تبعات زود خشمگین شدن و نظر اسلام در این مورد

یکی از صفات بد انسان که وجودش در هر شخصی مشکلات زیادی برایش ایجاد می‌کند زود خشمگین شدن یا همان عصبانیت است که گاهی موجب می‌شود انسان کنترل خود را از دست داده و کارهایی ان دهد که بعدها آرزو کند که ای کاش عصبانی نشده بود.

البته خشمگین شدن یک امری طبیعی در انسانها است اما زود عصبانی شدن یا بعد از عصبانیت کنترل خود را از دست دادن از مواردی است که انسان باید برای آن چاره اندیشی کند و آنرا برطرف کند. نتیجه چنین حالتی توهین و آزار و اذیت دیگران در حال عصبانیت کم شدن یا از دست دادن دوستان کم علاقه شدن خانواده به شخص مشکلات روحی عاطفی برای شخص و حتی گاهی ارتکاب جرم و جنایت است.

در اسلام نیز به فروخوردن خشم و کنترل خود بعد از خشمگین شدن توصیه‌های زیادی شده است و برای آن اثرات شخصیتی و تربیتی بسیار بزرگی ذکر گردیده است. به عنوان نمونه چند روایت را مرور می‌کنیم:

1- فروخوردن خشم موجب رضایتمندی خداست. پيامبر اکرم صلى الله عليه و آله فرمودند: ما تَجَرَّعَ عَبدٌ جُرعَةً اَفضَل عِندَ اللّه  مِن جُرعَةِ غَيظٍ كَظَمَها اِبتِغاءَ وَجهِ اللّه؛ انسان هيچ جرعه اى ننوشيد كه نزد خدا از جرعه خشمى كه براى رضاى خدا فرو خورد بهتر باشد. (نهج الفصاحه ص 697 ح 2628)

2- خشم بدی‌ها و زشتی‌های انسان را آشکار می‌کند. امام على عليه السلام فرمودند:  بِئْسَ الْقَرِينُ الْغَضَبُ يُبْدِي الْمَعَايِبَ وَ يُدْنِي الشَّرَّ وَ يُبَاعِدُ الْخَيْر؛ خشم هم نشين بسيار بدى است: عيب ها را آشكار بدى ها را نزديك و خوبى ها را دور مى كند. (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 302 ح6893)

3- کسی که خشمگین نشود می‌تواند طریق درست (درست و نادرست) را تشخیص دهد. امام على عليه السلام فرمودند: اَقدَرُ النّاسِ عَلَى الصَّوابِ مَن لَم يَغضَب؛ تواناترين مردم در تشخيص درست كسى است كه خشمگين نشود. (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 246 ح 5062)

4- خشمگین شدن بر زیر دستان (مانند خشمگین شدن پدر و مادر برای کودکان مرد برای همسر کارفرما و سرکارگر و مدیر بر کارگران و...) نشانه پستی و حقیر بودن انسان است. امام هادى عليه السلام فرمودند: اَلغَضَبُ عَلى مَن تَملِكُ لُؤمٌ؛ بر زيردستان خشمگين شدن نشانه پَستى است. (بحارالأنوار(ط-بیروت) ج 75 ص 370)

5- با خشم تربیت فرزند و کودک ممکن نیست. امام علی علیه السلام فرمودند: لا أدَبَ مَعَ غَضَبٍ؛ با خشم تربيت {ممكن} نيست. (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 303 ح 6912)

6- فروخردن خشم موجب افزوده شدن عزت انسان در دنیا می‌شود. امام صادق عليه السلام فرمودند:  مَا مِنْ عَبْدٍ كَظَمَ غَيْظاً إِلَّا زَادَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ عِزّاً فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَة؛ هيچ بنده اى خشم خود را فرو نخورد مگر اين كه خداوند عزّوجلّ بر عزّت او در دنيا و آخرت افزود. (كافى(ط-الاسلامیه) ج2 ص 110 ح5)

7- امام على عليه السلام فرمودند: جَاهِدْ شَهْوَتَكَ وَ غَالِبْ غَضَبَكَ وَ خَالِفْ سُوءَ عَادَتِكَ تَزْكُ نَفْسُكَ وَ يَكْمُلْ عَقْلُكَ وَ تَسْتَكْمِلْ ثَوَابَ رَبِّكَ؛ با هوا و هوس خود جهاد كن بر خشمت مسلّط شو و با عادتهاى بد خود مخالفت كن تا نفست پاكيزه شود عقلت به كمال برسد و از پاداش پروردگارت بهره كامل ببرى. (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 242 ح 4919)

امید است شعیان به راهنمایی‌های ذکر شده توسط اهل بیت علیهم السلام توجه داشته کرده و بتوانند با تربیت نفس بر آن مسلط شده و با حلم و بردباری از این همه مزایای کنترل عصبانیت استفاده کنند و در زندگی بهره‌های بزرگی از آن ببرند.