آیا اردن وارد میدان می‌شود؛ در نشست امنیتی آمریکا با ژنرال‌های ائتلاف چه گذشت؟

هنوز جزئیات دقیق و کاملی از نشست محرمانه در واشنگتن که هفته گذشته با مشارکت بیش از 40 فرمانده نظامی به نمایندگی از کشورهای عضو ائتلاف موسوم به ضد داعش برگزار شد، منتشر نشده است. اما خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی "العربی الجدید" در گزارشی مهم بخش‌هایی از دستور کاری این اجلاس را افشا کرد.


با وجود اینکه سیاستمداران آمریکایی به محدود بودن تاثیرات حملات هوایی بر ضد داعش اذعان دارند و مدعی هستند که نمی‌توان بر ارتش عراق و پیشمرگ‌ها نیز در مقابله با داعش اعتماد کرد یا حتی 10 هزار نفر از عناصر ارتش آزاد سوریه را برای این منظور آموزش داد، اما دولت آمریکا معضل واقعی نسبت به انتقال طرح‌های جنگ طلبانه خود به سمت حمله زمینی دارد.

این در حالی است که باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا به مردم این کشور وعده داده بود که آمریکا را وارد جنگ‌های جدید نکند، اما این بار آمریکا می‌خواهد وارد یک جنگ زمینی جدی شود.

بنابراین تنها یک گزینه پیش روی آمریکا باقی می‌ماند و آن اینکه استراتژی کنونی را البته با کمی اصلاح و پیشرفت ادامه دهد، به این معنی که این کشور حملات هوایی و مربیان و کارشناسان آمریکایی شرکت کننده در این حمله را افزایش دهد و در مقابل بر روی فعالیت گروه‌های منطقه‌ای برای فرسایشی کردن جنگ در مدت زمان طولانی حساب کند. آمریکا همچنین می‌تواند حملات هوایی را به حمله زمینی تغییر دهد، البته این موضوع می‌طلبد که دولت‌هایی نماینده این اقدام شوند و در حمله زمینی شرکت کنند، چرا که آمریکا خودش تمایلی به این اقدام ندارد.

شاید مواضع ترکیه در بحران کوبانی نمونه‌ای مهم و کلیدی باشد که بتوانیم بر اساس آن پتانسیل بحران کنونی را درک کنیم. با وجود فشارهای زیادی که بر روی رجب طیب اردوغان رئیس جهور ترکیه وجود دارد، اما وی وارد دخالت نظامی در این زمینه نمی‌شوند و حتی پایگاه‌های هوایی خود را نیز در اختیار نیروهای آمریکایی قرار نمی‌دهد. وی همچنین از باز کردن کانال‌های مستقیم درگیری نظامی با داعش خودداری می‌کند، چرا که منافع ترکیه در سوریه با این فشارهای شدید همخوانی ندارد.

شکست آمریکا و صحبت کردن از حمله زمینی حتی در مناقشات داخلی اردن نیز تاثیر داشته است. هر گاه صحبت از مداخله نیروهای عربی در سوریه یا عراق می‌شود، در وهله اول نگاه‌ها به سمت اردن می‌چرخد. این کشور البته با وجود اینکه مشارکت خود را در حملات هوایی بر ضد دولت اسلامی ( داعش) اعلام کرده، اما محاسبات پیچیده و سخت و در عین حال حساسی دارد که تصمیم‌سازان این کشور باید در مورد هر ایفای نقش این کشور در عملیات زمینی در عراق یا سوریه به دقت روی آن فکر کنند.

اردن الان بیشتر به فکر دنبال کردن جایگاه سنتی خود است و می‌خواهد این موضع را از طریق تامین حمایت‌های لجستیک نظامی یا حتی اطلاعاتی و امنیتی و آموزشی برای عراقی‌ها و سوریها دنبال کند و به این صورت عملیات نیروهای ائتلاف را تسهیل کند.

با این وجود برخی نخبگان سیاسی در این کشور احتمال ورود اردن در این سناریو (مداخله زمینی ) را نیز مطرح می‌کنند، آن‌ها در توجیه این اقدام نسبت به خطرات احتمالی داعش بر امنیت ملی این کشور واکنش نشان داده و مدعی هستند که قبل از اینکه خطر به سوی آن‌ها برود، آن‌ها باید با خطر مقابله پیش‌دستانه بکنند. البته این موضع سیاسی و تبلیغاتی خیلی مطرح نیست و به صورت کاملا شفاف وجود ندارد.

هر تصمیمی برای مشارکت اردنی‌ها در عملیات زمینی در عراق یا سوریه باید مسایل اساسی و محوری این کشور را مدنظر قرار دهد، از جمله این موضوعات عدم توجیه پذیری این حمله است، چرا که قرار است در این حمله نیروهای اردنی به جای سربازان آمریکایی و غربی وارد میدان شوند. اگر آمریکا این آمادگی را ندارد که مردم خود را در برابر گروهک تروریستی و بمب‌گذار و قاتل و انتحاری داعش قرار دهد، اردنی ها نیز قطعا این موضوع را قبول نخواهند داشت.

موضوع دیگر این است که هنوز اختلاف زیاد در میان افکار عمومی اردنی‌ها در مورد جنگ کنونی و مشروعیت آن و مشارکت ارتش اردن در آن وجود دارد. این را نظرسنجی اخیر مرکز مطالعات راهبردی اردن نشان می‌دهد. درست است که مردم اردن داعش را سازمانی تروریستی و خطرناک بر ضد امنیت ملی این کشور می‌دانند، اما در طرف مقابل اعتمادی به آمریکا و اهداف این کشور در جنگ مذکور هم ندارند و همین موضوع اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند.

 نتایج این نظرسنجی نشان می‌دهد که بیش از 30 درصد از اردنی‌ها در تعریف خود از گروهک تروریستی دولت اسلامی موسوم به داعش نظر قطعی ندارند و بیش از 50 درصد همین نظر را نسبت به جبهه النصره دارند. این نشان می‌دهد که فاصله خاکستری زیادی در افکار عمومی اردنی‌ها وجود دارد و آن‌ها برای انجام چنین ماجراجویی‌های سیاسی و نظامی آمادگی ندارند.


علاوه بر شاخص‌های فوق، اوضاع داخلی اردن نیز تا امروز حالتی از ضعف و تجزیه را دارد و شکاف و بی‌اعتمادی روز افزونی بین حاکمیت و ملت وجود دارد. اوضاع تا حدی بغرنج است که مقامات ارشد اردنی نیز به آن اذعان دارند. اگر اوضاع به این صورت باشد، دولت باید در اقدام جنجال آمیز و غیر حساب شده ورود به حمله زمینی به سوریه و عراق و عواقب آن تفکر جدی بکند.

برخی اعتقاد دارند که بحران اقتصادی موجود در اردن عامل محرکی برای پذیرش این طرح از سوی مقامات اردنی در برابر حمایت‌های مالی گسترده خارجی از عمان می‌شود، اما باید توجه داشت که این موضوع احتمالا نتایج معکوسی در افکار عمومی اردنی‌ها ایجاد می‌کند. بویژه اینکه مشارکت در درست کردن دهها یا صدها یا هزاران تابوت برای جنازه‌های نظامیان اردنی که در جنگ زمینی با داعش کشته شده‌اند، برای هر مقام اردنی یک کابوس بزرگ به شمار می‌رود.