دعاي ندبه از کدامين امام است؟

ظاهر اين است که اين دعا از جانب امام صادق عليه السلام انشا شده است، همان گونه که مرحوم مجلسي به آن حضرت نسبت مي دهد. و اما اين که در برخي از مصادر اين گونه آمده که اين دعا براي صاحب الزمان است، مکن است اين گونه توجيه کنيم که: اين دعا، دعايي است که براي وجود مقدس امام زمان عليه السلام انشا شده است نه اين که اين دعا از طرف آن حضرت انشا شده باشد.
هر چند برخي خواسته اند احتمال اول را به خاطر ناسازگاري برخي از مضامين دعا، با صدور آن از جانب امام صادق عليه السلام مردود سازند، ولي براي اهل تحقق روشن است که اين اشکالات قابل توجيه است، زيرا نظير چنين مضاميني در موارد ديگر از امام صادق عليه السلام و ديگر ائمه عليهم السلام نيز نقل شده است.(1)
و نيز احتمال دارد که بزوفري از پدرش حسين بن علي بن سفيان که از علما و راويان بزرگ قرن چهارم که هم عصر و زمان غيبت صغرا بوده نقل کرده و او هم به وسيله ي نواب اربعه از راه مکاتبه و توقيع با امام زمان عليه السلام در ارتباط بوده و اين دعا را در کتاب خود آورده و سپس به دست فرزندش ابوجعفر بزوفري رسيده است.
ممکن است برخي اشکال کنند که اين دعا انشاي برخي از علماي شيعه بوده است. ولي اين احتمال از جهاتي باطل است:
1- بزوفري در ادامه ي روايت اين چنين آورده است: «و يستحبّ أن يدعي به في الأعياد الأربعه» .و ظاهر اين کلمه مي رساند که اين دعا از جانب معصوم صادر شده است، زيرا محکوم کردن هر يک از افعال و اذکار به هر يک از احکام خمسه (وجوب، حرمت، استحباب، کراهت و اباحه) از امور توقيفي است که فقط بايد از جانب اولياي معصوم خداوند صورت پذيرد.
2- اين که براي قرائت اين دعا زمان خاص (اعياد اربعه) ذکر شده خود دليل بر آن است که از جانب معصوم صادر شده است؛ زيرا در غير اين صورت نمي تواند از چنين ويژگي خاصي برخوردار باشد.
3- رسم علما چنين بوده که هرگاه دعا يا زيارتي را خود انشا مي کردند متذکر مي شدند تا بر مردم متشبه نگردد، از باب نمونه:
الف. شيخ صدوق در «من لا يحضره الفقيه» زيارتي را براي فاطمه زهرا عليها السلام که از انشاهاي خود اوست نقل کرده و مي گويد: من آن را در سفر حج در مدينه در کنار قبر فاطمه زهرا عليها السلام قرائت کردم. ولي آن را به صورت در اخبار نيافتم...»(2)
ب. سيد بن طاووس در «الاقبال» مي گويد: «فصلي است درباره آنچه آن را ذکر مي کنيم از دعايي که آن را انشا کرديم، آن را هنگام تناول طعام ذکر مي کنيم»(3)
ج. و نيز مي فرمايد: «و اما آنچه هنگام رؤيت هلال شوال گفته مي شود ما آن را در کتاب «عمل الشعر» در ضمن دعايي که انشا کرديم آورديم، و اين دعا صلاحيت براي تمام ماه ها را دارد...»(4)
و در موارد ديگر نيز در مورد ادعيه اي که خود انشا کرده چنين تعبيراتي آورده است.(5)
4- ابن مشهدي در «المزار» مي گويد: «من در اين کتاب خود از فنون زيارات، اخباري را جمع کردم که به واسطه ي راويان ثقه و مورد اعتماد به سادات متصل شده اند.»(6)
5- در صورتي که جمله ي «انّه الدعاء لصاحب الامر» را به معناي انشا از امام زمان عليه السلام بدانيم مي توانيم آن را از توقيعات حضرت به بزوفري بدانيم.

---

_{پی نوشت:}

_{1- منتخب الاثر، ص 140.
2- من لا يحضره الفقيه، ج2، ص 572-574: بحارالانوار، ج97، ص 196، ح13.
3- اقبال الاعمال، ص 115.
4- همان، ص305.
5- مهج الدعوات، ص 302 و336 و348؛ امان الأخطار، ص17.
6- المزار، ص16.}

_{منبع: کتاب بررسي دعاي ندبه}