یک آیه با دو تفسیر متفاوت! +فیلم

يكي ازدستورات الهي است كه دستخوش سليقه و رأي نادرست شده است نحوه وضو گرفتن است و اين به خاطر جدائي و كناره گيري از سنت پيامبر (ص) و ائمه معصومين (عليهم السلام ) مي باشد مي گوئيم كه قول و فعل و تقرير معصومين (عليهم السلام ) حجت است و تبيين قرآن مي باشد.

در قرآن کریم سوره مائده خداوند می فرماید: «يا أَيُّهَـا الّذينَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَي الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَأَيديَکُمْ إِلَي المَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤوسِکُمْْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَي الکَعْبَيْنِ» «اي افراد باايمان هرگاه براي نماز به پا خاستيد، صورت و دست هاي خود را تا آرنج بشوييد و سر و پاها را تا کعبين(دو برآمدگي) مسح کنيد» (1)

در جمله نخست « فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَأَيديَکُمْ إِلَي المَرافِق» لفظ «أيدي» به کار رفته که جمع «يد» به معني دست است و با در نظر گرفتن دو مطلب روشن مي شود که چرا بايد دست ها را از بالا به پايين شست.

1. کلمه «يد» در زبان عربي استعمالات مختلفي دارد و گاه صرفاً به انگشتان دست، گاه به انگشتان تا مچ، گاه به انگشتان تا آرنج، و بالأخره گاه به کلّ دست از سر انگشتان تا کتف، اطلاق مي شود.

2. مقدار واجب از شستن دست در وضو فاصله ميان مرفق تا سر انگشتان است، لذا قرآن لفظ «إِلَي المَرافِق» را به کار برده تا مقدار واجب را بيان کند.

نتيجه مي گيريم:

چون لفظ «يد» کاربردهاي گوناگوني دارد، کلمه «إلي» در «إِلَي المَرافِق» بيانگر مقداري از اجزاء عضو است که بايد شسته شود يعني بايد دستها تا آرنج شسته شود نه کمتر و نه بيشتر و هرگز ناظر به «کيفيت» غَسل و شستشوي دست (که مثلاً از بالا به پايين صورت گيرد يا از پايين به بالا) نيست، اما کيفيت شستشو چگونه است؟ آن مربوط به عرف وعادت است و معمولاً از بالا به پايين مي شويند.

في المثل اگر پزشک دستور دهد پاي بيمار را تا زانو بشوييد، پاي وي را از بالا به پايين مي شويند، نه بالعکس يا اگر انساني به رنگ کاري بگويد اين اطاق را تا سقف رنگ کن، هيچ گاه از پايين ديوار آغاز نمي کند، بلکه از بالا شروع کرده تا به پايين برسد. ازين روي شيعه اماميه معتقد است که در هنگام وضو صورت و دست ها را بايستي از بالا به پايين شست و خلاف آن را صحيح نمي داند. زيرا کلمه «تا» در زبان فارسي، و يا «إلي» در زبان عربي، در اين موارد، ناظر به بيان مقدار محل عمل است نه کيفيت انجام آن. گذشته از اين سيره ائمه اهل بيت که عِدل قرآنند بيانگر کيفيت شستن است و آنان دست ها را از بالا به پايين مي شستند. (ترجمه الميزان، ج‏5، ص: 359)

توضیح بیشتر اینکه لفظ إِلَى الْمَرافِقِ قيد است براى «ايديكم» نه براى «فاغسلوا» به عبارت ديگر حد مغسول است نه حد غسل. «يد» در لغت چند معنى دارد يك دفعه مراد از آن چهار انگشت است مثل وَ السَّارِقُ وَ السَّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُما/ 38، يك دفعه از مچ بپائين است مثل فَتَيَمَّمُوا صَعِيداً طَيِّباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَ أَيْدِيكُمْ مِنْهُ مائده/ 6، يك دفعه مراد از آن تا آرنج است مثل آيه مورد بحث و يك دفعه معنى آن از سر انگشتان است تا شانه چنان كه در اقرب الموارد گفته است.

لذا اگر در آيه قيد إِلَى الْمَرافِقِ نبود معلوم نمى‏ شد مراد كداميك از آنها است ولى قيد روشن مى‏ كند كه مراد تا آرنج است، بنابراين آيه ساكت است از اينكه از مرفق شسته شود يا بالعكس. اگر روايات نبود مى‏ گفتيم هر دو جايز است، شيعه كه مى‏ گويد بايد از مرفق شسته شود دليلشان روايات است نه آيه (وسائل ابواب الوضوء باب 15) اهل سنت نيز كه از پائين به بالا مى‏ شويند به آيه استناد نمى‏ كنند بلكه از امثال ابو هريره و غيره نقل مى‏ كنند كه حضرت رسول را ديده‏ اند كه از پائين به بالا مى ‏شويد (سنن ابى داود و غيره) .

اهل سنت بيشتر اهميت مى‏ دهند كه «الى» در آيه به معنى «مع» باشد يعنى دستها را با مرفقها بشوئيد وانگهى اهل سنت نگفته‏ اند اگر از بالا به پائين شسته شود وضو باطل است، طبرسى در مجمع البيان فرموده امت اسلامى اتفاق دارند كه وضو از بالا به پائين صحيح است، پس عمل اهل سنت استحبابى است.

فقهاء شيعه به استناد روايات فتوى داده‏ اند كه شستن از پائين به بالا مبطل است مگر ابن ادريس كه آن را مكروه دانسته و نيز سيد مرتضى در بعضى از فتواهايش گفته: شستن از بالا به پائين مستحبّ است‏(تفسير أحسن الحديث، ج‏3، ص: 28)

نکته جالب اینکه شبکه های وهابی با گذشت چندین سال از فعالیت آنها، تلاش زیادی دارند که خود را به عنوان اهل سنت نشان دهند ولی هنوز بر مبانی فقهی اهل سنت مسلط نیستند و هر یک به نحوی احکام اهل سنت را بیان می کند.

برای نمونه در این فیلم می بینید که ابتدا مجری یکی از شبکه وهابی با استناد به آیه 6 سوره مائده تصریح می کند که در وضو اجباری به شستن دست از پایین به بالا نیست ولی در شبکه دیگر با استناد به همین آیه، شستن دست از بالا به پایین را نادرست می داند و به زعم خود این اشکال را متوجه فقه شیعه می داند!

برای دانلود فیلم کلیک کنید

منابع :

1- مائده ، 6 .

2- چرا ؟ چرا ؟ چرا ما شيعيان و چرا اهل تسنن ، علي عطائي اصفهاني ، ص 22 ، 24 ، 25 به اختصار .

3- تفسير نمونه ، ج 4 ، ص 286 ، آيت الله ناصر مكارم شيرازي .

به نقل از اداره پاسخگويي آستان قدس رضوي