جهان در آستانه ظهور

در بخش‌هاي گذشته درباره غيبت امام دوازدهم و فلسفه آن سخن گفتيم. آن آخرين حجّت پروردگار غايب شد تا پس از فراهم شدن زمينه‌ها ظاهر شود و جهان را از پرتو هدايت‌هاي مستقيم خود بهره مند سازد. بشريت مي‌توانست در دوران غيبت، به گونه‌اي عمل كند كه هر چه زودتر شرايط حضور امام را آماده سازد ولي به خاطر پيروي از شيطان و هواي نفس و دور ماندن از تربيت صحيح قرآني و نپذيرفتن ولايت و راهبري معصوم(عليه السلام) به بيراهه رفت و هر روز بناي ستمي را در دنيا قرار داد و ظلم و تباهي را گسترده كرد. با انتخاب اين مسير، به سرانجام بسيار بدي رسيد. جهاني پر از ظلم و جور، فساد و تباهي، روزگاري تهي از امنيّت اخلاقي و رواني، حياتي به دور از معنويت و پاكي و اجتماعي پر از تجاوزها و پايمال كردن حقوق زيردستان، محصول عملكرد انسان‌هاي دوران غيبت شد. واقعيتي كه در كلام معصومين از قرن‌ها قبل، پيش بيني شده و تصوير سياه آن، ترسيم گشته بود.

 

امام صادق(عليه السلام) به يكي از ياران خود فرمود:
«هنگامي كه ببيني ظلم و ستم فراگير شده، قرآن فراموش گشته و از روي هوا و هوس تفسير گرديده، اهل باطل بر اهل حق پيشي گرفته، افراد با ايمان سكوت اختيار كرده، پيوند خويشاوندي بريده شده، چاپلوسي فراوان گشته، راههاي خير بدون رهرو و راههاي شر مورد توجه قرار گرفته، حلال، حرام شده و حرام مجاز شمرده شده. سرمايه‌هاي عظيم در راه خشم خدا (و فساد و ابتذال) صرف گرديده، رشوه خواري در ميان كاركنان دولت رايج شده، سرگرمي‌هاي ناسالم چنان رواج پيدا كرده كه هيچ كس جرأت جلوگيري آن را ندارد، شنيدن حقايق قرآن بر مردم گران آيد اما شنيدن باطل سهل و آسان باشد، براي غير خدا به حج خانه خدا بشتابند، مردم سنگدل شوند (و عواطف بميرد)، اگر كسي اقدام به امر به معروف و نهي از منكر كند به او توصيه مي‌كنند كه اين كار وظيفه تو نيست، هر سال فساد و بدعتي نو پيدا شود. (هرگاه ديدي اوضاع مردم اينگونه شده) مراقب خويش باش و از خدا نجات و رهايي از اين وضع ناهنجار را بخواه (كه فرج نزديك است).»1
البته اين تصوير سياه از دوران پيش از ظهور، چهره غالب آن دوره است چرا كه در همين روزگار هستند دين باوران حقيقي كه بر عهد خود با خداوند استوار مي‌مانند و مرزهاي اعتقاد خود را پاس مي‌دارند و در فساد محيط حل نمي‌شوند و سرنوشت خود را به فرجام زشت ديگران پيوند نمي‌زنند. و اينها از بهترين بندگان خدا و شيعيان امامان نور هستند كه در روايات فراوان مورد تمجيد و ستايش قرار گرفته‌اند. اينان هم خود پاك زيستند و هم ديگران را به پاكي دعوت مي‌كنند چون نيك مي‌دانند كه مي‌توان از راه ترويج خوبي‌ها و ساختن محيطي معطّر به عطر ايمان، ظهور امام خوبي‌ها را پيش انداخت و مقدمات قيام و حكومت او را فراهم كرد زيرا كه زماني قيام عليه بدي‌ها ممكن است كه مصلح موعود ياوراني داشته باشد. و اين تفكر نقطه مقابل ايدة باطلي است كه معتقدند جهت تعجيل ظهور بايد فساد را رواج داد! به راستي آيا پذيرفته است كه اهل ايمان در برابر زشتي‌ها و بدي‌ها سكوت كنند تا فساد فراگير شود و از اين راه زمينه ظهور فراهم گردد؟ آيا ترويج خوبي‌ها و فضيلت‌ها نمي‌تواند ظهور امام خوبان را نزديك كند؟
فريضه امر به معروف و نهي از منكر از تكاليف قطعي هر مسلمان است كه در هيچ زمان و مكاني قابل چشم پوشي نيست پس چگونه است كه به خاطر تعجيل ظهور بتوان مروّج ظلم و تباهي شد؟!
چنانكه پيامبر اكرم(صلي الله عليه و آله وسلم) فرمود:
«در پايان اين امت (مسلمان) قومي خواهند بود كه مانند مسلمانان صدر اسلام اجر خواهند داشت آنها امر به معروف و نهي از منكر مي‌كنند و با اهل فتنه (و فساد) مي‌جنگند.»2
گذشته از اين آنچه در روايات فراوان به آن تصريح شده است، پر شدن جهان از ظلم و ستم است و اين به معني ظالم شدن همه انسان‌ها نيست بلكه همچنان راه خدا، رهروان خود را خواهد داشت و عطر فضيلت‌ها در محيط‌هاي گوناگون به مشام خواهد رسيد.
بنابراين، جهانِ پيش از ظهور اگرچه دوران تلخي است ولي به دوره شيرين ظهور پايان مي‌گيرد و اگر چه روزگار فساد و ستمگري است امّا پاك بودن و ديگران را به خوبي‌ها دعوت كردن از وظايف حتمي منتظران است و در تعجيل فرج آل محمد(صلي الله عليه و آله وسلم) تأثير مستقيم دارد.
اين بخش را با سخني از امام مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) به پايان مي‌بريم كه فرمودند:
«ما را از شيعيان باز نمي‌دارد مگر آنچه از كردارهاي آنان كه به ما مي‌رسد و ما را ناخوشايند است و از آنان روا نمي‌دانيم.»3

زمينه‌هاي ظهور و علائم آن

ظهور امام مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) شرايط و نشانه هايي دارد كه از آنها به عنوان زمينه‌هاي ظهور و علائم آن ياد مي‌شود تفاوت اين دو آن است كه زمينه‌ها در تحقق ظهور تأثير واقعي دارند به گونه‌اي كه با فراهم شدن آنها ظهور امام اتفاق مي‌افتد و بدون آنها ظهور نخواهد بود. ولي علائم در وقوع ظهور نقشي ندارند بلكه تنها نشانه هايي هستند كه به وسيله آنها مي‌توان به اصل ظهور و يا نزديك شدن آن پي برد.
با توجه به تفاوت ياد شده به خوبي مي‌توان دريافت كه زمينه‌ها و شرايط نسبت به علائم و نشانه‌ها از اهميت بيشتري برخوردارند بنابراين لازم است كه بيش از آنكه به دنبال علائم باشيم به زمينه‌ها توجه كنيم و در حد توان خود در تحقق آنها بكوشيم. به همين جهت ما ابتدا زمينه‌ها و شرايط ظهور را توضيح مي‌دهيم و در پايان به اختصار برخي از علائم ظهور را بر مي‌شمريم.

زمینه‌های ظهور

هر پدیده‌ای در جهان با فراهم آمدن شرائط و زمینه‌های آن به وجود می‌آید و بدون تحقق زمینه‌ها امكان وجود برای هیچ موجودی نخواهد بود. هر زمینی قابلیت پرورش دانه را ندارد و هر آب و هوایی مناسب با رشد هر گیاه و نباتی نیست. وقتی كشاورز می‌تواند انتظار برداشت خوب از زمین داشته باشد كه شرایط لازم برای به دست آمدن محصول را تهیه كرده باشد.

بر این اساس هر انقلاب و رویداد اجتماعی نیز به زمینه‌ها و شرایط آن بستگی دارد؛ همانگونه كه انقلاب اسلامی ایران نیز با فراهم آمدن مقدمات آن به پیروزی رسید. قیام و انقلاب جهانی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف كه بزرگترین حركت جهانی است نیز پیرو همین اصل است و بدون تحقق زمینه‌ها و شرایط آن به وقوع نخواهد پیوست.

مقصود از این سخن آن است كه تصور نشود امر قیام و حكومت امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از روابط حاكم بر جهان آفرینش مستثنی است و حركت اصلاحی آن بزرگوار از راه معجزه و بدون اسباب و عوامل عادی به سرانجام می‌رسد. بلكه بر اساس تعالیم قرآن و پیشوایان معصوم علیهم السلام، سنّت الهی بر این قرار گرفته كه امور عالم از مجرای طبیعی و علل و اسباب عادی انجام گیرد.

امام صادق علیه السلام فرمود:

خداوند امتناع دارد از اینكه امور را جز از راه اسباب (آن) فراهم آورد.[4]

و در روایتی از امام باقر علیه السلام نقل شده است كه شخصی به ایشان عرض كرد:

می گویند زمانی كه امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف قیام كند همه امور بر وفق مراد او خواهد بود.

حضرت فرمود: هرگز چنین نیست. قسم به آنكس كه جانم در دست اوست اگر بنا بود برای كسی كارها خود به خود درست شود همانا برای رسول خدا صلی الله علیه و آله چنین می‌شد.[5]

البته سخن فوق بدین معنی نیست كه در قیام بزرگ مهدوی، امدادهای غیبی و آسمانی وجود نخواهد داشت بلكه مقصود آن است كه در كنار امدادهای الهی، زمینه‌ها و عوامل و شرایط عادی نیز باید فراهم شود.

با این مقدمه ابتدا باید زمینه‌های ظهور را بشناسیم و سپس در راه تحقّق آنها گام برداریم.

مهمترین زمینه‌های قیام و انقلاب جهانی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف چهار چیز است كه هر یك را جداگانه مورد بررسی قرار می‌دهیم:

الف. طرح و برنامه

روشن است كه هر قیام و حركت اصلاحی به دو برنامه نیاز دارد:

1. برنامه‌ای جامع برای مبارزه با ناهنجاری‌های موجود از طریق سازماندهی نیروها.

2. قانونی كامل و متناسب با همه نیازهای جامعه كه ضامن تمام حقوق فردی و اجتماعی در یك نظام عادلانه حكومتی باشد و حركت رو به رشد اجتماع را برای رسیدن به وضعیت آرمانی، ترسیم كند.

تعالیم قرآن كریم و سنّت معصومین علیهم السلام كه همان اسلام ناب است به عنوان بهترین قانون و برنامه در اختیار امام عصر علیه السلام است و آن حضرت بر اساس این منشور جاوید الهی عمل خواهد كرد[6] كتابی كه آیات آن توسط خداوند بزرگ كه آگاه به تمام زوایای حیات آدمی و نیازهای مادی و معنوی اوست نازل گشته است. بنابراین انقلاب جهانی او از نظر برنامه و قانون حكومتی، دارای پشتوانه‌ای بی نظیر است و با هیچ حركت و جنبش اصلاحی دیگری قابل مقایسه نیست. شاهد این ادّعا آن است كه جهان امروز پس از تجربه قوانین بشری به ضعف و سستی آنها اقرار و اعتراف كرده است و به تدریج آماده پذیرش قوانین آسمانی می‌گردد.

آلوین تافلر، مشاور سیاستمداران آمریكا برای حل این بحران و اصلاح جامعه جهانی، نظریه موج سوم[7] را ارائه كرده است؛ ولی در عین حال اعترافات شگفت آوری در این زمینه دارد:

فهرست مشكلاتی كه جامعه ما (غرب) با آن مواجه است، تمامی ندارد. با دیدن فروپاشی پیاپی نهادهای تمدن صنعتی در حال نزاع به درون غرقاب بی كفایتی و فساد؛ بوی انحطاط اخلاقی آن نیز مشام را می‌آزارد. در نتیجه موج ناخشنودی و فشار برای تغییرات، فضا را انباشته است. در پاسخ به این فشارها، هزاران طرح ارائه می‌شود كه همگی ادعا دارند اساسی و بنیادی یا حتی انقلابی اند؛ اما بارها و بارها، مقررات و قوانین، طرح‌ها و دستورالعمل‌های جدید ـ كه همگی به منظور حل مشكلات ما تهیه و تدوین شده‌اند ـ كمانه می‌كنند و بر وخامت مشكلات ما می‌افزایند و این احساس عجز و یأس را دامن می‌زنند كه هیچ فایده‌ای ندارد و مؤثّر نیست. این احساس برای هر نظام دموكراسی خطرناك است و نیاز شدید به وجود مرد سوار بر اسب سفید ضرب المثل‌ها را هر چه بیشتر دامن می‌زند.[8]

ب: رهبری

در همه قیام ها، نیاز به رهبر از ابتدایی ترین ضرورت‌های قیام شمرده می‌شود و هر چه قیام وسیع‌تر و دارای اهداف بلندتری باشد، نیاز به رهبری توانا و متناسب با آن اهداف بیشتر احساس می‌شود.

در مسیر مبارزه جهانی با ظلم و ستم و حاكمیت عدالت و مساوات در كره زمین وجود رهبری آگاه و توانا و دلسوز كه از مدیریتی صحیح و قاطع برخوردار باشد ركن اصلی و اساسی انقلاب است. حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف كه عصاره انبیاء و اولیاء است به عنوان رهبر قیام بزرگ زنده و حاضر است او تنها رهبری است كه به دلیل ارتباط با عالم غیب، به همه هستی و روابط موجود در آن آگاهی كامل دارد و داناترین انسانهای زمان خویش است.

پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله فرمود:

آگاه باشید كه مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف وارث تمام علوم است و بر تمام دانش‌ها احاطه دارد.[9]

او یگانه رهبری است كه از همه قید و بندها آزاد بوده و تنها دل در گرو رضایت آفریدگار عالم دارد.

بنابراین قیام و حكومت جهانی از نظر رهبر و پیشوا نیز در بهترین شرایط قرار دارد.

ج. یاران

یكی دیگر از زمینه‌ها و شرایط لازم برای تحقق ظهور، وجود یاورانی شایسته و لایق برای پشتیبانی از قیام و انجام كارهای حكومت جهانی است بدیهی است وقتی انقلابی جهانی به وسیله رهبری آسمانی روی می‌دهد یاورانی متناسب با آن می‌خواهد و اینگونه نیست كه هر كس ادّعای یاوری كند بتواند در آن میدان، حضور یابد.

در این باره به جریان زیر توجه كنید:

یكی از شیعیان امام صادق علیه السلام به نام سهل بن حسن خراسانی به آن حضرت می‌گوید:

چه چیز شما را بازداشته است از اینكه حق مسلّم خود (حكومت) را به دست بگیرید در حالی كه صدهزار شیعه ی پا در ركاب و شمشیر زن در اختیار شماست؟ امام دستور می‌دهند تا تنور آتشی فراهم شود و چون شعله‌های آتش بالا می‌گیرد به سهل می‌فرمایند: ‌ای خراسانی برخیز و در تنور بنشین سهل كه گمان كرده است امام از او خشمگین شده، شروع به عذر خواهی می‌كند و می‌گوید: آقا مرا ببخشید و به آتش شكنجه ام نكنید!! امام می‌فرماید: از تو گذشتم.

در این حال هارون مكّی از شیعیان راستین حضرت وارد می‌شود و سلام می‌كند. امام صادق علیه السلام به او پاسخ می‌دهد و بدون هیچ مقدمه‌ای به او می‌فرماید: در درون تنور بنشین!

هارون مكّی بی درنگ و بدون هیچ پرسشی، این كار را انجام می‌دهد! امام صادق علیه السلام در همان حال با مرد خراسانی گفتگو می‌كند و درباره خراسان خبرهایی می‌دهد چنانكه گویی خود شاهد آن بوده است و پس از مدّتی به سهل می‌فرماید: برخیز‌ ای خراسانی و داخل تنور را نگاه كن! سهل برخاسته و داخل تنور را نگاه می‌كند و هارون را می‌بیند كه در میان شعله‌های آتش چهار زانو نشسته است!

آنگاه امام علیه السلام از او می‌پرسد: در خراسان، چند نفر مثل هارون می‌شناسی؟! خراسانی می‌گوید: به خدا قسم، یك نفر هم اینگونه سراغ ندارم حضرت می‌فرماید: آگاه باش! ما در زمانی كه پنج نفر یاور و پشتیبان پیدا نكنیم قیام نمی‌كنیم. ما بهتر می‌دانیم كه كدام زمان، زمان قیام است![10]

بنابراین جا دارد صفات و ویژگی‌های یاوران امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف را در آئینه روایات پیشوایان دینی مرور كنیم تا بدین وسیله جایگاه خود را شناخته و در پی رفع كمبودهای خود باشیم.

1. معرفت و اطاعت

یاران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از شناخت عمیق نسبت به خداوند و امام خود برخوردارند و با آگاهی كامل در میدانِ حق حضور یافته‌اند.

امام علی علیه السلام درباره آنها فرموده است:  

مردانی كه خدا را چنان كه شایسته است شناخته‌اند.[11]

شناخت و اعتقاد آنان نسبت به امام نیز در ژرفای وجودشان ریشه دوانیده و سراسر وجودشان را فرا گرفته است این شناختی فراتر از دانستن نام و نشان و نسب امام است. معرفت به حق ولایت امام و جایگاه بلند او در مجموعه هستی است و این همان معرفتی است كه آنها را سرشار از محبّت او كرده و مطیع و گوش به فرمان او قرار داده است؛ زیرا كه می‌دانند سخن امام سخن خدا و اطاعت از او اطاعت از خداست.

پیامبر صلی الله علیه و آله در توصیف آنها فرموده است:

آنها در اطاعت از امام خویش می‌كوشند.[12]

2. عبادت و صلابت

یاوران مهدی در عبادت از پیشوای خود الگو گرفته‌اند و روزها و شب‌ها را با ذكر شیرین حق سپری می‌كنند امام صادق علیه السلام درباره آنها فرمود:

شب‌ها را با عبادت به صبح می‌رسانند و روزها را با روزه به پایان می‌برند[13] و در سخنی دیگر فرمود: بر فراز اسب ها، خدا را تسبیح می‌گویند.[14]

و همین ذكر خداست كه از آنان مردانی آهنین ساخته است كه هیچ چیز صلابت و استواری آنها را در هم نمی‌شكند امام صادق علیه السلام فرمود:

آنان مردانی هستند كه گویا دل هایشان پاره‌های آهن است.[15]

3. جان نثاری و شهادت طلبی

معرفت عمیق یاران، نسبت به امام مهدی، دل‌های آن‌ها را مملوّ از عشق به امام می‌كند بنابراین در میدان رزم او را چون نگینی در میان می‌گیرند و جان خود را سپر بلای او می‌كنند.

امام صادق علیه السلام فرمود:

(یاران مهدی) در میدان رزم در اطراف او می‌چرخند و با جان خود از او محافظت می‌كنند.[16]

و نیز فرمود:

آنها آرزو می‌كنند كه در راه خدا به شهادت برسند.[17]

4. شجاعت و دلیری

یاران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مانند مولایشان افرادی شجاع و مردانی پولادین هستند امام علی علیه السلام در وصف آنها فرمود:همه آنها شیرانی هستند كه از بیشه‌ها بیرون شده‌اند و اگر اراده كنند كوهها را از جا می‌كنند.[18]

5. صبر و بردباری

بدیهی است كه مبارزه علیه ظلم جهانی و برقراری حكومت عدل جهانی با رنج و مشقت‌های فراوان همراه است و یاوران امام در راه تحقق آرمان‌های جهانی امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف مشكلات و ناگواریها را به جان می‌خرند ولی از سر اخلاص و تواضع، عمل خود را ناچیز می‌شمارند.

امام علی علیه السلام فرمود:

آنها گروهی هستند كه به خاطر صبر و بردباری در راه خدا، بر خداوند منّت نمی‌گذارند. و از این كه جان خویش را تقدیم آستان حضرت حق می‌كنند، به خود نمی‌بالند و آن را بزرگ نمی‌شمارند.[19]

---

_{پي نوشت ها:}

<sub>1. كافى، ج 7، ص 28.
2. معجم احاديث الامام المهدى، ج 1، ص 49.
3. احتجاج، ج 2، ش 360، ص 602.</sub>

_{نگین آفرینش}