امام زمان ـ عليه‌السلام ـ طبق روايات چند سال حكومت مي‌كند؟ وقتي از دنيا مي‌رود چه كسي بر بدن امام ـ عليه‌السلام ـ نماز مي‌خواند؟

پرسش :

امام زمان ـ عليه‌السلام ـ طبق روايات چند سال حكومت مي‌كند؟ وقتي از دنيا مي‌رود چه كسي بر بدن امام ـ عليه‌السلام ـ نماز مي‌خواند؟


پاسخ :

مدت زمان حكومت امام زمان ـ عليه‌السلام ـ دقيقاً مشخص نمي‌باشد. روايت مربوط به اين موضوع، مدت‌هاي متفاوتي براي حكومت حضرت ذكر نموده است؟ 7 سال،[1] 8، 9، 10سال،[2] 19سال،[3] 20 سال،[4] 40سال[5] و 309سال[6] (مقدار توقف اصحاب كهف در غار) ذكر شده است.
عدد 7 سال هم در منابع روائي اهل سنت بيشتر ذكر شده است[7] و هم در منابع شيعي بيشترين روايات را دارد منتهي در اكثر موارد هر سال آن را مساوي با 10 سال ذكر نموده است كه مي‌شود هفتاد سال (7=70).
براي توجيه و جمع ميان اين اختلاف اعداد، نظرات مختلفي ارائه شده است: صاحب كتاب «الشيعة و الرجعه» روايات هفت سال مساوي با 70 سال را بخاطر كثرت روايات آن ترجيح داده است.[8] و بعضي مثل سيدصدرالدين صدر زمان حكومت حضرت را در هفت سال منحصر نموده است و اين را از ويژگي‌هاي حكومتي حضرت دانسته كه در مدت اندك جهان را پر از عدل و داد مي‌كند كه از كس ديگري ساخته نمي‌باشد.[9]
مرحوم علامة مجلسي، اين روايات را برخي ناظر به آغاز شكل‌گيري قيام، برخي را مربوط به پياده شدن اوائل حكومت حضرت دانسته است و برخي از روايات مثل 309 سال را مربوط به دوران نهائي حاكميت و استقرار نظام حضرت حمل نموده است.[10] از جمله كساني كه اين توجه و محمل را پذيرفته‌اند آيت‌الله مكارم در كتاب «مهدي انقلابي بزرگ» است.[11]
به نظر مي‌رسد؛ توجيه دوم كه ما روايات را ناظر به مراحل آغاز و استقرار و ثبات نظام حكومتي حضرت بدانيم. نسبت به توجيه اول كه مدت حكومت حضرت را حصر در 7 سال مي‌كند و آن را به عنوان ويژگي حضرت مي‌شمارد، ترجيح دارد زيرا سنت الهي بر اين است كه حتي‌الامكان جريان كار از راه‌هاي عادي به پيش رود نه از راه اعمال قدرت اعجاز و روايات مربوط به انقلاب عدل‌گستر حضرت نيز بيانگر اين واقعيت است كه پيروزي حضرت بر دشمنان و فتح جهان، با زحمات و دشواري‌هاي سختي همراه است و نياز به افراد جان بركف دارد و خون‌هاي فراواني در راه حضرت ريخته مي‌شود.
بنابراين، طبيعت كار حضرت بقية‌الله (عج) در پروژة استقرار عدالت جهاني به جاي نظام‌هاي ظالمانه، اقتضا مي‌كند كه حضرت به عنوان مجري اين طرح عظيم و بي‌همانند، مدت طولاني حضور داشته باشد تا بتواند، با روند طبيعي (مگر در موارد خاص) تحول همه جانبه و فراگير را در جهان پر از ظلم، پديد آورد.
براساس تصريح قرآن، مأموريت و رسالت حضرت مهدي(عج) تحقق ارزش‌هاي الهي و قرآني و تأسيس جامعة توحيدي به معناي كامل آن است بگونه‎اي كه هيچگونه اثري از شرك در آن دوره مشاهده نشود «يَعْبُدُونَنِي لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً»[12]
آنچه مسلم است؛ اين است كه تأسيس چنين بناي عظيم، آن هم با آن عمق و گستردگي غير قابل توصيف كاري است كارستان و حيرت‌آور كه مي‌بايد آن ذخيرة الهي، اين كار بزرگ و بي‌سابقه را به اجرا در آورد.
بديهي است كه اجراي اين برنامة عظيم ـ با توجه به روند طبيعي امور و عدم استفاده از قدرت اعجاز ـ (مگر در موارد ضرورت) نياز به گذشت زمان دارد.
بنابراين، گرچه رشد افكار عمومي و فرهنگ‌ها در عصر انقلاب جهاني حضرت، تا حد زيادي زمينه را براي پذيرش، برنامه‌هاي حضرت، مساعد خواهد نمود، ولي با همة اين احوال بلحاظ اينكه نظام‌هاي سلطه، نوعاً‌نظام ظالمانه مي‌باشد، اجراي احكام الهي و تحقق عيني معارف قرآني و ارزش‌هاي اسلامي، در چنين فرايندي، نياز به زمان طولاني دارد و حضور امام را در مدت لازم مي‌طلبد، اما اينكه دقيقاً چه مقدار حضرت حكومت مي‌كند؟ مشخص نمي‌باشد كه اينكه روايات اين موضوع را دقيقاً معين ننموده است شايد بخاطر بعضي از حكمت‌ها و اسراري است كه در اين مسأله وجود دارد و فقط بعد از ظهور مشخص مي‌شود.
و اما پاسخ قسمت اخير سؤال:
يكي از اعتقادات شيعه اين است كه امام معصوم ـ عليه‌السلام ـ را جز امام معصوم ديگر غسل و نماز، نمي‌دهد و در روايات خاصه به اين موضوع تصريح شده است جملة امام ـ عليه‌السلام ـ مي‌فرمايد: «ان الامام لا يغسله الا للامام»[13]
در خصوص انجام غسل و نماز بر بدن مطهر امام زمان ـ ارواحناه فداه ـ طبق روايات، امام حسين ـ عليه‌السلام ـ اولين كسي است كه در حال حيات حضرت مهدي ـ عليه‌السلام ـ رجعت مي‌كند و بعد از رحلت حضرت و با شهادت او، مراسم غسل و نماز بر بدن حضرت را بر عهده مي‌گيرد.[14] در مورد رحلت و يا شهادت حضرت، روايات مختلف است ولي در هر دو نوع روايات، موضوع بازگشت امام حسين ـ عليه‌السلام ـ و انجام مراسم غسل و كفن و نماز بر حضرت، ذكر شده است.
در پايان جهت مطالعة بيشتر دو كتاب:
1. البيعة لله، فريده گل‌محمدي آرمان، چاپ دوم، دارالنشر اسلام، قم.
2. چشم‌اندازي به حكومت مهدي، نجم‌الدين طبسي، چاپ سوم، بوستان كتاب، قم.
را پيشنهاد مي‌نمايم.
امام صادق ـ عليه‌السلام ـ فرمود:
براي ما اهل‌بيت دولتي است كه خداوند هر وقت اراده كند آن را مي‌آورد. هر كس دوست دارد از ياران قائم ما باشد بايد منتظر باشد.
(بحارالانوار، ج 52، ص 140)

---

• [1] . بحارالانوار، ج 52، ص 291، مطبعة الاسلاميه، 1384 هـ ش.
• [2] . الشيعة و الرجعه، ج 1، ص 224، محمدرضا طبسي، مطبعة الآداب النجف الاشرف، 1385 هـ ش.
• [3] . الغيبة نعماني، ص 332، تحقيق علي‌اكبر غفاري، مطبعة الصدوق، تهران، بي‌تا.
• [4] . العمده، ابن الطريق. ص 439، تحقيق و نشر موسسة النشر الاسلامي، (جامعه مدرسين)، طبع اول، 1407 هـ قم.
• [5] . عقد الدرر، ص 240، به نقل از جهان بعد از ظهور، محمد خادمي شيرازي، ص 174، چاپ دوم، مؤسسة الغدير.
• [6] . بحارالانوار، ج 52، ص 280.
• [7] . سسن ابن ابي‌داوود، ج 4، ص 307، طبع اول، 1418 هـ ، 1997 م، دار ابن حزم، بيروت.
• [8] . الشيعة و الرجعه، ج 1، ص 225.
• [9] . المهدي، سيدصدرالدين صدر، ص 239، چاپ دوم، 1379، انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، قم.
• [10] . بحارالانوار، ج 52، ص 280.
• [11] . مهدي انقلابي بزرگ، ص 314.
• [12] . سورة نور، آية 55.
• [13] . اصول كافي، ج 1، ص 384 و بحارالانوار، ج 109، ص 103.
• [14] . بحارالانوار، ج 53، ص 13 و ج 51، ص 56.
• اندیشه قم