خطبه پیامبر صلی الله علیه و آله درباره ماه رمضان

شیخ صدوق در کتاب عیون الاخبار از امام رضا و ایشان از امیرالمؤمنین علیهما السلام خطبه ای از پیامبر صلی الله علیه و آله را در باره رمضان به شرح زیر روایت می کند:
ای مردم، ماه خدا با بركت‏ و رحمت و آمرزش به شما رو كرده است، ماهى است كه پيش خدا بهترين ماه است و روزهايش بهترين روزها و شب هايش بهترين شب ها و ساعاتش بهترين ساعات است. رمضان ماهى است كه در آن به مهمانى خدا دعوت شده اید و در این ماه اهل كرامت خدا قرار داده شده اید. نفس هاى شما در آن تسبيح است و خواب شما در آن عبادت است، كردارتان در آن پذيرفته و دعايتان اجابت شده است.
با نيت های درست و دل هاى پاك از خدا بخواهید، شما را براى روزه در آن و خواندن قرآن موفق دارد. بدبخت کسی است که از آمرزش خدا در اين ماه‏ محروم گردد. با گرسنگى و تشنگى خود در این ماه، گرسنگى و تشنگى روز قيامت را ياد كنيد و بر فقراء و مساكين خود صدقه دهيد و بزرگان خود را احترام و با کوچک ها مهربانی كنيد و صله رحم به جا آورید و زبان ها را نگاه داريد و از آنچه خدا ديدنش را حلال نكرده چشم بپوشيد و آنچه را از شنيدنش حلال نكرده گوش ببنديد و بر يتيمان مردم مهر ورزيد تا بر يتيمان شما مهر ورزند و به سوی خدا از گناهان خود توبه كنيد و در وقت نماز دست به دعا برداريد كه بهترين ساعت ها است و خدا در آن نظر لطف به بندگان خود دارد و به مناجات آن ها پاسخ می دهد و فرياد آنها را لبيك می گويد و دعاى آن ها را اجابت می کند.
اي مردم! نفس شما در گرو كردار شما است، آن را با استغفار رها كنيد. دوش شما از گناهان شما بار سنگينى دارد، با طول سجود آن را سبك كنيد و بدانيد كه خداى متعال به عزت خود قسم خورده كه نمازخوانان و سجده کنندگان در این ماه را عذاب ندهد و آن ها را روز قيامت به هراس دوزخ نيندازد.
اي مردم! هر كدام شما يك روزه دار را در اين ماه افطار دهد، نزد خدا ثواب آزاد كردن بنده‏اى دارد و گناهان گذشته‏اش آمرزيده می شود. عرض شد: يا رسول اللَّه همه ما بر آن توانایى نداريم، فرمود: گرچه با نيم دانه خرما باشد و گرچه با جرعه ای آب باشد.
اي مردم! هر كه در اين ماه خوش‏خلقى كند، جواز عبور از صراط او باشد در روزى كه همه قدم ها بر آن می لغزد. هر كه در این ماه بر زیردستان خود سبک گیرد، خداوند حسابش را تخفيف دهد و هر كه شر خود را (از مردم) باز دارد، خداوند در روزی که او را ملاقات می کند، خشم خود را از او باز دارد؛ و هر كه در آن يتيمى را گرامى دارد، خدا روز ملاقاتش او را گرامى دارد؛ و هر كه در آن صله رحم كند، روز ملاقات با او با رحمت خود به او صله نماید. و هر كه قطع‏ رحم كند، خدا در روز ملاقاتش رحمت خود را از او باز دارد. هر كه نماز مستحبى بخواند، خدا برات آزادى از آتش برايش بنويسد و هر كه در آن واجبى را ادا كند، ثواب كسى را دارد كه هفتاد واجب در ماههاى ديگر ادا كند؛ و هر كه در آن بر من بسيار صلوات فرستد، خدا روزى كه ميزان ها سبك است ميزانش را سنگين كند، هر كه يك آيه از قرآن در آن بخواند، همچون كسى پاداش می گیرد كه در ماه هاى ديگر قرآن را ختم کرده باشد.
اي مردم! درهاى بهشت در اين ماه گشوده است، پس از خدا بخواهيد كه آن ها را به  روی شما نبندد، و درهاى دوزخ در اين ماه بسته است، از پروردگار خود بخواهيد كه آن ها را به  روی شما نگشايد. در این ماه شياطين در بندند، پس از پروردگار خود بخواهيد كه ديگر آن ها را بر شما مسلط نكند.
امير المؤمنين علیه السلام فرمود: من برخاستم و عرض  كردم: يا رسول اللَّه، كدام عمل در اين ماه بهتر است؟ فرمود: اى أبو الحسن، بهترين عمل در اين ماه ترس از محارم خداى عز و جل است. سپس گريست. عرض  كردم: يا رسول اللَّه چرا گريه می كنى؟ فرمود: براى آنچه در اين ماه از تو حلال شمارند؛ گويا تو را مي نگرم كه براى پروردگارت نماز مي خوانى و شقى ‏تر اولين و آخرين كه نظیر پی كننده شتر ثمود است، برخاسته و ضربتى بر فرق سر تو بزند و ريشت را آغشته به خون کند.
امير المؤمنين فرمود: گفتم: يا رسول اللَّه، در آن حال، دين من سالم است؟ فرمود: بله دين تو سالم است. سپس فرمود: اى على! هر كه تو را بكشد مرا كشته و هر كه تو را به خشم آرد مرا به خشم آورده و هر كه تو را دشنام دهد مرا دشنام داده زيرا تو جان منى، روحت از روح من و گِلت از گِل من است. به راستى خداى تبارك و تعالى مرا با تو آفريده و مرا با تو برگزيده و مرا براى نبوت اختيار كرده و تو را براى امامت. هر كس منكر امامت تو است، منكر نبوت من  است. اى على، تو وصى من و پدر فرزندان من و شوهر دختر من و خليفه من بر امت من هستی. در زندگى من و پس از مردنم‏، فرمان تو، فرمان من و نهی کردن تو نهی کردن من است. سوگند به آن كه مرا به نبوت گسيل كرده و بهترین خلق ساخته، كه تو حجت خدایى بر خلقش و رازدار خدا و خليفه او بر بندگانش هستی.

*منبع: عيون الاخبار ج 1 ص 295