ابعاد انتظار امام مهدی علیه‌السلام

ابعاد انتظار از یک منظر عبارت است از:
۱. توانمندی فکری
بناهای فکری اگر بخواهد از تزلزل و انحراف دور بماند، باید دارای پایه‎های عمیق و محکم فکری باشد، همان‎گونه که پیامبر می‌‎فرماید: «لکل شیء دعامة و دعامة هذا الدّین الفقه و الفقیه الواحد اشدّ علی الشیطان من الف عابد؛ برای هر چیز، پایه‎ای است و اساس دین اسلام، فهم عمیق است و یک فقیه در برابر شیطان، از هزار مسلمان عابد [بدون شناخت] محکم‎تر و اثرگذار‌تر است»؛ بنابراین، یکی از ابعاد انتظار، تقویت ریشه‎ها و بنیان‎های فکری شخص است تا توانایی تقابل با آرا و نظرات مکاتب دیگر را داشته باشد.
۲. توانمندی روحی
منتظر باید در زمینه‎های روحی نیز از آمادگی بالایی برخوردار باشد که در کوران حوادث و ناملایمات از پا نیفتد، و ظرفیت وجودی خود را برابر گرفتاری‎ها و مشکلات بالا ببرد.
یکی از یاران امام باقر علیه‌السلام از ایشان پرسید: فرج شما چه هنگام است؟ آن حضرت فرمودند: «هیهات، هیهات لاتکون فرجنا حتی تغربلوا ثم تغربلوا یقولها ثلاثا حتی یذهب الکدر و یبقی الصفو؛ هرگز، هرگز، فرج ما نمی‌رسد، تا اینکه غربال شوید، و باز هم غربال شوید ـ حضرت سه‌بار این جمله را تکرار کردند ـ تا کدورت‎ها رفته و صفا بماند».
پس شخص منتظر در این دوران پُرمخاطره، روحیه خود را در پناه قرآن و عترت حفظ کرده، با نشاط و بالندگی، چشم به راه امام خوبان خواهد بود.
۳. برنامه‎ریزی
شخص منتظر باید خود و جامعه را برای آمدن موعود، آماده کرده و برای استقبال از یوسف زهرا علیهما‌السلام برنامه‎ریزی نماید. این امر، مانند هر کار دیگر، نیازمند طرح و نقشه جامع و تعیین اهداف و ارزش‎هاست.
اینجاست که منتظر می‌‎تواند زمینه و شرایط را با بینش و آگاهی بیشتر فراهم کرده و در مقابل توفان‎های روزگار بایستد.
۴. توانمندی در عمل
قرآن درباره توانمندی پیامبران در عرصه عمل می‌‎فرماید: «لقد أرسلنا رسلنا بالبینات و أنزلنا معهم الکتاب و المیزان؛ رسولان خود را با بینات فرستادیم و به همراهشان، کتاب و میزان را نازل نمودیم».
در نگرش دینی، افراد با بینش صحیح از آن عمل، به ارزش می‌‎رسند. انسان منتظر نیز، نیازمند کتاب و میزان است، تا دستورات و تعالیم آن را بشناسد و در صورت نیاز، با میزان‎ها و معیار‌هایی که در کتاب و میزان می‌جوید، راهِ صحیح را تشخیص دهد.
از منظر دیگر، انتظار دارای ابعاد فردی و اجتماعی است. ابعاد فردی آن عبارتند از:
الف. تکامل در اصول دین
در این بُعد، انسان منتظر، متوجه مبدأ عالم و خدای جهان می‌‎شود. انسان منتظر، همواره چشم‌به‌راه فرجی است که به قدرت مطلق الهی، تحقق خواهد یافت؛ چشم‌به‌راه ظهور خلیفه خداوند در زمین و واسطه میان خدا و بندگان! لذا توجه به او، همواره توجه به خداوند را به همراه خواهد داشت.
منتظران، چشم انتظار کسی هستند که همه اوصاف پیامبر در او جمع است؛ چراکه از اهل بیت پیامبر بوده و هم‎نام و هم‎کنیه پیامبر است، عدالت را در تمام عالم گسترش می‌دهد به‌گونه‌ای که می‌‎گویند: عدالت او به مانند عدالت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام است و در ظهور او، صحبت از رجعت و برگشتن مردگان از قبر‌ها است.
پس یک منتظر در طول زندگی روزانه خود، با اصول‌دین سر و کار دارد و اثر آن، تقویت عقاید یک منتظر است.
ب. بعد دین‎داری
انتظار باعث می‌‎شود که منتظر در دوران غیبت، در امر دین خود مواظبت بیشتر داشته، از هر گونه سستی و انحراف، دوری گزیند. امام صادق علیه‌السلام می‌‎فرمایند: «برای صاحب این امر، غیبتی طولانی است. در این دوران، هر کس باید تقوا پیشه سازد و به دین خود چنگ زند».
ابعاد اجتماعی
الف. امر به معروف و نهی از منکر
با توجه به اینکه رضای امام عصر را در عملی‌شدن معروف در جامعه و ترک منکرات در میان شیعیان و منتظران می‌‎دانیم، یک منتظر، مقابل این دو عمل الهی نمی‌‎تواند بی‌تفاوت باشد. او نه تنها خود، بلکه تلاش دارد جامعه را به سمت معروف و ترک منکرات سوق دهد که نتیجه آن، رضایت امام زمان خواهد بود.
ب. اخلاق اسلامی
امام صادق علیه‌السلام می‌‎فرماید: «هر کس می‌خواهد در شمار یاران قائم باشد، باید در عصر انتظار، مظهر اخلاق نیک اسلامی باشد. اگر او پیش از قیام قائم درگذرد، پاداش او مانند کسانی است که قائم را درک کرده، به حضور او رسیده است»؛ لذا یک منتظر، با اخلاق اسلامی و زیبای خود، تجلی‌گر سیمای امام زمان خود در جامعه خواهد بود.
ج. فرهنگی
در بخش فرهنگی، کسی منتظر واقعی آن حضرت است که علاوه بر خودسازی، به دگرسازی نیز بپردازد تا از این طریق، زمینه ظهور آن حضرت را فراهم کند.
امام باقر علیه السلام به عبدالحمید واسطی فرمود: «به خدا قسم! کسی که خودش را در راه خدا وقف کند، خدای سبحان برای او راه گشایشی قرار می‌‎دهد. خدا رحمت کند بنده‎ای را که خود را وقف ما کند! خدا رحمت کند بنده‎ای را که امر ما را احیا نماید!».

---

_{پی‎نوشت‎ها
۱. نهج‌الفصاحه، ح۹۰.
۲. اثبات‌الهداة، ج۷، ص۲۴.
۳. غیبت‌نعمانی، ج۵۲، ص۱۴۰.
۴. بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۶.}