فلسفه توسل به امام زمان چیست؟

توسل، وسیله و واسطه قراردادن چیزی بین خود و مطلوب است. وسیله بر دو نوع است: گاهی از امور مادی است؛ مانند آب و غذا که وسیله رفع تشنگی و گرسنگی است. زمانی نیز از امور معنوی است، مثل گناه‌کاری که خدا را به مقام و جاه یا حقیقت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله قسم می‌دهد تا از گناهش بگذرد. در هر دو صوت وسیله لازم است.
خداوند متعال جهان آفرینش را به بهترین صورت آفریده است، آنجا که می‌فرماید: «الَّذی أحسَنَ کُلَّ شَیء خَلقَهُ»؛  آن خدایی که همه‌چیز را به بهترین صورت آفرید.[۱] جهان براساس نظم علت و معلول و اسباب و مسببات، برای هدایت، رشد و تکامل انسان‌ها آفریده شده است و نیازمندی‌های طبیعی بشر با عوامل و اسباب عادی برآورده می‌گردد. فیوضات معنوی خداوند همچون هدایت، مغفرت و آمرزش نیز براساس نظامی خاص بر انسان‌ها نازل می‌شود و اراده حکیمانه خداوند بر این تعلق گرفته که امور از طریق اسباب خاص و علل معین به انسان‌ها برسد.
بنابراین، همان‌گونه که در عالم ماده نمی‌توان پرسید، چرا خداوند متعال زمین را با خورشید نورانی کرده و خود بی‌واسطه به چنین کاری دست نزده است، در عالم معنا نیز نمی‌توان گفت، چرا خداوند مغفرت خویش را به‌واسطه اولیای الهی شامل حال بندگان می‌کند.

شهید مطهری رحمه‌الله می‌گوید: «فعل خداوند دارای نظام است، اگر کسی بخواهد به نظام آفرینش اعتنا نداشته باشد گمراه است. به‌همین‌جهت است که خدای متعال گناه‌کاران را ارشاد فرموده است که به خانه رسول اکرم بروند و علاوه‌ بر اینکه خود طلب مغفرت کنند، از آن بزرگوار بخواهند که برای ایشان طلب مغفرت کند. قرآن کریم می‌فرماید: «وَ لو اَنَّهُم اِذ ظَلَموا اَنفُسَهم جاؤُوکَ فَاستغفَروا اللهَ وَاستَغفَرَ لَهُم الرَّسولُ لَوَجَدُوا الله تَوّاباً رَحیماً؛ اگر ایشان هنگامی‌که [با ارتکاب گناه] به خود ستم کردند، نزد تو می‌آمدند و از خدا آمرزش می‌خواستند و پیامبر هم برای ایشان طلب مغفرت می‌کرد، خدا را توبه‌پذیر مهربان می‌یافتند»[۲]».[۳]
ازهمین‌رو می‌بینیم که در قرآن و سنت تأکید فراوانی بر وسیله و توسل شده است. خداوند متعال می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّـهَ وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَةَ؛ ای مؤمنین! تقوا پیشه کنید و برای رسیدن به او وسیله را طلب نمایید».[۴]

اثر و فایده دیگری که در توسل به اولیای الهی ـ خصوصاً ذوات مقدسه اهل بیت ـ است، اینکه مردم به‌جهت دریافت فیوضات الهی به‌واسطه آنان، نه‌تنها به مقام شامخ آنها ـ نبوت یا امامت ـ یقین حاصل می‌کنند، بلکه از باب اینکه «الانسان عبید الاحسان؛ همانا آدمی بنده احسان است» فرمان‌بردار دستورات آنها که همان دستورات خداوند است می‌شوند.

---

_{پی‌نوشت‌ها
۱. سجده: ۷.
۲. نساء: ۶۴.
۳. مجموعه آثار، شهید مطهری، ج۱، ص۲۶۴.
۴. مائده: ۳۵.}