تبلیغات ویژه
تبلیغات متنی
(بسم الله الرحمن الرحیم)
شیخ حرّ عاملی، در اوّلین دلیل بر رجعت می گوید: فهم اعتقاد به رجعت، از فهم اعتقاد به معاد، آسان تر است به دلیل وقوع آن در گذشته (برخلاف معاد که قبلاً تحقّق پیدا نکرده است).
ایشان می گوید که: ادلّه رجعت، همان ادلّه معاد است.(3)
علّامه مجلسی می گوید:
کسانی رجعت را انکار می کنند، که منکر قدرت خدا و منکر قیامت باشند؛ چرا که راه اثبات آن ها و علّت انکارشان مشترک و یکسان است.(4)
ابوالحسن شریف می فرماید:
... روایات دلالت بر آن دارند که بیشتر آیاتی که بر حسب تنزیل در مورد قیامت است، درباره رجعت می باشند... منکران رجعت دلایلی می آورند هم چون مشرکان، در مورد انکار آخرت...(5)
علّامه طباطبایی ذیل روایتی که روزهای خدا را سه روز دانسته است- روز ظهور، روز رجعت، روز قیامت- می فرماید: این سه روز، در حقیقت متّحد و در مرتبه ظهور متفاوتند. به سبب همین اتّحاد است که در تفسیر ائمّه (علیهم السّلام)، بعضی آیات، گاهی به روز قیامت و گاهی رجعت و گاهی به ظهور تفسیر شده اند.(6)
مرحوم مظفّر در دفاع از رجعت می فرماید:
منکران رجعت، استدلال به بطلان تناسخ می کنند و می گویند: تناسخ باطل است؛ پس رجعت صحیح نیست. آن ها فرقی میان تناسخ و معاد جسمانی قائل نشده اند؛ در حالی که رجعت، نوعی از معاد جسمانی است نه تناسخ.(7)
این جا لازم است به حدیثی اشاره کنیم.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به جبرئیل فرمود: نشان بده که «کیف یبعث الله العباد یوم القیامه»؛ خداوند چگونه بندگان را در قیامت بر می انگیزد؟ جبرئیل، پس از آن که دو نفر را از قبر بیرون کشید و آن دو نفر، سخن گفتند، گفت:« هکذا تبعثون یوم القیامه» روز قیامت، این گونه برانگیخته می شوید.(8)
این جا برای نشان دادن چگونگی زنده شدن در قیامت، از زنده شدن اموات در دنیا، بهره گیری شده است. البتّه تقاضای حضرت ابراهیم در مسأله قیامت و کشتن چهار پرنده و زنده شدن آن ها نیز در همین راستا می باشد.(9)
شایان ذکر است برخی لغات که درباره قیامت و معاد به کار رفته است، در مفهوم رجعت نیز استعمال شده اند؛ مانند: بعث، حشر، عود، نشر و نیز آیات بسیاری که در قرآن، برای اثبات معاد، مورد استناد قرار گرفته اند، مورد استناد قائلین به رجعت نیز قرار گرفته اند و این استنادها چیزی نیست جز به سبب شباهت های معاد و رجعت.
تذکّر قابل توجّه این که منظور از معاد در این جا، معاد جسمانی و روحانی است؛ امّا اگر معاد، روحانی باشد سنخیتی با رجعت نخواهد داشت و بنابر نوشته مجمع البحرین، معاد جسمانی به اجماع مسلمین رسیده است و آنچه نزد حکما است که معاد را برای نفس بدون بدن می دانند، باطل است.(10)
به دلیل این شباهت های زیاد که بین معاد و رجعت وجود دارد، می توان گفت: ادلّه ای که برای امکان وقوع معاد اقامه شده است، بر امکان وقوع معاد اقامه شده است، بر امکان وقوع رجعت نیز صادق خواهد بود. از سوی دیگر افرادی که رجعت را امر بعیدی می دانند، مسلماً معاد را نیز باید بعیدتر به شمار آورند.
1.رجعت، بازگشت به مکان اولیه (دنیا) است؛ امّا معاد، بازگشت به جایگاه ابدی است.
2.رجعت کنندگان بار دیگر می میرند، برخلاف معاد که زندگی ابدی است.
3.معاد، از اصول دین است، برخلاف رجعت که از اصول مذهب است.
4.زمان رجعت، قبل از قیامت است.
5.معاد، همگانی است؛ برخلاف رجعت که برای گروهی خاص است.
6.هدف از معاد، رسیدن به جزا و کیفر ابدی است؛ امّا در رجعت، اهداف خاصی دارند که در جای خود بحث شده است.
الف. شباهت های رجعت با معاد
در یک بررسی تحقیقی می توان رابطه معاد و رجعت را در لفظ (زنده شدن
مردگان) مطرح و مورد تحلیل قرار داد. معاد جسمانی، یعنی جمع آوری اجزای
پراکنده بدن و تشکیل صورت پیشین انسانی و آن گاه روح را به آن تعلّق
دادن.(1)
امکان حیات مجدّد بشر در قیامت، خود بهترین دلیل امکان رجعت است. رجعت و
معاد، در ظاهر مثل هم و از یک نوع هستند... پس اعتراف به امکان حیات جدید
در قیامت، ملازم با امکان رجعت است.(2)
شیخ حرّ عاملی، در اوّلین دلیل بر رجعت می گوید: فهم اعتقاد به رجعت، از فهم اعتقاد به معاد، آسان تر است به دلیل وقوع آن در گذشته (برخلاف معاد که قبلاً تحقّق پیدا نکرده است).
ایشان می گوید که: ادلّه رجعت، همان ادلّه معاد است.(3)
علّامه مجلسی می گوید:
کسانی رجعت را انکار می کنند، که منکر قدرت خدا و منکر قیامت باشند؛ چرا که راه اثبات آن ها و علّت انکارشان مشترک و یکسان است.(4)
ابوالحسن شریف می فرماید:
... روایات دلالت بر آن دارند که بیشتر آیاتی که بر حسب تنزیل در مورد قیامت است، درباره رجعت می باشند... منکران رجعت دلایلی می آورند هم چون مشرکان، در مورد انکار آخرت...(5)
علّامه طباطبایی ذیل روایتی که روزهای خدا را سه روز دانسته است- روز ظهور، روز رجعت، روز قیامت- می فرماید: این سه روز، در حقیقت متّحد و در مرتبه ظهور متفاوتند. به سبب همین اتّحاد است که در تفسیر ائمّه (علیهم السّلام)، بعضی آیات، گاهی به روز قیامت و گاهی رجعت و گاهی به ظهور تفسیر شده اند.(6)
مرحوم مظفّر در دفاع از رجعت می فرماید:
منکران رجعت، استدلال به بطلان تناسخ می کنند و می گویند: تناسخ باطل است؛ پس رجعت صحیح نیست. آن ها فرقی میان تناسخ و معاد جسمانی قائل نشده اند؛ در حالی که رجعت، نوعی از معاد جسمانی است نه تناسخ.(7)
این جا لازم است به حدیثی اشاره کنیم.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به جبرئیل فرمود: نشان بده که «کیف یبعث الله العباد یوم القیامه»؛ خداوند چگونه بندگان را در قیامت بر می انگیزد؟ جبرئیل، پس از آن که دو نفر را از قبر بیرون کشید و آن دو نفر، سخن گفتند، گفت:« هکذا تبعثون یوم القیامه» روز قیامت، این گونه برانگیخته می شوید.(8)
این جا برای نشان دادن چگونگی زنده شدن در قیامت، از زنده شدن اموات در دنیا، بهره گیری شده است. البتّه تقاضای حضرت ابراهیم در مسأله قیامت و کشتن چهار پرنده و زنده شدن آن ها نیز در همین راستا می باشد.(9)
شایان ذکر است برخی لغات که درباره قیامت و معاد به کار رفته است، در مفهوم رجعت نیز استعمال شده اند؛ مانند: بعث، حشر، عود، نشر و نیز آیات بسیاری که در قرآن، برای اثبات معاد، مورد استناد قرار گرفته اند، مورد استناد قائلین به رجعت نیز قرار گرفته اند و این استنادها چیزی نیست جز به سبب شباهت های معاد و رجعت.
تذکّر قابل توجّه این که منظور از معاد در این جا، معاد جسمانی و روحانی است؛ امّا اگر معاد، روحانی باشد سنخیتی با رجعت نخواهد داشت و بنابر نوشته مجمع البحرین، معاد جسمانی به اجماع مسلمین رسیده است و آنچه نزد حکما است که معاد را برای نفس بدون بدن می دانند، باطل است.(10)
به دلیل این شباهت های زیاد که بین معاد و رجعت وجود دارد، می توان گفت: ادلّه ای که برای امکان وقوع معاد اقامه شده است، بر امکان وقوع معاد اقامه شده است، بر امکان وقوع رجعت نیز صادق خواهد بود. از سوی دیگر افرادی که رجعت را امر بعیدی می دانند، مسلماً معاد را نیز باید بعیدتر به شمار آورند.
ب. تفاوت های رجعت با معاد
با وجود شباهت هایی که بین معاد و رجعت وجود دارد، تفاوت هایی نیز موجود است که ذیلاً بیان می شود.1.رجعت، بازگشت به مکان اولیه (دنیا) است؛ امّا معاد، بازگشت به جایگاه ابدی است.
2.رجعت کنندگان بار دیگر می میرند، برخلاف معاد که زندگی ابدی است.
3.معاد، از اصول دین است، برخلاف رجعت که از اصول مذهب است.
4.زمان رجعت، قبل از قیامت است.
5.معاد، همگانی است؛ برخلاف رجعت که برای گروهی خاص است.
6.هدف از معاد، رسیدن به جزا و کیفر ابدی است؛ امّا در رجعت، اهداف خاصی دارند که در جای خود بحث شده است.
- پی نوشت ها :
- 1.منشور جاوید، ج9، ص 160.
- 2.الالهیات، ج4، ص 291-292.
- 3.الإیقاظ، ص 30.
- 4.الاربعین، ص 122، ح28.
- 5.مرآة الأنوار، ص 237.
- 6.تفسیر المیزان، ج2، ص 163.
- 7.عقائد الامامیه، ص111.
- 8.الأیقاظ، ص 207.
- 9. سوره بقره: 260.
- 10.مجمع البحرین، ج2، ص 272.
- منبع مقاله :
- محسنی دایکندی، محمدعظیم، (1389)، رجعت در عصر ظهور، قم، بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، مرکز تخصصی مهدویّت، چاپ اول
- لینک کوتاه این مطلب
تاریخ انتشار:21 اردیبهشت 1393 - 21:59
مطالب مرتبط...
نظر شما...
