همسران حضرت محمد ـ صلّي الله عليه و آله ـ چند تا بودند و از چه طايفه اي بودند و در کجا دفن هستند و هر کدام چند فرزند داشتند؟

پاسخ :

پيش از ورود به مطلب در مورد ازدواج هاي پيامبر و زنان آن حضرت بايد گفت که ازدواج از سنت هاي انبياء است و در قرآن تأکيد فراوان بر آن شده و نيز پيامبر اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ امت خود را به اين امر مبارک تشويق نموده اند. امّا خود آن حضرت در سنّ 25 سالگي با زني ازدواج نمود که از هر لحاظ برازنده و شايسته آن حضرت بود، اگر چه مشهور است که سن خديجه ـ عليها السلام ـ حدود 15 سال از سنّ پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ بالاتر بوده است.[1]
ولي علامه جعفر مرتضي در مورد اين مطلب تشکيک کرده و اين مقدار فاصله سنّي را بعيد دانسته و نيز بکر بودن حضرت خديجه را تقويت نموده و گفته است که پيامبر اکرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ تنها شوهر او بوده، البته، با وجود اين که قائل شديم حضرت خديجه مسن تر از پيامبر بوده و پيش از آن حضرت (پيامبر) شوهراني داشته باز خدشه اي به مقام خديجه نمي رساند. بلکه بر عکس حاکي از مقام معنوي است که با اين شرايط همشأن و همکفو پيامبر بودن و حتي آن حضرت در زمان حيات جناب خديجه با هيچ زني ازدواج ننمود. خديجه ـ عليها السلام ـ از قريش و طايفه بني اسد بوده و در شهر مکه از دنيا رفته و ظاهراً در قبرستان ابوطالب مدفون است. امّا ساير همسران پيامبر نيز که هنگام رحلت آن حضرت 9 زن بودند، اکثراً از قبيله قريش مي باشند به استثناي چند تن از آنها که به لحاظ مصالح سياسي و اجتماعي و ديني و عاطفي از ساير قبايل انتخاب مي شدند، از جمله جويريه از قبيله بني مصطلق و صفيه از دختران يهود بني قريظه و ماريه قبطيه که کنيز آن حضرت بود، در انتخاب زنان پيامبر از طايفة قريش نيز اين مصالح مدنظر بوده است. از جمله عايشه و حفصه دختران ابوبکر و عمر به جهت تأمين جنبه عاطفي خانواده هاي آنان[2] به ازدواج پيامبر درآمدند.[3] زينب بنت جحش به جهت مصلحت ديني و به دستور خدا و براي از بين بردن سنت غلط حرمت ازدواج با زن پسرخوانده به ازدواج پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ درآمد.[4]
ام حبيبه که زني تنها بود در ديار حبشه، شوهرش مسيحي شده بود، به جهت تأمين نيازهاي روحي، عاطفي به ازدواج پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ درآمد و ام سلمه به جهت تأمين مصالح اقتصادي فرزندان يتيمش به ازدواج پيامبر درآمد. در مورد محل دفن همسران پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بايد گفت که محل سکونت زنان پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ بعد از هجرت، مدينه بوده اگر چه آن حضرت سوده، دختر زمعه را در مکه به ازدواج خود درآورد در شهر مدينه بوده است.[5]
لذا به جز جناب خديجه، تمام زنان آن حضرت در مدينه و قبرستان بقيع مدفون هستند. و نسبت برخي قبور به آنها (زنان پيامبر) هم چون قبرستان باب الصغير در شام، سند تاريخي معتبر ندارد.
در خاتمه بايد خاطر نشان شود که تمام اولاد پيامبر اکرم از جناب خديجه[6] مي باشد، به جز ابراهيم که از ماريه قبطيه است و از ساير زنان اولادي براي آن حضرت متولد نشده است و اولاد جناب خديجه به ترتيب سن عبارتند از: قاسم، رقيه، ام کلثوم، زينب، عبدالله و حضرت فاطمه ـ سلام الله عليها ـ، اگر چه در مورد رقيه و ام کلثوم اختلاف شده که آيا فرزندان آن حضرت هستند يا دختر خوانده هاي آن حضرت که دختران خديجه بودند و در خانه آن حضرت بزرگ شده اند. البته تمام اولاد آن حضرت به جز حضرت فاطمه ـ سلام الله عليها ـ در زمان حياتش از دنيا رفته اند.[7]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1ـ زنان پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ ، نوشته عمادزاده.
2ـ فروغ ابديت، جعفر سبحاني.

---

• [1] . يعقوبي، تاريخ يعقوبي، بيروت، اعلمي، چاپ اول، 1413ق، ج1، ص406؛ و طبري، تاريخ طبري، بيروت، دارالکتب العلميه، چاپ دوم، 1408ق، ج2، ص211ـ215.
• [2] . يعقوبي، همان، ص407 الي 4013.
• [3] . چنان که در تاريخ معروف است که عمر به عثمان پيشنهاد نمود که با دخترش که شوهرش مرده بود، ازدواج کند ولي عثمان امتناع کرد، و عمر از اين کار عثمان رنجيده خاطر شد و پيامبر ـ صلّي الله عليه و آله ـ براي نرم کردن دل عمر و جبران رنجش او با دخترش حفصه ازدواج نمود.
• [4] . تاريخ طبري ، همان، ج2، ص211ـ215.
• [5] . ابن حجر عسقلاني، الاصابه في تمييز الصحابه، بيروت، دار الکتب العربي، ج4، ص330.
• [6] . مسعودي، مروج الذهب، بيروت، دارالمعرفه، ج2، ص289؛ و طبري، همان، ص211 ـ 215.
• [7] . مسعودي، همان، ص289.
• اندیشه قم