چرا قابیل، هابیل را کشت؟

(بسم الله الرحمن الرحیم)

پرسش

چرا قابیل ، هابیل را کشت؟

پاسخ اجمالی

 از آیات قرآن استفاده می شود که علت قتل هابیل به دست قابیل، صفت رذیله ی حسدی بوده که در وجود قابیل شعله می کشید و در نهایت به کشته شدن مظلومانه ی هابیل انجامید.

پاسخ تفصیلی

قرآن مجید داستان فرزندان آدم و قتل یکى به وسیله دیگرى را این گونه شرح داده است: "در آن هنگام که هر کدام کارى (قربانی) براى تقرب به پروردگار انجام دادند، اما از یکى (هابیل ) پذیرفته شد و از دیگری ( قابیل) پذیرفته نشد".[1] و همین موضوع سبب شد برادرى که عملش قبول نشده بود) قابیل)، دیگرى را تهدید به قتل کند، و "سوگند یاد نماید که تو را خواهم کشت"![2] اما برادر دوم (هابیل ) او را نصیحت کرد و گفت: اگر چنین جریانى پیش آمده گناه من نیست بلکه ایراد متوجه خود تو است که عملت با تقوا و پرهیزگارى همراه‏ نبوده است و "خدا تنها از پرهیزگاران می پذیرد".[3]

سپس اضافه کرد: حتى"اگر تو به تهدیدت جامه عمل بپوشانى و دست به کشتن من دراز کنى، من هرگز مقابله به مثل نخواهم کرد و دست به کشتن تو دراز نمى‏کنم[4]." چرا که من از خدا می ترسم و هرگز دست به چنین گناهى نمى‏آلایم".[5]

به علاوه من نمی خواهم بار گناه دیگرى را بدوش بکشم "بلکه می خواهم تو بار گناه من و خویش را بدوش بکشى"[6] (زیرا اگر براستى این تهدید را عملى سازى بار گناهان گذشته من نیز بر دوش تو خواهد افتاد چرا که حق حیات را از من سلب نمودى و باید غرامت آن را بپردازى و چون عمل صالحى ندارى باید گناهان مرا بدوش بگیرى!) و مسلما با قبول این مسئولیت بزرگ "از دوزخیان خواهى بود و همین است جزاى ستمکاران".[7]

از این آیات بخوبى استفاده می شود که سرچشمه نخستین اختلافات، قتل، تعدى و تجاوز در جهان انسانیت مسئله حسد بوده، و این موضوع ما را به اهمیت این رذیله ی اخلاقى و اثر فوق العاده آن در رویداد‏هاى اجتماعى آشنا مى‏سازد.[8]

[1] مائده،27 (إِذْ قَرَّبا قُرْباناً فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِما وَ لَمْ یُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ).

[2] مائده،27 (قالَ لَأَقْتُلَنَّکَ).

[3] مائده،27 (قالَ إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِینَ).

[4] مائده،28 (لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَیَّ یَدَکَ لِتَقْتُلَنِی ما أَنَا بِباسِطٍ یَدِیَ إِلَیْکَ لِأَقْتُلَکَ).

[5] مائده،28 (إِنِّی أَخافُ اللَّهَ رَبَّ الْعالَمِینَ).

[6] مائده،29 (إِنِّی أُرِیدُ أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِی وَ إِثْمِکَ).

[7] مائده،29 (فَتَکُونَ مِنْ أَصْحابِ النَّارِ وَ ذلِکَ جَزاءُ الظَّالِمِینَ).

[8] ر.ک: تفسیر نمونه، ج‏4، ص346؛ ترجمه تفسیر المیزان، ج‏5، ص491؛ من هدى القرآن، ج‏2، ص353.

در تفسیر من هدی القرآن نوشته ی سید محمد تقى مدرسى، می خوانیم: ‏ ان قابیل لم یقتل أخاه من أجل الصراع على البقاء کما یزعم المذهب الدار و ینی، و لا من أجل الحصول على بنت أجمل کما یزعم المذهب الفرویدی، و لا من أجل سوء التربیة و ضغوط الاجتماع، أو الصراع الطبقی أو غیرها مما تزعمها المذاهب الاجتماعیة المختلفة، کلا، و لکنه قتله لحب الاستعلاء و الحسد، و إذا سیطرت البشریة على غریزة الاستعلاء فی ذاتها فقد وفقت للعیش بسلام مع بعضها و انتزعت من نفسها فتیل الحروب.