تبلیغات ویژه
تبلیغات متنی
(بسم الله الرحمن الرحیم)
چرا شيعيان بعد از سوره حمد ، آمين نمي گويند؟
پاسخ:
اصولاً بر اساس نظر اهل بيت ( عليهم السلام ) آمين گفتن پس از خواندن سوره حمد ، موجب بطلان نماز مي شود ؛ زيرا آمين گفتن ، كلام آدمي است و دليلي بر استحباب آن در نماز وجود ندارد . مذاهب ديگر فقهي ، آن را از سنت هاي نماز و مستحب مي دانند و به انجام آن بسيار اهتمام ميورزند .
بعضي فتواهاي اماميه در اين باره چنين است :
1 ـ شيخ مفيد مي فرمايد : « پس از خواندن حمد نبايد آمين گفت . » (المقنعه ، ص 14)
شيخ طوسي مي فرمايد :
« گفتن آمين موجب بطلان نماز مي شود ، چه پنهاني و چه آشكار ، چه قبل از پايان حمد و چه بعد از آن ، براي مأموم و امام در هر حال . » (الخلاف ، ج 1 ، ص 332)
علاّمه حلّي هم مي فرمايد :
« آمين در آخر حمد نزد اماميه ، حرام است و با گفتن آن ، نماز باطل مي شود . » (تذكرة الفقهاء ، ج 1)
فتواي عامه را در اين باره از زبان نووي مي خوانيم :
1 ـ رأي ابوحنيفه آن است كه امام « آمين » را بلند و مأموم آهسته بگويد .
2 ـ از مالك دو روايت رسيده است . يكي مثل رأي ابوحنيفه است و ديگر آن كه اصلاً در نماز گفته نشود .
3 ـ رأي شافعي آن است كه مأموم به حدي بگويد كه تنها خودش بشنود ، ولي كلام ديگري از او نقل شده است كه بايد بلند بگويد .
4 ـ رأي احمد بن حنبل آن است كه براي نمازگزاران مستحب است آمين را به جهر ( بلند ) بگويند . (المجموع ، ج 3 ، ص 373)
نكته مسلّم ، توقيفي بودن عبادت است ؛ يعني بايد مقدار و كيفيت آن به اذن شارع باشد و خروج از آن اندازه ، بدعت و تشريع محرّم به شمار مي آيد . ابن قدامه حنبلي مي گويد :
« عبادت توقيفي است و هيچ جزء يا شرطي از آن با قياس يا علت تراشي ثابت نمي شود ، به ويژه در نماز . » (المغني ، ج 1 ، ص 506)
اين سخن رسول الله ( صلّي الله عليه وآله و سلَّم ) را از ياد نبريم كه فرمود : اين نماز صلاحيت ندارد كه چيزي از كلام انسان ها به آن افزوده شود . (صحيح مسلم ، ج 1 ، ص 381) بنابراين ، اهل سنت كه جزء اضافي ( يعني تأمين و آمين گفتن پس از حمد ) را مستحب مي شمرند ، بايد دليلي براي آن اقامه كنند .
اهل بيت ( عليهم السلام ) كه نزديك ترين افراد به پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله و سلَّم ) هستند ، به چنين سنتي فرمان نداده ، بلكه آن را نفي كرده اند . كليني به سند خود از امام صادق ( عليه السلام ) نقل مي كند :
« هر گاه پشت سر امام جماعت مشغول نماز بودي ، هنگامي كه امام از خواندن حمد فارغ شد ، بگو : الحمد لله ربّ العالمين و آمين مگو . » (وسائل الشيعة ، ج 4 ، ص 752)
در روايت ديگري از محمد حلبي نقل شده است كه از امام صادق ( عليه السلام ) پرسيدم :
« هنگامي كه از فاتحة الكتاب فارغ شوم ، آمين بگويم ؟ حضرت فرمود : هرگز . » (همان)
امام باقر ( عليه السلام ) نيز به گونه اي ديگر به ترك اين سنت ناپسند فرمان مي دهد . زراره از امام باقر ( عليه السلام ) نقل مي كند كه فرمود :
« هرگز هنگامي كه از خواندن حمد فارغ شدي ، آمين مگو و اگر خواستي بگو : الحمد لله رب العالمين . » (همان)
اهل سنت براي اثبات مدعاي خود ، به رواياتي متوسل شده اند كه همگي خدشه پذيرند و نمي توانند چنين عمل مستحب مؤكدي كه با اين شدت در صفوف جماعت خود اجرا مي كنند ، اثبات كنند . بعضي از اين روايات از ابوهريره نقل شده است . وي مي گويد كه رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله و سلَّم ) فرمود : هرگاه امام به « ولا الضّالّين » رسيد ، بگوييد : آمين. همچنين نقل مي كند : هنگامي كه پيامبر ( صلّي الله عليه وآله و سلَّم ) آمين مي گفت ، تمام كساني كه پشت سر او بودند ، آمين مي گفتند ، به حدي كه صداي ضجّه در مسجد بلند مي شد . (النيابة ، ج 2 ، ص 250)
اين روايات از ابوهريره نقل شده كه متهم ترين راويان حديث است . ذهبي نقل مي كند كه عمر بن خطاب ، ابوهريره را از نقل حديث منع كرد ، حتي او را با تازيانه كتك زد و به او گفت :
« زياد از پيامبر نقل حديث كرده اي . . . اگر دست از نقل حديث از پيامبر برنداري ، تو را به قبيله ات ( دوس ) تبعيد خواهم كرد يا به سرزمين قرده خواهم فرستاد . » (سير اعلام النبلاء ، ج 2 ، ص 433)
اهل سنت در رواياتي ديگر ، آمين گفتن را از امام علي ( عليه السلام ) نقل مي كنند ، چنان كه ابن ماجه به سند خود از علي ( عليه السلام ) نقل مي كند كه فرمود : از رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله و سلَّم ) شنيدم كه بعد از « ولا الضّالين » ، آمين گفت . (سنن ابن ماجه ، ج 1 ، ص 278) بايد دانست در سند اين روايت ، عميد بن عبدالرحمن بن ابي ليلي وجود دارد كه حافظه اش جداً ضعيف است . (شرح سنن ابن ماجه ، ج 2 ، ص 136) شعبه هم مي گويد : من كسي بدحافظه تر از ابن ابي ليلي نديدم . (علل الدار ، قطني ، ج 3 ، ص 186) همچنين در سند اين حديث ، ابن عدي هست كه ابوحاتم در حق او مي گويد :
« او شيخي است كه به حديثش احتجاج نمي شود . » (تهذيب التهذيب ، ج 2 ، ص 190)
با اين ضعف سند ، چگونه مي توان آن را مستند يك حكم فقهي قرار داد ؟
اهل سنت از ابي داوود نيز روايت نقل كرده اند كه در حديثي به سندش از ابي زهير نقل مي كند كه پيامبراكرم ( صلّي الله عليه وآله و سلَّم ) فرمود :
« دعاي خود را به آمين ختم كنيد ؛ زيرا در اين صورت ، به اجابت نزديك تر است . » (سنن ابي داود ، ج 1 ، ص 246)
در سند اين حديث هم ابومصبح مقرائي قرار دارد كه مجهول است . پس سند حديث ناتمام است . (عون المعبود ، ج 4 ، ص 151)
بدين ترتيب ، مي بينيم كه همه روايات وارد شده در اين باب كه در ان ها ذكري از تأمين و آمين گفتن آمده است ، اشكال سندي دارد . همچنين از نظر دلالت هم اضطراب دارند ؛ زيرا برخي از آنها چنان كه نمونه اي ياد شد ، مربوط به آمين گفتن بعد از فاتحة الكتاب در نماز نيست و اصلاً ذكري از نماز در آن روايات نشده است . تنها مطلبي كه اين گونه روايات دارند ، آمين گفتن پس از دعا است .
اصولاً بر اساس نظر اهل بيت ( عليهم السلام ) آمين گفتن پس از خواندن سوره حمد ، موجب بطلان نماز مي شود ؛ زيرا آمين گفتن ، كلام آدمي است و دليلي بر استحباب آن در نماز وجود ندارد . مذاهب ديگر فقهي ، آن را از سنت هاي نماز و مستحب مي دانند و به انجام آن بسيار اهتمام ميورزند .
بعضي فتواهاي اماميه در اين باره چنين است :
1 ـ شيخ مفيد مي فرمايد : « پس از خواندن حمد نبايد آمين گفت . » (المقنعه ، ص 14)
شيخ طوسي مي فرمايد :
« گفتن آمين موجب بطلان نماز مي شود ، چه پنهاني و چه آشكار ، چه قبل از پايان حمد و چه بعد از آن ، براي مأموم و امام در هر حال . » (الخلاف ، ج 1 ، ص 332)
علاّمه حلّي هم مي فرمايد :
« آمين در آخر حمد نزد اماميه ، حرام است و با گفتن آن ، نماز باطل مي شود . » (تذكرة الفقهاء ، ج 1)
فتواي عامه را در اين باره از زبان نووي مي خوانيم :
1 ـ رأي ابوحنيفه آن است كه امام « آمين » را بلند و مأموم آهسته بگويد .
2 ـ از مالك دو روايت رسيده است . يكي مثل رأي ابوحنيفه است و ديگر آن كه اصلاً در نماز گفته نشود .
3 ـ رأي شافعي آن است كه مأموم به حدي بگويد كه تنها خودش بشنود ، ولي كلام ديگري از او نقل شده است كه بايد بلند بگويد .
4 ـ رأي احمد بن حنبل آن است كه براي نمازگزاران مستحب است آمين را به جهر ( بلند ) بگويند . (المجموع ، ج 3 ، ص 373)
نكته مسلّم ، توقيفي بودن عبادت است ؛ يعني بايد مقدار و كيفيت آن به اذن شارع باشد و خروج از آن اندازه ، بدعت و تشريع محرّم به شمار مي آيد . ابن قدامه حنبلي مي گويد :
« عبادت توقيفي است و هيچ جزء يا شرطي از آن با قياس يا علت تراشي ثابت نمي شود ، به ويژه در نماز . » (المغني ، ج 1 ، ص 506)
اين سخن رسول الله ( صلّي الله عليه وآله و سلَّم ) را از ياد نبريم كه فرمود : اين نماز صلاحيت ندارد كه چيزي از كلام انسان ها به آن افزوده شود . (صحيح مسلم ، ج 1 ، ص 381) بنابراين ، اهل سنت كه جزء اضافي ( يعني تأمين و آمين گفتن پس از حمد ) را مستحب مي شمرند ، بايد دليلي براي آن اقامه كنند .
اهل بيت ( عليهم السلام ) كه نزديك ترين افراد به پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله و سلَّم ) هستند ، به چنين سنتي فرمان نداده ، بلكه آن را نفي كرده اند . كليني به سند خود از امام صادق ( عليه السلام ) نقل مي كند :
« هر گاه پشت سر امام جماعت مشغول نماز بودي ، هنگامي كه امام از خواندن حمد فارغ شد ، بگو : الحمد لله ربّ العالمين و آمين مگو . » (وسائل الشيعة ، ج 4 ، ص 752)
در روايت ديگري از محمد حلبي نقل شده است كه از امام صادق ( عليه السلام ) پرسيدم :
« هنگامي كه از فاتحة الكتاب فارغ شوم ، آمين بگويم ؟ حضرت فرمود : هرگز . » (همان)
امام باقر ( عليه السلام ) نيز به گونه اي ديگر به ترك اين سنت ناپسند فرمان مي دهد . زراره از امام باقر ( عليه السلام ) نقل مي كند كه فرمود :
« هرگز هنگامي كه از خواندن حمد فارغ شدي ، آمين مگو و اگر خواستي بگو : الحمد لله رب العالمين . » (همان)
اهل سنت براي اثبات مدعاي خود ، به رواياتي متوسل شده اند كه همگي خدشه پذيرند و نمي توانند چنين عمل مستحب مؤكدي كه با اين شدت در صفوف جماعت خود اجرا مي كنند ، اثبات كنند . بعضي از اين روايات از ابوهريره نقل شده است . وي مي گويد كه رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله و سلَّم ) فرمود : هرگاه امام به « ولا الضّالّين » رسيد ، بگوييد : آمين. همچنين نقل مي كند : هنگامي كه پيامبر ( صلّي الله عليه وآله و سلَّم ) آمين مي گفت ، تمام كساني كه پشت سر او بودند ، آمين مي گفتند ، به حدي كه صداي ضجّه در مسجد بلند مي شد . (النيابة ، ج 2 ، ص 250)
اين روايات از ابوهريره نقل شده كه متهم ترين راويان حديث است . ذهبي نقل مي كند كه عمر بن خطاب ، ابوهريره را از نقل حديث منع كرد ، حتي او را با تازيانه كتك زد و به او گفت :
« زياد از پيامبر نقل حديث كرده اي . . . اگر دست از نقل حديث از پيامبر برنداري ، تو را به قبيله ات ( دوس ) تبعيد خواهم كرد يا به سرزمين قرده خواهم فرستاد . » (سير اعلام النبلاء ، ج 2 ، ص 433)
اهل سنت در رواياتي ديگر ، آمين گفتن را از امام علي ( عليه السلام ) نقل مي كنند ، چنان كه ابن ماجه به سند خود از علي ( عليه السلام ) نقل مي كند كه فرمود : از رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله و سلَّم ) شنيدم كه بعد از « ولا الضّالين » ، آمين گفت . (سنن ابن ماجه ، ج 1 ، ص 278) بايد دانست در سند اين روايت ، عميد بن عبدالرحمن بن ابي ليلي وجود دارد كه حافظه اش جداً ضعيف است . (شرح سنن ابن ماجه ، ج 2 ، ص 136) شعبه هم مي گويد : من كسي بدحافظه تر از ابن ابي ليلي نديدم . (علل الدار ، قطني ، ج 3 ، ص 186) همچنين در سند اين حديث ، ابن عدي هست كه ابوحاتم در حق او مي گويد :
« او شيخي است كه به حديثش احتجاج نمي شود . » (تهذيب التهذيب ، ج 2 ، ص 190)
با اين ضعف سند ، چگونه مي توان آن را مستند يك حكم فقهي قرار داد ؟
اهل سنت از ابي داوود نيز روايت نقل كرده اند كه در حديثي به سندش از ابي زهير نقل مي كند كه پيامبراكرم ( صلّي الله عليه وآله و سلَّم ) فرمود :
« دعاي خود را به آمين ختم كنيد ؛ زيرا در اين صورت ، به اجابت نزديك تر است . » (سنن ابي داود ، ج 1 ، ص 246)
در سند اين حديث هم ابومصبح مقرائي قرار دارد كه مجهول است . پس سند حديث ناتمام است . (عون المعبود ، ج 4 ، ص 151)
بدين ترتيب ، مي بينيم كه همه روايات وارد شده در اين باب كه در ان ها ذكري از تأمين و آمين گفتن آمده است ، اشكال سندي دارد . همچنين از نظر دلالت هم اضطراب دارند ؛ زيرا برخي از آنها چنان كه نمونه اي ياد شد ، مربوط به آمين گفتن بعد از فاتحة الكتاب در نماز نيست و اصلاً ذكري از نماز در آن روايات نشده است . تنها مطلبي كه اين گونه روايات دارند ، آمين گفتن پس از دعا است .
- لینک کوتاه این مطلب
»
پیامبر واهل بیت(علیه السلام)
تاریخ انتشار:2 آبان 1393 - 13:58
مطالب مرتبط...
نظر شما...
