تأثير مهدی باوری در زندگي فردي و اجتماعي

مجال سخن دربارة امام زمان (عج) بسيار گسترده است. مي توان از ابعاد گوناگون تاريخي، اجتماعي و اعتقادي دربارة شؤون مختلف امامت سخن راند؛ اما بسيار بجا است تا تأثير اعتقاد به وجود مقدس امام زمان (عج) را در زندگي فردي و اجتماعي خودمان تحليل کنيم.
خداوند بر ما منت نهاده و به ما چنين احساني کرده است که وجود «ولي اعظمش» را بشناسيم و به او ايمان بياوريم. اين اعتقاد در زندگي ما مي تواند آثار عميقي داشته باشد. ما از اين بزرگداشت ها و خاطره ها چه درسي بايد بگيريم؟ هر کس در اين راه گامي بردارد و حتي پرچم کوچکي را به دوش بگيرد، در پيشگاه الاهي مأجور خواهد بود. اين جشن ها و غوغاها براي چيست؟ ما موظّفيم به او معتقد باشيم؛ به او عشق بورزيم؛ سالروز تولدش را جنش بگيريم؛‌ دل ها را شاد کنيم؛ شهرها را زينت کنيم؛ ولي هدف از اين کارها چيست؟ اين سر و صداها به نام حضرت براي چيست؟ آيا براي اين است که چند روزي شاد باشيم؟ چه سرّي در اين اعتقاد نهفته است؟ اين اعتقاد چه تأثيري در زندگي فردي و اجتماعي ما دارد؟ يکي از آثار اعتقاد به وجود امام زمان (عج) را در قلمرو زندگي فردي و اجتماعي بيان مي کنم:

عرضة اعمال به محضر امام زمان (عج)

ما معتقديم که امام زمان (عج) از کارهاي امت، به ويژه شيعيان آگاه است. در کتابهاي روايي ما بابي به نام «عرض الأعمال» وجود دارد.1 طبق برخي از روايات، تمام کارهاي ما، هر هفته يک روز2 يا دو روز،3 و طبق بعضي ديگر از روايات،‌ هر روز، و مطابق رواياتي ديگر، هر صبح بر امام عصر (عج) عرضه مي شود.4
صاحبت تجارتخانه اي را در نظر بگيريد که هر روز سري به دفتر مي زند تا ببيند چه معامله هايي در آن روز انجام گرفته است؛ آن گاه هفته اي يک بار، مطالعه اي دقيق روي دفتر انجام مي دهد و در آخر ماه نيز مرور و محاسبة دقيق تري به تک تک معامله ها مي کند و سرانجام در هر سال، يک حسابرسي کلّي از وضعيت تجارتخانه اش دارد. ممکن است وضع مردم در برابر امام زمان (عج) نيز از اين قبيل باشد که يک مرحله از عرض اعمال، در هر صبح و هر شام انجام مي گيرد. کارهايي که مردم شب انجام داده اند، صبح، خدمت حضرت ولي عصر (عج) عرضه مي شود و کارهايي که از صبح تا شام انجام داده اند،‌شب به حضور آن بزرگوار ارائه مي شود. در مرحله اي ديگر، مجموع کارهاي هفتگي را در دو روز دوشنبه و چهارشنبه به حضور امام (عج) تقديم مي دارند و سرانجام در شب قدر، تمام مقدّرات مردم بر وجود مقدّس ولي عصر (عج) عرضه مي شود.

آثار تربيتيِ اين اعتقاد

چنين اعتقادي بايد تأثير مهمّي در زندگي ما داشته باشد؛ چه در زندگي فردي و چه در زندگي اجتماعي. هر يک از ما بايد فرض کنيم همان کاري را که روزانه انجام مي دهيم، هنگام شب در معرض اطلاع شخص بزرگي که به او فراوان احترام مي گذاريم، قرار مي گيرد. هر کسي در زندگي خود براي کسي شخصيت و احترام قائل است و دوست دارد آبرويش در مقابل او محفوظ باشد؛ براي مثال اگر دانش آموزي احتمال بدهد که امروز يک دوربين مخفي در کلاس نصب مي شود که از تمام کارهاي او فيلم برداري مي کند و شب هنگام، اولياي مدرسه آن فيلم را تماشا مي کنند، آيا رفتار چنين فردي در کلاس با روزهاي ديگر يکسان خواهد بود؟ هر قدر هم که آدمي لااُبالي باشد، مي کوشد در آن روز مؤدّب تر و منظم تر باشد؛ زيرا دلش نمي خواهد چيزي را که باعث آبروريزي او مي شود، ديگران ببينند.
حال اگر ما توجّه داشته باشيم تمام اعمالي که انجام مي دهيم، هر صبح و شام يا هر هفته خدمت امام زمان (عج) ارائه مي شود، تأثير بسيار بالايي در سازندگي ما خواهد داشت. اگر همواره به اين حقيقت توجه داشته باشيم که ريز و درشت سخناني که مي گوييم، تمام نگاه هايي که به مکان ها و اشخاص مي اندازيم، هر گامي که برمي داريم و هر حرکتي که در پنهان يا آشکارا انجام مي دهيم، و حتي نيت هايي که مي کنيم، همه و همه در محضر مولا و سرورمان قرار مي گيرد، به طور مسلم، رفتار و گفتار ما تغيير خواهد يافت؛ چرا که هيچ يک از ما دوست ندارد امام زمان (عج) کارهايي ناشايست يا کم ارزش را از او مشاهده کند. اگر به چنين حقيقتي توجه داشته باشيم، همواره مي کوشيم کاري نکنيم که دل مولايمان از ما برنجد؛ چرا که رنجش قلب مقدّس او، رنجش رسول خدا است و رنجش رسول خدا (ص) قهر و عذاب الاهي را در پي دارد: الَّذِينَ يُؤْذُونَ رَسُولَ اللّهِ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ5؛ آنان که پيامبر اکرم (ص) خدا را مي آزارند، عذابي دردناک در پيش دارند؛ بنابراين، بر ما لازم است کارهايي را انجام دهيم که قلب مقدس وليّ عصر (عج) را خوشحال و شاد کند.
هر کسي، کسي را دوست دارد و دلش مي خواهد آن دوست از او خوشحال شود. اگر به امام زمان (عج) عشق مي ورزيم، هيچ گاه راضي نمي شويم دل او از ما مکدّر شود؛ البتّه آن بزرگوار آن قدر مهربان است که اگر گاهي لغزش هاي کوچکي از ما سر بزند، براي ما استغفار مي کند. اگر شخصي که دائم توجهش به وجود مقدّس ولي عصر (عج) است و همواره از اعمال بد مي پرهيزد، به طور تصادفي اشتباهي مرتکب شد، وقتي نامة عملش را خدمت ولي عصر (عج) مي برند، حضرت براي او دعا و استغفار مي کند و از خدا مي خواهد که او را ببخشايد؛ 6 اما اگر خداي ناکرده، ارتکاب گناه، رفتار هميشگيِ فرد باشد، لياقتِ ولايت حضرت را از دست مي دهد که از چنين وضعي به خدا پناه مي بريم.

----------------------------------------------------

• پي نوشت ها:
• 1.ر.ک: علامه مجلسي، بحارالانوار، ج6، ص 172، باب7 (... عرض الأعمال عليهم صلوات الله عليهم)؛ ج23، ص 333، باب 20 (عرض الأعمال عليهم و أنّهم الشهداء علي الخلق).
  2.امام صادق (ع) مي فرمايد: «اعمال در روز پنجشنبه به رسول خدا و امامان (هم) عرضه مي شود». (ميرزا حسين طبرسي نوري، نجم الثاقب، باب11، ص825؛ محمد بن حسن صفار قمي، بصائر الدرجات، ص 426، ح16)
  3.از معصوم (ع) روايت شده است: «اعمال امّت در هر دوشنبه و پنجشنبه بر پيامبر اکرم و امامان (هم) عرضه مي شود و به آن علم مي يابند». (ميرزا حسين طبرسي نوري، نجم الثاقب، باب11، ص 825؛ طبرسي، مجمع البيان، ج5، ص 69)
  4. حضرت مهدي (ع) در نامة مبارک خود مي نويسد: « همانا هميشه بر احوال و اخبار شما آگاهيم و چيزي از شما بر ما پوشيده نيست». علامه مجلسي، بحارالانوار، ج53، ص 174، باب31، ح7.
  5.توبه (9)61.
  6.سيد بن طاووس-اعلي الله مقامه- مي گويد که نيمه شبي در سردابِ مقدس سامرا صداي مناجاتِ زيباي امام عصر (عج) را شنيدم که در حق شيعيانش چنين طلب استغفار مي فرمود: « اللهم إن شيعتنا منا و خلقوا من فاضل طينتنا و عجنوا من ماء عذب ولايتنا فاغفرلهم من الذنوب ما فعلوه إتکالا علينا فولنا حسابهم يوم القيامة‌ و لاتفضحنا بأعمالهم...؛ پروردگارا! شيعيان ما از مايند؛ از اضافة خاک خلقت ما آفريده شده اند و سرشتشان به آب گواراي ولايت ما عجين شده است؛ پس ببخشاي برايشان گناهاني را که با اتکا و اعتماد به ما انجام داده اند و حساب روز قيامتشان را به ما واگذار فرما و ما را با آشکار کردن اعمالِ ايشان رسوا و خجلت زده مفرما!» (علامه مجلسي، بحارالانوار، ج53، ص 302؛ علي اکبر نهاوندي، العبقري الحسان، ج2، ص149 (با اندکي تفاوت))