زمان شروع عالم برزخ

برزخ در لغت، به معنای چیزی است که در میان دو چیز دیگر حایل شود(1) و در اصطلاح علمای اسلام به عالمی گفته می‌شود که مابین این جهان و جهان اخروی(قیامت) است. همچنین به عالم برزخ عالم مثال نیز می‌گویند(2(

انسان‌ که‌ از این‌ دنیا میرود، به‌ عالم‌ دیگری‌ به‌ نام‌ برزخ‌ وارد میشود و در آنجا هست‌ تا وقتیکه‌ در صور دمیده‌ شود و مردم‌ از قبرها بیرون‌ آیند، در آن‌ وقت‌ به‌ عالم‌ قیامت‌ وارد میشوند. چون‌ عالمی‌ که‌ انسان‌ پس‌ از مردن‌ در آنجا بسر میبرد، فاصله‌ایست‌ بین‌ عالم‌ دنیا و قیامت‌، آنرا عالم‌ برزخ‌ گویند.

این كلمه و واژه در قرآن سه بار و در سه آیه ذكر شده است:

آیه اول: وَهُوَ الَّذِی مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَجَعَلَ بَیْنَهُمَا بَرْزَخًا وَحِجْرًا مَّحْجُورًا (3( ؛ او خدائى است كه آب دو دریا را بهم آمیخت دو دریایى كه آب یكى از آن دو شیرین و گوارا است و آب دیگرى شور و تلخ و میان این دو آب فاصله و حائلى قرار داد تا همیشه از هم جدا باشند و به هم نیامیزند .

آیه دوم: «بَیْنَهُمَا بَرْزَخٌ لَّا یَبْغِیَانِ »(4( میان آن دو دریا فاصله اى است كه به حدود یكدیگر تجاوز نمى كنند و به هم نمى آمیزند.

آیه سوم: « لَعَلِّی أَعْمَلُ صَالِحًا فِیمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ».(5(
شايد ، کارهای شايسته ای را که ترک کرده بودم به جای آورم هرگز، اين سخنی است که او می گويد و پشت سرشان تا روز قيامت مانعی است که بازگشت نتوانند

در احادیث در توضیح عالم برزخ چنین وارد شده است:

امام صادق)علیه السلام(خطاب به شیعیان آن زمان مى فرماید:

والله إتخوف علیكم فى البرزخ. قلت ما البرزخ؟ فقال: القبر منذ حین موته الى یوم القیامه(6(
من بر شما(شیعیان) در عالم برزخ مى ترسم راوى مى گوید: من به امام صادق(ع) گفتم كه عالم برزخ كجا است؟ فرمود: قبر است زندگى در آن از زمان مرگ تا روز رستاخیز ادامه دارد.

در مورد برزخ امام صادق(علیه السلام) می فرماید: الْبَرْزَخُ‏ الْقَبْرُ وَ فِيهِ الثَّوَابُ وَ الْعِقَابُ بَيْنَ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَة ؛ مراد از برزخ همان قبر مى باشد و در آن ثواب و عقاب بین دنیا و آخرت است)7(

امام صادق)علیه السلام( به جمعى از شیعیان خود فرمود: به خدا قسم كه تنها خطرى كه من بر شما احساس مى كنم برزخ است و چون قیامت شود و كار به دست ما برسد ما بر كار شما از خودمان اولویت داریم. (8(

همچنین در حدیثی از امام سجاد(علیه السلام) چنین آمده است : برزخ‏ قبر است و براى آنان در آنجا زندگى سختى است و به خدا سوگند كه قبر، باغى از باغ‏هاى بهشت و يا گودالى از گودال‏هاى آتش است(9(

منابع برای مطالع بیشتر:
(1)-عالم برزخ در چند قدمی ما، محمد محمدی اشتهاردی.
(2)-معاد، شهید دستغیب.
(3)-معاد، استاد مرتضی مطهری.
(4)-معاد در قرآن، آیت الله عبدالله جوادی آملی.

(1) المفردات فی غریب القرآن چاپ بیروت ص۴۸.
(2) کتاب معاد شناسی، سیّد محمد حسین حسینی طهرانی، ج۲ ص۱۶۰.
(3) فرقان/53.
(4) الرحمان/20.
(5) مومنون/100.
(6) الكافي ؛ ج‏3 ؛ ص242 ، نويسنده، كلينى، محمد بن يعقوب بن اسحاق‏ ، محقق ، مصحح، غفارى على اكبر و آخوندى، محمد ، ناشر، دار الكتب الإسلامية ، مكان چاپ، تهران‏ ، سال چاپ، 1407 ق‏ ، نوبت چاپ، چهارم‏.
(7) تفسير القمي ؛ ج‏1 ؛ ص19، نويسنده، قمى، على بن ابراهيم‏ ، محقق ، مصحح، موسوى جزائرى، طيّب‏ ، ناشر: دار الكتاب‏ ، مكان چاپ، قم‏ ، سال چاپ، 1404 ق‏ ، نوبت چاپ، سوم‏.
(8) همان ؛ ج‏2 ؛ ص94.
(9) الخصال ، ترجمه جعفرى ؛ ج‏1 ؛ ص185، نويسنده، ابن بابويه، محمد بن على‏ ، مترجم، جعفرى، يعقوب‏ ، ناشر، نسيم كوثر ، مكان چاپ، قم‏ ، سال چاپ، 1382 ش‏ ، نوبت چاپ، اول‏.