تبلیغات ویژه
تبلیغات متنی
(بسم الله الرحمن الرحیم)
اهل سنت در موضوع مهدویت اتفاق‌نظر دارند و به دلیل وجود روایت‌های متواتر، ظهور حضرت مهدی علیه‌السلام را در آخرالزمان، جزو اعتقادات قطعی خود می‌دانند.
شیعه معتقد است امام موعود فرزند امام حسن عسکری و از نوادگان امام حسین علیهم‌السلام است و هم‌اینک زنده و در پس پرده غیبت است، اما اهل سنت در این زمینه، به چند گروه تقسیم می‌شوند:
عده‌ای از اهل‌سنت، مدعی هستند که مهدی، همان عیسی‌بن مریم است و در این مورد، به خبری واحد که از انس‌بن مالک نقل شده است، استناد می‌کنند.[1]
تعداد اندکی نیز مدعی هستند که مهدی، از اولاد عباس‌بن‌عبدالمطلب است. آنان به خبر واحدی استناد می‌کنند که در کنزالعمال ذکر شده است.[2]
عده‌ای نیز معتقدند، مهدی از اولاد امام حسن مجتبی است، نه امام حسین علیهما‌السلام.[3]
گروهی می‌گویند: پدر امام مهدی، هم‌نام پدر پیامبر اسلام است و چون نام پدر حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله، عبدالله بود، پس مهدی‌بن‌حسن عسکری علیهما‌السلام نمی‌تواند، مهدی موعود باشد. مستند این احتمال هم خبری است که در کنزالعمال ذکر شده است.[4]
جمعی از آنان، همانند امامیه، معتقدند که امام موعود از اولاد پیامبر و فاطمه علیهم‌السلام است و حضرت عیسی نیز به هنگام ظهور به یاری او خواهد شتافت و در نماز به آن حضرت اقتدا خواهد کرد؛ چنان‌که در روایت‌های متعدد از ام‌سلمه نقل شده است که رسول خدا فرمود: «المهدی من عترتی من ولد فاطمه؛ مهدی، از عترت من و از فرزندان فاطمه است».[5]
جابربن عبدالله از پیامبر نقل می‌کند که عیسی به هنگام ظهور مهدی علیه‌السلام نزول خواهد کرد.[6] عبدالله‌بن‌عمر می‌گوید: «المهدی الذی ینزل علیه عیسی‌بن‌مریم و یصلی خلفه عیسی؛ مهدی، کسی است که عیسی‌بن‌مریم بر او نزول می‌کند و پشت سر او نماز می‌خواند».[7]
این گروه، حدیث «مهدی، از اولاد عباس‌بن‌عبدالمطلب است» را قبول ندارد. ذهبی می‌گوید: «تفرد به محمدبن الولید مولی بنی هاشم و کان یضع الحدیث؛ این حدیث را تنها محمدبن‌ولید، آزاد کرده بنی‌هاشم گفته است، و او جاعل حدیث بود».[8]
البته باید توجه داشت که برخی از اهل سنت نیز تولد حضرت مهدی و غیبت او را قبول ندارند. ابن‌حجر ادعا می‌کند: «همه مسلمانان غیر از امامیه، معتقدند که مهدی غیر از حجت‌بن‌الحسن است؛ چون، غیبت یک شخص، آن هم با این مدت طولانی، از خوارق عادات است...».[9]
در پاسخ گروه اخیر باید گفت:
اولاً، روایات نبوی متعددی وجود دارد که امامان دوازدهگانه را با نام‌های آنان به صراحت معرفی کرده است، پس سخن او، باطل است.
از ابن‌عباس روایت شده که شخصی یهودی به نام نعثل، نزد رسول خدا آمد و سؤال‌های بسیاری را مطرح کرد. او، از اوصیا نیز پرسید. حضرت در پاسخ فرمود: «نخستین وصیّ من علی و پس از او، حسن و حسین و امامان نه‌گانه از فرزندان اویند». نعثل پرسید: «نام آنان چیست؟». حضرت، نام تک‌تک امامان را تا امام دوازدهم شمردند.[10]
همچنین رسول خدا، در پاسخ جابربن‌عبدالله انصاری که در مورد امامان بعد از علی سؤال کرده بود، فرمود: «بعد از علی، حسن و حسین سروران اهل بهشت، امام هستند، سپس سیدالعابدین در زمان خودش، علی‌بن‌حسین، سپس محمدبنعلی باقر، تو، او را خواهی دید. وقتی او را دیدی، سلام مرا برسان. سپس جعفربن‌محمد صادق، سپس موسی‌بن‌جعفر کاظم، سپس علی‌بن‌موسی الرضا، سپس محمدبنعلی جواد، سپس علی‌بن‌محمد نقی، سپس حسن‌بن‌علی زکّی، و پس از او، قائم بالحق، مهدی امت من، محمدبن‌حسن، صاحب‌الزمان، امام است. او، زمین را پر از قسط و عدل می‌کند؛ همان گونه که پر از ظلم و جور شده است».[11]
ثانیاً، شواهد تاریخی و گزارش‌های بسیاری وجود دارد که ولادت آن حضرت و ایام کودکی او را نقل کرده‌اند. برای نمونه، چند مورد از اقوال اهل سنت، نقل می‌شود:
1. حافظ سلیمان حنفی می‌گوید:
«خبر معلوم نزد محققان و موثقان، این است که ولادت قائم در شب پانزدهم شعبان 255هـ.ق. در شهر سامرا واقع شده است».[12]
2. خواجه محمد پارسا، در کتاب «فصل‌الخطاب» گفته است:
«یکی از اهل بیت ابومحمدبن‌عسکری است که فرزندی جز ابوالقاسم که قائم، حجت، مهدی و صاحب‌الزمان نامیده می‌شود، باقی نگذاشت. او، در نیمه شعبان 255هـ.ق. متولد شد. مادرش، نرجس نام دارد. او هنگام شهادت پدرش، پنج سال داشت».[13]
3. ابن‌خلکان در «وفیات‌الأعیان» می‌نویسد:
«ابوالقاسم محمد فرزند حسن عسکری فرزند علی هادی فرزند محمدجواد... دوازدهمین امام از ائمه دوازدهگانه شیعه است که به «حجت» معروف است... ولادت او، روز جمعه، نیمه شعبان 255هـ.ق. است».[14]
4. ذهبی نیز در سه کتاب از کتاب‌هایش، به ولادت امام مهدی علیه‌السلام اشاره کرده و در کتاب العبر، در حوادث سال 256هـ.ق. می‌نویسد:
«در این سال، محمدبن‌حسن‌بن‌علی الهادی فرزند محمدجواد فرزند علی‌الرضا فرزند موسی‌الکاظم فرزند جعفرالصادق علوی حسینی، به دنیا آمد. کنیه‌اش، ابوالقاسم است و رافضیان، او را الخلف‌الحجة، مهدی، منتظر و صاحب‌الزمان می‌نامند و او، آخرین امام از ائمه دوازدهگانه است».[15]
5. خیرالدین زرکلی (متوفی 1396هـ.ق.) از علمای معاصر اهل سنت نیز در کتاب «اعلام» می‌نویسد:
«او در سامرا به دنیا آمد و هنگام وفات پدرش، پنج سال داشت و گفته شده که در شب نیمه شعبان سال 255هـ.ق. به دنیا آمده و در سال 265هـ.ق. غایب شده است».[16]
شاید برخی از اهل سنت همانند ابن‌حجر هیثمی، طولانی بودن عمر را دلیل بر عدم ولادت امام مهدی علیه‌السلام بدانند، ولی باید گفت، خدایی که قادر است عیسی‌بن مریم را زنده نگه‌دارد تا به مهدی علیه‌السلام اقتدا کند و یونس را در شکم ماهی محافظت کند و یا به نوح پیامبر، نهصدوپنجاه سال عمر بدهد، آیا قدرت ندارد به امام عصر عمر طولانی عنایت کند؟![18] خود اهل سنت نیز به زنده بودن عیسی، خضر، صالح، و ... معتقدند.
پی‌نوشت‌ها
1. سنن‌ابن ماجه، ح4029.
2. کنزالعمال، متقی هندی، ج14، ص264، ح38663.
3. اطنارالمنیف، ابن‌قیم جوزی، ص151 (الامام مهدی، به نقل از میلانی، ص21).
4. کنزالعمال، متقی هندی، ج14، ص268، ح38678.
5. السنن الوارده فی‌الفتن و غوائلها و الساعة و أشراطها، عثمان بن سعید المقری، ج5، ص1057.
6. همان، ج6، ص1237.
7. الفتن، نعیم‌بن‌حماد المروزی، ج1، ص373.
8. الصواعق المحرقه، ابن‌حجر هیثمی، ج2، ص478.
9. همان، ج2، ص482.
10. اصول کافی، کلینی، ترجمه سید جواد مصطفوی، ج1.
11. الاحتجاج، طبرسی، تحقیق ابراهیم بهادری، ج1، ص168.
12. ینابیع‌المودة، شیخ سلیمان قندوزی حنفی، ص179.
13. همان.
14. وفیات الاعیان، ابن‌خلکان، ج4، ص562.
15. العبر فی خبر من غبر، قایماز ذهبی، ج3، ص31.
16. الاعلام، خیرالدین زرکلی، ج6، ص 80.
17. امامت و مهدویت، لطف‌الله صافی گلپایگانی، ج2، ص56-241.
18. ر.ک: بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج51، ص99-102.
دیدگاه اهل سنت در مورد نسب حضرت مهدی علیه‌السلام چیست؟
اهل سنت در موضوع مهدویت اتفاق‌نظر دارند و به دلیل وجود روایت‌های متواتر، ظهور حضرت مهدی علیه‌السلام را در آخرالزمان، جزو اعتقادات قطعی خود می‌دانند.
شیعه معتقد است امام موعود فرزند امام حسن عسکری و از نوادگان امام حسین علیهم‌السلام است و هم‌اینک زنده و در پس پرده غیبت است، اما اهل سنت در این زمینه، به چند گروه تقسیم می‌شوند:
عده‌ای از اهل‌سنت، مدعی هستند که مهدی، همان عیسی‌بن مریم است و در این مورد، به خبری واحد که از انس‌بن مالک نقل شده است، استناد می‌کنند.[1]
تعداد اندکی نیز مدعی هستند که مهدی، از اولاد عباس‌بن‌عبدالمطلب است. آنان به خبر واحدی استناد می‌کنند که در کنزالعمال ذکر شده است.[2]
عده‌ای نیز معتقدند، مهدی از اولاد امام حسن مجتبی است، نه امام حسین علیهما‌السلام.[3]
گروهی می‌گویند: پدر امام مهدی، هم‌نام پدر پیامبر اسلام است و چون نام پدر حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله، عبدالله بود، پس مهدی‌بن‌حسن عسکری علیهما‌السلام نمی‌تواند، مهدی موعود باشد. مستند این احتمال هم خبری است که در کنزالعمال ذکر شده است.[4]
جمعی از آنان، همانند امامیه، معتقدند که امام موعود از اولاد پیامبر و فاطمه علیهم‌السلام است و حضرت عیسی نیز به هنگام ظهور به یاری او خواهد شتافت و در نماز به آن حضرت اقتدا خواهد کرد؛ چنان‌که در روایت‌های متعدد از ام‌سلمه نقل شده است که رسول خدا فرمود: «المهدی من عترتی من ولد فاطمه؛ مهدی، از عترت من و از فرزندان فاطمه است».[5]
جابربن عبدالله از پیامبر نقل می‌کند که عیسی به هنگام ظهور مهدی علیه‌السلام نزول خواهد کرد.[6] عبدالله‌بن‌عمر می‌گوید: «المهدی الذی ینزل علیه عیسی‌بن‌مریم و یصلی خلفه عیسی؛ مهدی، کسی است که عیسی‌بن‌مریم بر او نزول می‌کند و پشت سر او نماز می‌خواند».[7]
این گروه، حدیث «مهدی، از اولاد عباس‌بن‌عبدالمطلب است» را قبول ندارد. ذهبی می‌گوید: «تفرد به محمدبن الولید مولی بنی هاشم و کان یضع الحدیث؛ این حدیث را تنها محمدبن‌ولید، آزاد کرده بنی‌هاشم گفته است، و او جاعل حدیث بود».[8]
البته باید توجه داشت که برخی از اهل سنت نیز تولد حضرت مهدی و غیبت او را قبول ندارند. ابن‌حجر ادعا می‌کند: «همه مسلمانان غیر از امامیه، معتقدند که مهدی غیر از حجت‌بن‌الحسن است؛ چون، غیبت یک شخص، آن هم با این مدت طولانی، از خوارق عادات است...».[9]
در پاسخ گروه اخیر باید گفت:
اولاً، روایات نبوی متعددی وجود دارد که امامان دوازدهگانه را با نام‌های آنان به صراحت معرفی کرده است، پس سخن او، باطل است.
از ابن‌عباس روایت شده که شخصی یهودی به نام نعثل، نزد رسول خدا آمد و سؤال‌های بسیاری را مطرح کرد. او، از اوصیا نیز پرسید. حضرت در پاسخ فرمود: «نخستین وصیّ من علی و پس از او، حسن و حسین و امامان نه‌گانه از فرزندان اویند». نعثل پرسید: «نام آنان چیست؟». حضرت، نام تک‌تک امامان را تا امام دوازدهم شمردند.[10]
همچنین رسول خدا، در پاسخ جابربن‌عبدالله انصاری که در مورد امامان بعد از علی سؤال کرده بود، فرمود: «بعد از علی، حسن و حسین سروران اهل بهشت، امام هستند، سپس سیدالعابدین در زمان خودش، علی‌بن‌حسین، سپس محمدبنعلی باقر، تو، او را خواهی دید. وقتی او را دیدی، سلام مرا برسان. سپس جعفربن‌محمد صادق، سپس موسی‌بن‌جعفر کاظم، سپس علی‌بن‌موسی الرضا، سپس محمدبنعلی جواد، سپس علی‌بن‌محمد نقی، سپس حسن‌بن‌علی زکّی، و پس از او، قائم بالحق، مهدی امت من، محمدبن‌حسن، صاحب‌الزمان، امام است. او، زمین را پر از قسط و عدل می‌کند؛ همان گونه که پر از ظلم و جور شده است».[11]
ثانیاً، شواهد تاریخی و گزارش‌های بسیاری وجود دارد که ولادت آن حضرت و ایام کودکی او را نقل کرده‌اند. برای نمونه، چند مورد از اقوال اهل سنت، نقل می‌شود:
1. حافظ سلیمان حنفی می‌گوید:
«خبر معلوم نزد محققان و موثقان، این است که ولادت قائم در شب پانزدهم شعبان 255هـ.ق. در شهر سامرا واقع شده است».[12]
2. خواجه محمد پارسا، در کتاب «فصل‌الخطاب» گفته است:
«یکی از اهل بیت ابومحمدبن‌عسکری است که فرزندی جز ابوالقاسم که قائم، حجت، مهدی و صاحب‌الزمان نامیده می‌شود، باقی نگذاشت. او، در نیمه شعبان 255هـ.ق. متولد شد. مادرش، نرجس نام دارد. او هنگام شهادت پدرش، پنج سال داشت».[13]
3. ابن‌خلکان در «وفیات‌الأعیان» می‌نویسد:
«ابوالقاسم محمد فرزند حسن عسکری فرزند علی هادی فرزند محمدجواد... دوازدهمین امام از ائمه دوازدهگانه شیعه است که به «حجت» معروف است... ولادت او، روز جمعه، نیمه شعبان 255هـ.ق. است».[14]
4. ذهبی نیز در سه کتاب از کتاب‌هایش، به ولادت امام مهدی علیه‌السلام اشاره کرده و در کتاب العبر، در حوادث سال 256هـ.ق. می‌نویسد:
«در این سال، محمدبن‌حسن‌بن‌علی الهادی فرزند محمدجواد فرزند علی‌الرضا فرزند موسی‌الکاظم فرزند جعفرالصادق علوی حسینی، به دنیا آمد. کنیه‌اش، ابوالقاسم است و رافضیان، او را الخلف‌الحجة، مهدی، منتظر و صاحب‌الزمان می‌نامند و او، آخرین امام از ائمه دوازدهگانه است».[15]
5. خیرالدین زرکلی (متوفی 1396هـ.ق.) از علمای معاصر اهل سنت نیز در کتاب «اعلام» می‌نویسد:
«او در سامرا به دنیا آمد و هنگام وفات پدرش، پنج سال داشت و گفته شده که در شب نیمه شعبان سال 255هـ.ق. به دنیا آمده و در سال 265هـ.ق. غایب شده است».[16]
شاید برخی از اهل سنت همانند ابن‌حجر هیثمی، طولانی بودن عمر را دلیل بر عدم ولادت امام مهدی علیه‌السلام بدانند، ولی باید گفت، خدایی که قادر است عیسی‌بن مریم را زنده نگه‌دارد تا به مهدی علیه‌السلام اقتدا کند و یونس را در شکم ماهی محافظت کند و یا به نوح پیامبر، نهصدوپنجاه سال عمر بدهد، آیا قدرت ندارد به امام عصر عمر طولانی عنایت کند؟![18] خود اهل سنت نیز به زنده بودن عیسی، خضر، صالح، و ... معتقدند.
پی‌نوشت‌ها
1. سنن‌ابن ماجه، ح4029.
2. کنزالعمال، متقی هندی، ج14، ص264، ح38663.
3. اطنارالمنیف، ابن‌قیم جوزی، ص151 (الامام مهدی، به نقل از میلانی، ص21).
4. کنزالعمال، متقی هندی، ج14، ص268، ح38678.
5. السنن الوارده فی‌الفتن و غوائلها و الساعة و أشراطها، عثمان بن سعید المقری، ج5، ص1057.
6. همان، ج6، ص1237.
7. الفتن، نعیم‌بن‌حماد المروزی، ج1، ص373.
8. الصواعق المحرقه، ابن‌حجر هیثمی، ج2، ص478.
9. همان، ج2، ص482.
10. اصول کافی، کلینی، ترجمه سید جواد مصطفوی، ج1.
11. الاحتجاج، طبرسی، تحقیق ابراهیم بهادری، ج1، ص168.
12. ینابیع‌المودة، شیخ سلیمان قندوزی حنفی، ص179.
13. همان.
14. وفیات الاعیان، ابن‌خلکان، ج4، ص562.
15. العبر فی خبر من غبر، قایماز ذهبی، ج3، ص31.
16. الاعلام، خیرالدین زرکلی، ج6، ص 80.
17. امامت و مهدویت، لطف‌الله صافی گلپایگانی، ج2، ص56-241.
18. ر.ک: بحارالأنوار، علامه مجلسی، ج51، ص99-102.
- لینک کوتاه این مطلب
تاریخ انتشار:24 دی 1393 - 18:17
دسته : اخبار - مذاهب اسلامی - اهل سنت - 14 معصوم - مهدویت - مهدویت از دیدگاه اهل سنت - سوالات و شبهات مهدویت
مطالب مرتبط...
نظر شما...
