مقصود از ندای آسمانی در علائم ظهور چیست؟

در رابطه با ندای آسمانی که از علائم ظهور است، سه دسته روایت وجود دارد:
۱. روایاتی که به صورت اجمالی بر وجود ندا دلالت دارد و اینکه این ندا از علائم حتمی ظهور است.[۱]
۲. دسته دوم روایاتی است که دلالت بر دو گونه ندا دارد: یکی ندای به‌ حق که در ابتدا پدید می‌آید و دیگری ندای به باطل که بعد از آن است.[۲]
۳. در برخی از روایات نیز اشاره شده که ندا به اسم قائم است.[۳]

با نظر به مجموع احادیث «صیحه، فزع و ندای آسمانی» پی‌می‌بریم که تمام آنها به یک واقعه مشترک اشاره دارند، گرچه با تعبیرهای مختلف آمده‌اند و بر این ادعا می‌توان شواهدی اقامه نمود:
الف. صیحه و ندا هر دو به جبرئیل نسبت داده شده است.
ب. وقت هر دو در یک زمان یعنی شب جمعه، بیست‌‌وسوم ماه رمضان معین شده است.
ج. آثار این دو یکسان بیان شده است.

---

^{پی‌نوشت‌ها
۱. ر.ک: کمال‌الدین، شیخ صدوق، ص۶۴۹.
۲. ر.ک: الغیبة، نعمانی، ص۲۵۴.
۳. ر.ک: کمال‌الدین، شیخ صدوق، ص۳۲۸، ج۷.}