سيماى پرفروغ و عالم تاب امام جواد(عليه‏ السلام)

آنان در منابع تاريخى و حديثى خويش، به قدر ايمان و معرفت خود، زبان به حقيقت گشوده ‏اند و شخصيت آسمانى پيشواى نهم شيعيان را چنين به تصوير كشيده ‏اند:
1. سبط ابن جوزى حنفى (متوفّاى 654 ق.):
«و محمد، الامام ابوجعفر الثانى كان على منهاج أبيه فى العلم و التقى و الزهد و الجود... و كان يلقّب بالمرتضى والقانع...».[1]

2. كمال الدين محمد بن طلحه شافعى (متوفّاى 652 ق.):
«... و ان كان صغير السّنّ فهو كبيرالقدر، رفيع الذّكر...».[2]

3. شمس الدّين ذهبى (748 ق.):
«كان محمّد يلقّب بالجواد و بالقانع والمرتضى، و كان من سروات آل بيت النبى صلى‏ الله‏ عليه‏ و‏ آله‏ و سلم ... و كان أحد الموصوفين بالسّخاء فلذلك لقّب الجواد...»[3].

4. ابن صبّاغ مالكى (متوفّاى 855 ق.):
«و هو الامام التّاسع... عرف بأبى جعفرالثانى، و ان كان صغيرالسّنّ فهو كبير القدر، رفيع الذّكر، القائم بالامامة بعد علىّ بن موسى الرّضا... للنصّ عليه والاشارة له بها من أبيه كما أخبر بذلك جماعة من الثّقات العدول».[4]

5. عبداللّه بن محمّد بن عامر شبراوى شافعى (متوفّاى 1154 ق.):
«... و كراماته رضى‏ اللّه عنه كثيرة و مناقبه شهيرة، ثمّ ذكر بعض مناقبه و ختم حديثه بقوله: و هذا من بعض كراماته الجليلة و مناقبه الجميلة».[5]

در طاعت كردگار
امام جواد عليه ‏السلام عابدترين فرد زمانش بود. محبّت و علاقه ‏اش نسبت به باري تعالى وصف نشدنى و خوف، خشوع و اخلاصش در طاعت و عبادت خداوند ستودنى است. براى ترسيم جلوه ‏هاى عبادى آن حضرت، به چند نمونه بسنده مى ‏كنيم:

الف) نماز
امام جواد عليه ‏السلام علاوه بر عبادات و نوافل معمول، نافله مخصوصى داشت. نافله آن حضرت دو ركعت بود؛ در هر ركعت، سوره فاتحه را قرائت مى‏نمود و آنگاه هفتاد مرتبه سوره اخلاص را تكرار مى ‏كرد.[6]

هرگاه وارد ماه جديد مى ‏شد، در روز اوّل ماه، دو ركعت نماز به جاى مى ‏آورد؛ در ركعت اوّل، بعد از سوره حمد، به تعداد روزهاى ماه (30 مرتبه) سوره توحيد را مى ‏خواند. در ركعت دوم بعد از حمد، سوره انّا انزلناه را مثل ركعت اوّل تلاوت مى ‏كرد.[7]

ب) روزه
روزه ‏هاى مستحبّى آن حضرت نيز زياد بود. پانزدهم و بيست و هفتم ماه رجب روزه مى‏ گرفت. اهل خانه و غلامانش نيز او را در روزه گرفتن همراهى مى ‏كردند.[8]

علاوه بر اين، گاهى ميزان عبوديت و بندگى خويش را نسبت به مقام لايزال الهى با اذكار و ادعيه ابراز مى‏ نمود. برخى از مناجات و ادعيه آن حضرت عبارت است از:

الف) در حال قنوت
«اللّهمّ أنت الاوّل بلا اوّليّة معدودة، و الآخر بلا آخريّة محدودة، أنشأتنا لا لعلّة اقتساراً، واخترعتنا لا لحاجة اقتداراً، و ابتدعتنا بحكمتك اختياراً، و بلوتنا بأمرك و نهيك اختباراً، و ايّدتنا بالآلات، و منحتنا بالأدوات، و كلّفتنا الطّاقة، و جشمتنا الطّاعة، فأمرت تخييراً و نهيت تحذيراً، و خوّلت كثيراً، و سألت يسيراً، فعصى أمرك فحلمت، و جهل قدرك فتكرّمت...»[9]

ب) بعد از نماز
«رضيت بااللّه ربّاً، و بالاسلام ديناً، و بالقرآن كتاباً، و بمحمّد نبيّاً، و بعلىٍّ وليّاً، والحسن، والحسين، و علىّ بن الحسين، و محمّد بن علىّ، و جعفر بن محمّد، و موسى بن جعفر، و علىّ بن موسى، و محمّد بن علىّ، و علىّ بن محمّد، والحسن بن علىّ، و الحجّة‏بن الحسن بن علىّ، أئمّةً.
اللّهمّ وليّك الحجّة فاحفظه من بين يديه و من خلفه و عن يمينه و عن شماله و من فوقه و من تحته، وامدد له فى عمره، و اجعله القائم بأمرك، المنتصرلدينك و أره ما يحبّ و تقرّبه عينه فى نفسه و فى ذرّيته و أهله و ماله و فى شيعته و في عدوّه، و أرهم منه ما يحبّ و تقرّبه عينه، واشف به صدورنا و صدور قوم مؤمنين.»[10]

ج)براى برآورده شدن حاجت
راوى مى ‏گويد: نامه‏اى خدمت امام جواد عليه ‏السلام فرستادم. در آن نامه، از حضرت تقاضا كرده بودم كه دعايى برايم ياد بدهد. آن حضرت اين گونه برايم نوشت:
تقول اذا اصبحت و أمسيت: «اللّه اللّه اللّه، ربّى الرّحمن الرّحيم، لا اشرك به شيئاً» و ان زدت على ذلك فهو خير، ثمّ تدعو بما بدأ لك فى حاجتك، فهو لكل شى‏ء باذن اللّه تعالى، يفعل اللّه ما يشاء.[11]

^{پی نوشتها:
[1]اصول كافى، ج 1، ص 353؛ بحارالانوار، ج 50، ص 68.
[2]مطالب السّؤول، ابن طلحه شافعى، ص 239؛ الفصول المهمّه، ص 252.
[3]الوافى بالوفيات، ج 4، ص 105.
[4]الفصول المهمّه، ص 251.
[5]الاتحاف بحبّ الاشراف، ص 168.
[6]اعلام الهدايه، ج 11، ص 39، به نقل از حياة الامام محمد الجواد(ع)، ص 67.
[7]همان، به نقل از مستدرك عوالم العلوم، ج 23، ص 220.
[8]همان، به نقل از مستدرك عوالم العلوم، ج 23، ص 222.
[9]همان، ص 41، به نقل از مستدرك عوالم العلوم، ج 23، ص 212.
[10]همان، به نقل از مستدرك عوالم العلوم، ج 23، ص 214 و 215.
[11]همان، به نقل از مستدرك عوالم العلوم، ج 23، ص 218.}