادی، معیشتی و ... خود مشورت و خردجمعی را مدنظر قرار دهیم، بنابراین این همه شهرتی که از ماندلا میبینیم، مدیون کار پیامبرگونه او است، ایشان هم چون پیامبر دشمنان خویش را بخشید و این چیزی جز محبت و رحمت نیست، باید عشق، محبت و مهرورزی نسبت به یکدیگر را آموزش ببینیم تا برای جهانیان الگو باشیم، با خشونت و تندخویی راه به جایی نمیبریم.
*جامعه پایدار، براساس اخلاق و رفتار انسانی اداره میشود
آیتالله سیدهاشم حسینی بوشهری، رئیس حوزههای علمیه کشور: آنچه در رفتار و کلمات پیغمبر(ص) مشهود است و فلسفه بعثت نیز بر این اساس استوار شده، گسترش اخلاق در جامعه اسلامی است، جامعهای پایدار است که براساس اخلاق و رفتار انسانی اداره شود، پیغمبر(ص) نیز در جاهای مختلف بر این امر تکیه کرده است: «إنَّما بُعِثتُ لاُتَمِّمَ مَکارِمَ الخلاقِ»، پس باید در جامعه با تعمق و سعه صدر صدایی را ایجاد کنیم که آحاد مردم با عشق و علاقه به سمت دینمداری سوق یابند.
*بالاترین فعل اخلاقی، محبت و عشق به دیگران است
عماد افروغ استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی ـ اجتماعی: پیامی که از پیامبر(ص) باقی مانده محبت و عشق به دیگران است، به گونهای که این امر بالاترین فعل اخلاقی شناخته شده است، نمونه عینی این هم امام حسین(ع) در مرتبت والای انفاق و ایثار است، پیام توجه به درد و غم دیگران متأسفانه مغفول مانده و تحتالشعاع سیاست و اقتصاد و تمدنزدگی قرار گرفته است.
*حکمت مهمترین آموزه پیامبر اسلام(ص) است
غلامرضا اعوانی، رئیس انجمن حکمت و فلسفه ایران، چهره ماندگار فلسفه و عضو فرهنگستان علوم: حضرت رسول(ص) صاحب مقام حکمی هستند و سایر ائمه و اهل ایمان نیز از این حکمت بهره بردهاند، متأسفانه این نکته در جهان اسلام فراموش شده که حکمت ارثیه پیامبر(ص) و سایر ائمه(ع) است که باید آن را در جامعه به کار ببریم.
*هدف کل اسلام، احیاء انسان و پاسداشت کرامت اوست
محمدعلی آذرشب، پژوهشگر ایرانی زبان و ادبیات عربی، استاد دانشکده ادبیات دانشگاه تهران و عضو کمیته فرهنگ و تمدن اسلام و ایران شورای عالی انقلاب فرهنگی: مهمترین آموزه پیامبر(ص) پاسداشت عزت و کرامت انسان است، انسان زنده است و هدف کل اسلام احیاء انسان است، بر اساس آیه «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اسْتَجِیبُواْ لِلّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُم لِمَا یُحْیِیکُمْ»؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید، دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید...، احیاء هدف کل اسلام و پیامبر (ص) است و این مستلزم پاسداشت عزت و کرامت انسانی است.
*ولایت پذیری را هرگز در اسلام فراموش نکنیم
محمدحسین رجبی دوانی پژوهشگر و استاد تاریخ اسلام: مهمترین اصل در اسلام ولایت است، در درجه نخست ولایت پیغمبر(ص) و اهل بیت(ع) رمز و راز سعادت دنیا و آخرت انسانی ماست و سپس ولایت ولی امر زمان است، بنابراین باید تابع ولایت اهل بیت(ع) باشیم.
*به سنتهای اسلامی عبادی تا اجتماعی پایبند باشیم
آیتالله محمدباقر تحریری، استاد حوزه علمیه قم: پیامبر اسلام(ص) رحمةللعالمین هستند و باید دستوراتشان را در شئون زندگی انسان برای رسیدن به سعادت واقعی و آسایش روحی به کار ببریم، انقلاب اسلامی ایران نمودی از تعالیم پیامبر(ص) است، باید تحت ولایت باشیم، این ولایت در طول ولایت خداست، بنابراین به همین دلیل ایران با مشکلاتی که روبه رو بوده باز هم اصالت رحمةللعالمین را حفظ کرده است، باید در سنتهای مختلف عبادی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی و ... به تعالیممان پایبند باشیم و روحیه تعامل، خیرخواهی و بازدارندگی از بدیها نسبت به دیگران در ما جلوه کند، در راستای تخلق به اخلاق نبی اکرم حرکت کنیم و انسجاممان در زمینه پیروی از آموزههای رهبر حفظ کنیم و این خود نوعی تقدیر از پیامبر اسلام (ص) است.
- فارس