تبلیغات ویژه
تبلیغات متنی
(بسم الله الرحمن الرحیم)
چه باشکوه است تصوير ايامي که تنها حاکم عادل، دادگستري چون قائم آل
محمد (ص) باشد و چه زيباست زندگي در روزگاري که پرچمي بالاتر از پرچم
توحيد، در اهتزاز نباشد و ندايي بلندتر از دعوت به هدايت، به گوش جهانيان
نرسد؛ دوراني سرشار از صلح، گفتگو، آسايش، مهرباني، عدالت، آزادي و کرامت
انساني.
ايامي که در آن، آسمان نيز از بارش پي در پي باران رحمتش بر زمين، دريغ نورزد و زمين، گنجينه هاي نهفته در خويش را سخاوتمندانه، بر آدميان تقديم دارد؛ (1) عرشيان و فرشيان، چنان از دولت پيروز آن عدالت گستر جهان، به شور و وجد، مي آيند که هر کس، هر چه در توان دارد، در طبق اخلاص خويش عرضه مي کند تا شايد در تحقق وعده هاي خداوند براي پيشوايي صالحان، سهمي برعهده گيرد.
آرزوي دستيابي به آن دنياي بي بديل، چشم هاي ميليون ها انسان خسته از ظلم دوران را در انتظار نگه داشته و بيان اوصاف دولت حق از سوي امامان، عالمان و عارفان، اين انتظار را شوق انگيزتر کرده است.
چند رکن از ويژگي هاي اصلي حکومت مهدي (عج) که از ارکان اصلي سعادت بشر نيز به شمار مي آيند و براي عزت و سربلندي در دنيا و آخرت ضرورت دارند، عبارتند از:
1. گسترش ايمان و اخلاق؛ 2. برقرار شدن امنيت؛ 3. استقرار عدالت اجتماعي؛ 4. اصالت يافتن صلح و مدارا و گفتگو؛ 5. رونق گرفتن علم و عقلانيت؛ 6. تحقق رفاه نسبي و همگاني.
اين مفاهيم، در فرهنگ اسلام و قرآن، فراوان ديده مي شوند و البته پديده هايي هستند که مانند دانه هاي تسبيح، به يکديگر مرتبط اند و هر يک بر ديگري تأثيرگذار و از آن، تأثيرپذير است. اين موضوعات، منظومه اي به هم پيوسته از اصول و مباني و ارزش هايي است که بنيادکاخ رفيع فرهنگ و تمدن اسلامي را مي سازند و ساختار جامعه ي اسلامي را شکل مي دهند.
بنابر روايات اسلامي، در نتيجه ي تلاش و تبليغ و تربيت و هدايت مهدي (عج)، جهان بيني واحدي (جهان بيني توحيدي)، بر قلب و انديشه ي جهانيان غلبه مي يابد و به تدريج، يکپارچگي و يگانگي واقعي در پرستش خداي يکتا (توحيد عملي) پديد مي آيد و توده هاي مردم، يک دل و يک زبان، به سوي سعادت و صلاح، حرکت مي کنند و در راه و روش هاي اجتماعي نيز اختلاف و چندگانگي ديده نمي شود.
امام علي (ع) در اين باره مي فرمايد: «چون مهدي ظهور کند، هواپرستي را به خداپرستي باز مي گرداند، پس از آن که خداپرستي را به هواپرستي تبديل کرده اند و رأي ها و نظرها و افکار را به قرآن بازمي گرداند، پس از آن که قرآن را به رأي ها و نظرها و افکار خود، تفسير کرده اند. (2)
از امام صادق (ع) نيز نقل شده است که به يکي از ياران خود فرمود: «اي مفضل! قائم ما، از ميان ملت ها و آيين ها، اختلاف را برمي دارد، تا آن جا که يک دين، به همه حاکم مي گردد». (3)
در روايات اسلامي، از جامعه ي روزگار امام عصر (عج) به «شهر امنيت و آسايش و آشتي» تعبير شده است؛ امنيت و آسايشي که از کوچک ترين مسائل فردي تا بزرگ ترين مسائل جهاني را دربر مي گيرد، به طوري که اين امنيت عمومي، نه تنها انسان ها، بلکه تمام جانداران روي زمين را نيز شامل خواهد شد. (5)
پيامبر (ص) در اين باره مي فرمايد: «نه خوني به ناحق ريخته مي شود و نه خوابيده اي را بيدار مي کنند». (6) و نيز مي فرمايد: «[امنيت در] حکومت مهدي به گونه اي است که دو زن، شبانه مسافرت مي کنند و از تعرض و ستم، هراسي ندارند». (7)
آيات و روايات بسياري وجود دارند که به اين جنبه از حکومت جهاني امام عصر (عج) پرداخته اند و اهميت اين موضوع، تا بدان حد است که مي توان گفت به اين ويژگي، از ديگر ويژگي هاي حکومت آن حضرت، بيشتر توجه شده است. (8)
رسول خدا (ص) در وصف امام مهدي (ع) مي فرمايد: «او آغاز عدالت و پايان آن است». امام علي (ع) نيز مي فرمايد: «آن قدر عدالت را در جهان آشکار مي سازد که مردگان، آرزوي زندگي مجدد در دنيا را مي نمايند». (9)
از امام صادق (ع) نقل شده که گفته است: «مهدي، عدالت را همچنان که گرما و سرما وارد خانه مي شود، وارد خانه هاي مردم مي کند و دادگري او، همه جا را فرامي گيرد». (10) امام رضا (ع) نيزمي فرمايد: «آن گاه که حضرت مهدي ظهور مي کند، ترازوي عدالت را در جامعه برقرار مي کند و از آن پس، کسي به ديگري ظلم نمي کند». (11) امام محمد باقر (ع) مي فرمايد: «او، ثروت را به شکلي برابر، تقسيم مي کند و با مردم، به انصاف رفتار مي کند، چه نيکوکار باشند و چه بدکار». (12)
در مورد قاطعيت و سختگيري امام مهدي (عج) نسبت به کارگزاران و مجريان مختلف نيز در روايتي از امام علي (ع) چنين مي خوانيم: «قائم ما قاضيان زشتکار را کنار مي گذارد و دست سازشکاران را از سرتان کوتاه مي کند و حکمرانان ستم پيشه را عزل مي نمايد و زمين را از هر نادرستکار و خائني پاک مي سازد و به عدل رفتار مي کند». (13)
سرانجام، در پرتو نظام عدالت گستر عصر ظهور، بساط ظلم و بي عدالتي و تبعيض در تمامي چهره و ابعادش برچيده خواهد شد و مدينه ي فاضله اي که بشر دردمند، در طول تاريخ، انتظار و آرزوي آن را در سر مي پروراند، به وجود خواهد آمد؛ مدينه ي فاضله اي که در آن، روابط اجتماعي انسان ها براساس قانون، عدالت و احترام به حقوق و ارزش هاي انساني و آزادي هاي مشروع فردي و اجتماعي پايه ريزي شده، جريان پيدا خواهد کرد و انسان در محيط امن و آرام، راه تقوا و عبوديت را در پيش مي گيرد و از وضع مطلوب به وجود آمده، کمال استفاده را در جهت کسب فضايل اخلاقي خواهد برد.
در چنين شرايطي که روح گفتگو و مدارا و همزيستي مسالمت آميز در کنار هم در جهان، از بين رفته است، موعود آخرالزمان (عج) ظهور مي کند و تمام اين دشمني ها، کينه ها و ناسازگاري ها را به صلح و دوستي و مدارا و گفتگوي مسالمت آميز تبديل مي کند. امام علي (ع) مي فرمايد: «چون قائم ما قيام مي کند، کينه ها از دل ها بيرون مي رود». (16) از امام حسن (ع) نيز نقل شده است که: «آنچه انتظارش را داريد (فرج و ظهور)، تحقق نخواهد يافت تا آن هنگام که از يکديگر بيزاري بجوييد و تف به روي يکديگر بيندازيد و برخي از شما، برخي ديگر را کافر بخواند و بعضي، بعضي ديگر را نفرين و لعن کند». گفتم: در اين روزگار، خيري نيست؟ امام حسين (ع) فرمود: «تمام خير در اين روزگار است، چون قائم، قيام مي کند و همه ي اين اختلاف ها را از ميان برمي دارد». (17)
امام صادق (ع) مي فرمايد: «قائم، با مردمي رو به رو مي شود که با استدلال به قرآن و تفسير آن، با وي بگومگو مي کنند و گروهي از آنان، بر ضد وي، از قرآن، دليل مي آورند». (18)
گسترش علم و دانش و شکوفايي استعدادهاي علمي بشر و تحولات عظيم و چشمگير علمي در حکومت جهاني امام زمان (عج)، يکي از مشهورترين ويژگي هاي اين حکومت است. خوش بختانه، توسعه ي علوم در نيم قرن اخير، رشد و تحولات فراواني به همراه داشته و چنانچه روند با همين کيفيت به پيش برود، قطعا روز به روز، شاهد شکوفايي استعدادها و پيشرفت علمي و فني در عرصه هاي گوناگون علمي خواهيم بود و اين، درک پيشگويي ها و اخبار غيبي مربوط به رشد علم در حکومت مهدي (ع) را آسان تر مي کند.
در روايتي از امام صادق (ع) درباره ي عصر ظهور آمده است که تا آن روز، دو حرف از 27 حرف دانش براي بشر کشف خواهد شد و در آن روزگار، تحول عظيمي پيدا خواهد شد که هر 27 حرف دانش شناخته مي شود و تمامي مراتب و درجات آن، تجلي خواهد کرد و اوج دانش و دانايي و توانايي بشر فراخواهد رسيد. (21)
اميد که ما نيز سعادت خدمت به جامعه ي فاضله ي روزگار مهدي (عج) را داشته باشيم و بتوانيم در دولت او، در جامعه اي عاري از هرگونه بي عدالتي، زندگي را با آرامش، طي کنيم!
با ظهور امام عصر (عج)، حق کشي ها، پايان مي يابد و تمام منابع و ثروت هاي زمين به صورت مساوي، بين مردم جهان تقسيم مي شود و رفاه و آسايش عمومي گسترش مي يابد. امام باقر (ع) در اين باره مي فرمايد: «همه ي اموال جهان، در نزد مهدي گرد مي آيد؛ آنچه در دل زمين است و آنچه بر روي زمين. آن گاه، مهدي، به مردمان مي گويد: «بياييد! و اين اموال را بگيريد! اينها همان چيزهايي است که براي به دست آوردن آنها، قطع رحم کرديد و خويشان خود را رنجانديد، خون هاي به ناحق ريختيد و مرتکب گناهان شديد. بياييد و بگيريد!». (23)
پيامبر (ص) مي فرمايد: «... مهدي، اموال را برابر تقسيم مي کند و خداوند، بي نيازي و غنا را در دل هاي اين امت پديد مي آورد». (24) امام علي (ع) مي فرمايد: «او، بردگان را مي خرد و آزاد مي کند و قرض بدهکاران را مي دهد و خانواده هايي را که سرپرست خود را از دست داده اند، سرپرستي مي کند». (25)
در صورت استقرار کامل عدالت و به کارگيري کليه ي استعدادها و پرورش صحيح آنها، تمامي ملت هاي جهان، شاهد اين توسعه، رشد و آسايش و رفاهي خواهند شد که جامعه ي بشري، تاکنون به خود نديده است. در متون حديثي، اين مسئله، به صورت زير تأييد شده است: «آب ها، در عهد او فراوان مي شود، رودخانه ها پرآب مي گردد، زمين مواد خوراکي اش را چند برابر مي گرداند و چيزي از آن باقي نمي گذارد، کينه ها از دل مردم بيرون مي رود و شر، از جهان، رخت برمي بندد و خير مستقر مي شود». (26)
پي نوشت :
ايامي که در آن، آسمان نيز از بارش پي در پي باران رحمتش بر زمين، دريغ نورزد و زمين، گنجينه هاي نهفته در خويش را سخاوتمندانه، بر آدميان تقديم دارد؛ (1) عرشيان و فرشيان، چنان از دولت پيروز آن عدالت گستر جهان، به شور و وجد، مي آيند که هر کس، هر چه در توان دارد، در طبق اخلاص خويش عرضه مي کند تا شايد در تحقق وعده هاي خداوند براي پيشوايي صالحان، سهمي برعهده گيرد.
آرزوي دستيابي به آن دنياي بي بديل، چشم هاي ميليون ها انسان خسته از ظلم دوران را در انتظار نگه داشته و بيان اوصاف دولت حق از سوي امامان، عالمان و عارفان، اين انتظار را شوق انگيزتر کرده است.
چند رکن از ويژگي هاي اصلي حکومت مهدي (عج) که از ارکان اصلي سعادت بشر نيز به شمار مي آيند و براي عزت و سربلندي در دنيا و آخرت ضرورت دارند، عبارتند از:
1. گسترش ايمان و اخلاق؛ 2. برقرار شدن امنيت؛ 3. استقرار عدالت اجتماعي؛ 4. اصالت يافتن صلح و مدارا و گفتگو؛ 5. رونق گرفتن علم و عقلانيت؛ 6. تحقق رفاه نسبي و همگاني.
اين مفاهيم، در فرهنگ اسلام و قرآن، فراوان ديده مي شوند و البته پديده هايي هستند که مانند دانه هاي تسبيح، به يکديگر مرتبط اند و هر يک بر ديگري تأثيرگذار و از آن، تأثيرپذير است. اين موضوعات، منظومه اي به هم پيوسته از اصول و مباني و ارزش هايي است که بنيادکاخ رفيع فرهنگ و تمدن اسلامي را مي سازند و ساختار جامعه ي اسلامي را شکل مي دهند.
1. گسترش ايمان و اخلاق
بنابر روايات اسلامي، در نتيجه ي تلاش و تبليغ و تربيت و هدايت مهدي (عج)، جهان بيني واحدي (جهان بيني توحيدي)، بر قلب و انديشه ي جهانيان غلبه مي يابد و به تدريج، يکپارچگي و يگانگي واقعي در پرستش خداي يکتا (توحيد عملي) پديد مي آيد و توده هاي مردم، يک دل و يک زبان، به سوي سعادت و صلاح، حرکت مي کنند و در راه و روش هاي اجتماعي نيز اختلاف و چندگانگي ديده نمي شود.
امام علي (ع) در اين باره مي فرمايد: «چون مهدي ظهور کند، هواپرستي را به خداپرستي باز مي گرداند، پس از آن که خداپرستي را به هواپرستي تبديل کرده اند و رأي ها و نظرها و افکار را به قرآن بازمي گرداند، پس از آن که قرآن را به رأي ها و نظرها و افکار خود، تفسير کرده اند. (2)
از امام صادق (ع) نيز نقل شده است که به يکي از ياران خود فرمود: «اي مفضل! قائم ما، از ميان ملت ها و آيين ها، اختلاف را برمي دارد، تا آن جا که يک دين، به همه حاکم مي گردد». (3)
2. برقرار شدن امنيت
در روايات اسلامي، از جامعه ي روزگار امام عصر (عج) به «شهر امنيت و آسايش و آشتي» تعبير شده است؛ امنيت و آسايشي که از کوچک ترين مسائل فردي تا بزرگ ترين مسائل جهاني را دربر مي گيرد، به طوري که اين امنيت عمومي، نه تنها انسان ها، بلکه تمام جانداران روي زمين را نيز شامل خواهد شد. (5)
پيامبر (ص) در اين باره مي فرمايد: «نه خوني به ناحق ريخته مي شود و نه خوابيده اي را بيدار مي کنند». (6) و نيز مي فرمايد: «[امنيت در] حکومت مهدي به گونه اي است که دو زن، شبانه مسافرت مي کنند و از تعرض و ستم، هراسي ندارند». (7)
3. استقرار عدالت اجتماعي
آيات و روايات بسياري وجود دارند که به اين جنبه از حکومت جهاني امام عصر (عج) پرداخته اند و اهميت اين موضوع، تا بدان حد است که مي توان گفت به اين ويژگي، از ديگر ويژگي هاي حکومت آن حضرت، بيشتر توجه شده است. (8)
رسول خدا (ص) در وصف امام مهدي (ع) مي فرمايد: «او آغاز عدالت و پايان آن است». امام علي (ع) نيز مي فرمايد: «آن قدر عدالت را در جهان آشکار مي سازد که مردگان، آرزوي زندگي مجدد در دنيا را مي نمايند». (9)
از امام صادق (ع) نقل شده که گفته است: «مهدي، عدالت را همچنان که گرما و سرما وارد خانه مي شود، وارد خانه هاي مردم مي کند و دادگري او، همه جا را فرامي گيرد». (10) امام رضا (ع) نيزمي فرمايد: «آن گاه که حضرت مهدي ظهور مي کند، ترازوي عدالت را در جامعه برقرار مي کند و از آن پس، کسي به ديگري ظلم نمي کند». (11) امام محمد باقر (ع) مي فرمايد: «او، ثروت را به شکلي برابر، تقسيم مي کند و با مردم، به انصاف رفتار مي کند، چه نيکوکار باشند و چه بدکار». (12)
در مورد قاطعيت و سختگيري امام مهدي (عج) نسبت به کارگزاران و مجريان مختلف نيز در روايتي از امام علي (ع) چنين مي خوانيم: «قائم ما قاضيان زشتکار را کنار مي گذارد و دست سازشکاران را از سرتان کوتاه مي کند و حکمرانان ستم پيشه را عزل مي نمايد و زمين را از هر نادرستکار و خائني پاک مي سازد و به عدل رفتار مي کند». (13)
سرانجام، در پرتو نظام عدالت گستر عصر ظهور، بساط ظلم و بي عدالتي و تبعيض در تمامي چهره و ابعادش برچيده خواهد شد و مدينه ي فاضله اي که بشر دردمند، در طول تاريخ، انتظار و آرزوي آن را در سر مي پروراند، به وجود خواهد آمد؛ مدينه ي فاضله اي که در آن، روابط اجتماعي انسان ها براساس قانون، عدالت و احترام به حقوق و ارزش هاي انساني و آزادي هاي مشروع فردي و اجتماعي پايه ريزي شده، جريان پيدا خواهد کرد و انسان در محيط امن و آرام، راه تقوا و عبوديت را در پيش مي گيرد و از وضع مطلوب به وجود آمده، کمال استفاده را در جهت کسب فضايل اخلاقي خواهد برد.
4. اصالت يافتن صلح و مدارا و گفتگو
در چنين شرايطي که روح گفتگو و مدارا و همزيستي مسالمت آميز در کنار هم در جهان، از بين رفته است، موعود آخرالزمان (عج) ظهور مي کند و تمام اين دشمني ها، کينه ها و ناسازگاري ها را به صلح و دوستي و مدارا و گفتگوي مسالمت آميز تبديل مي کند. امام علي (ع) مي فرمايد: «چون قائم ما قيام مي کند، کينه ها از دل ها بيرون مي رود». (16) از امام حسن (ع) نيز نقل شده است که: «آنچه انتظارش را داريد (فرج و ظهور)، تحقق نخواهد يافت تا آن هنگام که از يکديگر بيزاري بجوييد و تف به روي يکديگر بيندازيد و برخي از شما، برخي ديگر را کافر بخواند و بعضي، بعضي ديگر را نفرين و لعن کند». گفتم: در اين روزگار، خيري نيست؟ امام حسين (ع) فرمود: «تمام خير در اين روزگار است، چون قائم، قيام مي کند و همه ي اين اختلاف ها را از ميان برمي دارد». (17)
امام صادق (ع) مي فرمايد: «قائم، با مردمي رو به رو مي شود که با استدلال به قرآن و تفسير آن، با وي بگومگو مي کنند و گروهي از آنان، بر ضد وي، از قرآن، دليل مي آورند». (18)
5. رونق گرفتن علم و عقلانيت
گسترش علم و دانش و شکوفايي استعدادهاي علمي بشر و تحولات عظيم و چشمگير علمي در حکومت جهاني امام زمان (عج)، يکي از مشهورترين ويژگي هاي اين حکومت است. خوش بختانه، توسعه ي علوم در نيم قرن اخير، رشد و تحولات فراواني به همراه داشته و چنانچه روند با همين کيفيت به پيش برود، قطعا روز به روز، شاهد شکوفايي استعدادها و پيشرفت علمي و فني در عرصه هاي گوناگون علمي خواهيم بود و اين، درک پيشگويي ها و اخبار غيبي مربوط به رشد علم در حکومت مهدي (ع) را آسان تر مي کند.
در روايتي از امام صادق (ع) درباره ي عصر ظهور آمده است که تا آن روز، دو حرف از 27 حرف دانش براي بشر کشف خواهد شد و در آن روزگار، تحول عظيمي پيدا خواهد شد که هر 27 حرف دانش شناخته مي شود و تمامي مراتب و درجات آن، تجلي خواهد کرد و اوج دانش و دانايي و توانايي بشر فراخواهد رسيد. (21)
اميد که ما نيز سعادت خدمت به جامعه ي فاضله ي روزگار مهدي (عج) را داشته باشيم و بتوانيم در دولت او، در جامعه اي عاري از هرگونه بي عدالتي، زندگي را با آرامش، طي کنيم!
6. تحقق رفاه نسبي و همگاني
با ظهور امام عصر (عج)، حق کشي ها، پايان مي يابد و تمام منابع و ثروت هاي زمين به صورت مساوي، بين مردم جهان تقسيم مي شود و رفاه و آسايش عمومي گسترش مي يابد. امام باقر (ع) در اين باره مي فرمايد: «همه ي اموال جهان، در نزد مهدي گرد مي آيد؛ آنچه در دل زمين است و آنچه بر روي زمين. آن گاه، مهدي، به مردمان مي گويد: «بياييد! و اين اموال را بگيريد! اينها همان چيزهايي است که براي به دست آوردن آنها، قطع رحم کرديد و خويشان خود را رنجانديد، خون هاي به ناحق ريختيد و مرتکب گناهان شديد. بياييد و بگيريد!». (23)
پيامبر (ص) مي فرمايد: «... مهدي، اموال را برابر تقسيم مي کند و خداوند، بي نيازي و غنا را در دل هاي اين امت پديد مي آورد». (24) امام علي (ع) مي فرمايد: «او، بردگان را مي خرد و آزاد مي کند و قرض بدهکاران را مي دهد و خانواده هايي را که سرپرست خود را از دست داده اند، سرپرستي مي کند». (25)
در صورت استقرار کامل عدالت و به کارگيري کليه ي استعدادها و پرورش صحيح آنها، تمامي ملت هاي جهان، شاهد اين توسعه، رشد و آسايش و رفاهي خواهند شد که جامعه ي بشري، تاکنون به خود نديده است. در متون حديثي، اين مسئله، به صورت زير تأييد شده است: «آب ها، در عهد او فراوان مي شود، رودخانه ها پرآب مي گردد، زمين مواد خوراکي اش را چند برابر مي گرداند و چيزي از آن باقي نمي گذارد، کينه ها از دل مردم بيرون مي رود و شر، از جهان، رخت برمي بندد و خير مستقر مي شود». (26)
پي نوشت :
* اين مقاله، در بخش علمي، بازنويسي و تکميل شده است.
1. ر.ک: سوره ي اعراف، آيه ي 96.
2. نهج البلاغه، ص 424؛ به نقل از: عصر زندگي ، ص 94.
3. بحار الانوار، ج 53، ص 4.
4. سوره ي نور، آيه ي 55.
5. ر.ک: الحاوي للفتاوي، سيوطي، ج 2، ص 82.
6. عقد الدرر، ص 156؛ بحار الانوار، ج 52، ص 290.
7. المعجم الکبير، طبراني، ج 8، ص 179.
8. کمال الدين، ج1، ص 118.
9. الحاوي للفتاوي، ج 2، ص 61.
10. بحارالانوار، ج 52، ص 362.
11. کمال الدين، ج 2، ص 372.
12. بحارالانوار، ج 51، ص 29.
13. همان، ص 120.
14. همان، ص 380، به نقل از: عصر زندگي، ص 239.
15. همان، ج 52، ص 256-260، به نقل از: عصر زندگي، ص 240.
16. منتخب الأثر، ص 474.
17. الغيبه، نعماني، ص 206، به نقل از: عصر زندگي، ص 103.
18. الغيبه، نعماني، ص 297، بحارالانوار، ج 52، ص 362.
19. بحارالانوار، ج 52، ص 336، به نقل از: عصر زندگي، ص 190.
20. بحارالانوار، ج 52، ص 352، به نقل از: عصر زندگي، ص 191.
21. بحارالانوار، ج 52، ص 336.
22. سوره ي بقره، آيه ي 22.
23. عصر زندگي، ص 128.
24. بحارالانوار، ج 51، ص 84، به نقل از: عصر زندگي، ص 206.
25. بحارالانوار، ج 52، ص 224.
26. منتخب الأثر، ص 472، به نقل از: مدينه ي فاضله در متون اسلامي، ص 254.
منابع:
1. عصر زندگي و چگونگي آينده ي انسان و اسلام، محمد حکيمي، قم: بوستان کتاب، 1381.
2. موعود اديان، [آيه الله] حسينعلي منتظري، تهران: خردآوا، 1384.
3. مدينه ي فاضله در متون اسلامي، محمد حسن مکارم، قم: بوستان کتاب، 1377.
4. آينده ي جهان، جلال برنجيان، تهران: طور، 1376.
5. «آرمان شهر مهدي»، حمزه کريم خاني، دو ماهنامه ي حديث زندگي، شماره ي 25.
6. «سرمايه ي اجتماعي در عصر ظهور». حميد عابدي، دو ماهنامه ي حديث زندگي، شماره ي 27.
- لینک کوتاه این مطلب
تاریخ انتشار:2 مهر 1393 - 16:44
مطالب مرتبط...
نظر شما...
