سرنوشت موجودات پیش از انسان در زمین/ عبرتی برای «بنی‌آدم»

 هنگامی که خداوند فرشتگان را از آفرینش آدم به عنوان خلیفه خود بر روی زمین مطلع کرد؛ آنها پرسیدند: «أَتَجْعَلُ فِیهَا مَن یُفْسِدُ فِیهَا وَیَسْفِکُ الدِّمَاء وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَنُقَدِّسُ لَکَ؛‌ آیا کسی را در زمین قرار میدهی که فساد و خونریزی کند؟ (زیرا موجودات زمینی دیگر که قبل از این آدم پا به عرصه وجود گذاشتند، به حکم طبع جهان ماده نیز آلوده فساد و خونریزی شدند، اگر هدف از آفرینش انسان عبادت است) ما تسبیح و حمد تو را به جا می‏آوریم».

 آنچنان که از این سخن فرشتگان برمی‌آید، آنها پی برده بودند که این انسان فردی سر به راه نیست، فساد می‌کند، خون می‌ریزد و خرابی به بار می‌آورد، اما از کجا می‌دانستند؟

 در این باره پاسخ‌های زیر داده شده است:

 1ـ خداوند آینده انسان را به طور اجمال برای فرشتگان بیان کرده بود.

 2ـ فرشتگان می‌دانستند که جهان محدود مادی مرکز نزاع و تزاحم است و نمی‌تواند طبع زیاده‌طلب انسان‌ها را اشباع کند.

 3ـ آدم نخستین مخلوق روی زمین نبود بلکه پیش از او نیز مخلوقات دیگری بودند که به نزاع و خونریزی پرداختند و پرونده سوءپیشینه آنها سبب بدگمانی فرشتگان نسبت به نسل آدم شد.

 در رابطه با پاسخ سوم، مردی به حضرت امام جعفر صادق(ع) عرض کرد: فدایت شوم، مردم می‌پندارند عمر دنیا 7 هزار سال است. حضرت فرمود: «چنان نیست که می‌گویند، خداوند دنیا را خلق کرد و 50 هزار سال گذشت و 10 هزار سال دیگر آن را خالی و بی‌گیاه و بدون هیچ موجودی رها کرد، سپس خداوند بر آن شد که بیافریند، آنگاه موجودی را که نه جن بود و نه فرشته و نه انسان در آن آفرید و برای آنها 10 هزار سال مقدر فرمود، چون اجل آنها نزدیک شد، در زمین به فساد پرداختند، پس خداوند نابودشان کرد. باز خدا دنیا را خالی و بی‌گیاه و بدون هیچ موجودی 10 هزار سال رها کرد. سپس در آن جن‌ها را آفرید و برای آنها 10 هزار سال مقدر فرمود. چون اجل آنها نزدیک شد، در زمین به فساد و خونریزی پرداختند که این همان گفته فرشتگان است «أَتَجْعَلُ فِیهَا مَن یُفْسِدُ فِیهَا وَیَسْفِکُ الدِّمَاء؛ آیا کسی را در زمین قرار میدهی که فساد و خونریزی کند؟»؛ همان‌گونه که جن‌ها کردند. پس خداوند نابودشان کرد. سپس برآن شد که آدم را بیافریند. او را آفرید و 10 هزار سال برایش مقدر فرمود. از آن روز 7 هزار و 200 سال می‌گذرد و اکنون شما در آخرالزمان هستید». (تفسیر عیاشی، جلد یک، صفحه 49، حدیث 8).