ندای آسمانی

اول: حتمي بودن نداي آسماني

عبارت‌هاي مختلف چون«محتوم»، «لابدّ» و ترکيب «نفي» با واژه «حتي» در روايت‌هاي اهل‌بيت عليهم السلام، دلالت بر حتمي بودن وقوع نداي آسماني مي‌کند. البته اين حديث‌ها حتمي بودن اصل نداي آسماني را مي‌رسانند، ولي بيان كننده حتمي بودن خصوصيات نداي آسماني نيستند. به عنوان مثال: اين حتمي بودن را نمي‌توان به زمان مشخصي براي آن سرايت داد؛ يعني اگر زمان ندا، شب جمعه و بيست و سوم ماه مبارک رمضان معرفي شده و ظهور حضرت مهدي عليه السلام در روز جمعه، بيست و سوم ماه رمضان مي‌باشد، اين مطلب حتمي نيست و در آن، احتمال «بداء»[3] مي‌رود؛ از اين رو مي‌بايست هر روز و شب منتظر ظهور حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف باشيم: «تَوقّعوا الفَرَجَ صَباحاً وَ مَساءاً؛ هر صبح و عصر، منتظر فرج باشيد.»[4]

دوّم: محتواي نداي آسماني

مضمون نداي آسماني را مي‌توان به دو قسمت «اِخباري و انشايي» تقسيم كرد. مراد از «محتواي اِخباري»، مطالبي است كه قالب دستوري ندارد؛ بلکه براي آگاهي مخاطبان است؛ اما مراد از «محتواي انشايي»، مطالبي است كه قالب دستوري دارد و شنونده را به انجام اموري فرا مي‌خواند. بيشترين مطالبي که در محتواي اخباري ندا مطرح شده، معرفي حضرت مهدي عليه السلام، به نام و نسب است و دستور پيروي از حضرت مهدي عليه السلام مهمترين محتواي دستوري نداي آسماني است. براي نمونه، ترجمه قسمتي از يک حديث بيان مي‌شود. ابوبصير مي‌گويد: امام جعفر صادق عليه السلام فرمودند: «حضرت مهدي عليه السلام قيام نمي‌کند، مگر اينکه منادي نام ايشان را در شب جمعه، بيست و سوّم ماه مبارک رمضان، ندا دهد.» گفتم: «محتواي ندا چيست؟» فرمود: «به نام او و نام پدرش خبر مي‌دهد و مي‌گويد آگاه باشيد که فلاني فرزند فلاني، قائم آل محمد است، پس سخنان او را بشنويد و از او پيروي کنيد.»[5]

سوّم: مخاطبان نداي آسماني

تمامي اهل زمين، نداي آسماني را به زبان خودشان مي‌شنوند. يعني اگر زبان مادري كسي، عربي باشد، ندا را به زبان عربي مي‌شنود، اگر فارسي باشد، فارسي مي‌شنود و همچنين هر زبان ديگري. ‌زرارة بن أعين گويد: از امام جعفر صادق عليه السلام درباره نداي آسماني که به اسم حضرت مهدي عليه السلام خبر مي‌دهد، چنين پرسيدم: «نداي آسماني خاص است يا عام؟» امام فرمودند: «عام يسمع كل قوم بلسانهم؛ عام است و هر قومي با زبان خود آن را مي‌شنوند.»[6] اين حديث از جهت سند، معتبر است.

علاوه بر اين، مخاطبان نداي آسماني، در هر كجا که باشند، به صورت يكسان آن را مي‌شنوند و دوري يا نزديكي در آن معنا ندارد. در حديث معتبري كه حسن بن محبوب از امام علي بن موسي الرضا عليه السلام نقل کرده است، مي‌خوانيم: «قد نودوا نداءً يسمع من بعد كما يسمع من قرب؛[7] به تحقيق، ندايي مي‌دهند كه از دور، مانند شنيده شدن از نزديک شنيده مي‌شود.»

چهارم: زمان نداي آسماني

روايت‌هاي متعددي دلالت بر رخ دادن ندا در ماه مبارك رمضان مي‌كنند و برخي از آن‌ها ندا را در شبي که فرداي آن جمعه و مصادف با بيست و سوّم ماه مبارک رمضان است، ذکر کرده‌اند. حارث بن مغيره مي‌گويد: امام جعفر صادق عليه السلام فرمود: «زمان ندايي که در ماه رمضان رخ مي‌دهد، شب جمعه بيست و سوّم از ماه رمضان مي‌باشد.»[8] اين روايت نيز از جهت سند معتبر است.

پنجم: پيامدهاي نداي آسماني

نداي آسماني، اعلام ظهور حضرت مهدي عليه السلام است؛ پس اولين پيامد آن بايد آشکار شدن ايشان باشد. ابوبصيرگويد: امام جعفر صادق عليه السلام فرمودند: «وقتي حضرت مهدي عليه السلام نداي آسماني را مي‌شنود، ظاهر مي‌شود و آن صدا، از آنِ جبرئيل عليه السلام است.»[9]

پيامد دوم ندا، شادي مؤمنان است؛ چرا که مولايشان بعد از قرن‌ها انتظار مي‌آيد و جهان را با وجودش نوراني مي‌کند. در حديثي مي‌خوانيم: «آگاه باشيد که آن روز (روز اعلام نداي آسماني) روز شادي فرزندان علي عليه السلام و شيعه اوست.»[10]

پيامد سوّم ندا آن است که وقتي كافران و معاندان مي‌شنوند که به نام مبارك حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف ندا داده مي‌شود، مي‌فهمند که وقت زوال حكومت‌هاي ظالم آنان فرا رسيده است و در برابر كسي قرار گرفته‌اند كه قدرت آسماني با اوست و توان مقابله با او را ندارند.

پيامد چهارم ندا، نداي ابليس است. زرارة بن اعين مي‌گويد: به امام جعفر صادق عليه السلام عرض كردم: « خدا شما را سلامت بدارد؛ تعجب مي‌کنم از اين که با وجود عجايبي چون: « خسف بيدا، سپاه (سفياني)»[11] و ندايي كه از آسمان به گوش مي‌رسد؛ چگونه عده‌اي باز با حضرت مهدي عليه السلام مي‌جنگند؟» حضرت پاسخ داد: «همانا شيطان آنان را رها نمي‌كند تا اينكه ندا مي‌دهد، همانطور كه بر رسول خدا صلي الله عليه و آله و سلم در روز عقبه ندا داد.»[12]



--------------------------------------------------------------------------------

• [1]. «الهدّ» به معني انهدامي است كه همراه فروريختن و سقوط چيز سنگيني باشد و «الهدّه» صداي فروريختن آن است. «المفردات في غريب القرآن»، ص486.
• [2]. نداي آسماني، سيد حسن زماني، ص15.
• [3]. مقصود از «بَداء» در نشانه‌هاي‌ قيام حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف، رخ ندادن برخي از خصوصيات و يا تغيير در آن‌ها مي‌باشد يا اينکه آن نشانه‌ اصلاً اتفاق نيفتد.
• [4]. الغيبة طوسي، ص457.
• [5]. الغيبة نعماني، ص290.
• [6]. کمال الدين و تمام النعمة، ج2، ص678.
• [7]. عيون اخبار الرضا عليه السلام، ج2، ص6.
• [8]. كمال الدين و تمام النعمة، ج2، ص681.
• [9]. الغيبة نعماني، ص301.
• [10]. همان، ص144.
• [11] . يکي از علائم حتمي ظهور امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف مي‌باشد. «خسف» يعني: شکافته شدن و «بيداء»: نام سرزميني بين مکه و مدينه است که شکافته مي‌شود و لشکر سفياني را در خود فرو مي‌بلعد.
• [12]. الغيبه نعماني، ص273.