آيا هر كس محكمتر سينه بزند يا سينه اش سرخ شود، ثوابش بيشتراست؟ ملاك چيست؟

مسأله گريه و عزادارى بر حضرت سيدالشهدا (ع) از افضل قربات است و فلسفه هاى سازنده و تربيتى متعددى دارد از جمله: 1- توجه به هدف قيام امام حسين كه همانا احياى ارزش هاى دينى و جلوگيرى از انحراف بود. 2- زنده داشتن ياد و تاريخ پرشكوه نهضت حسينى، 3- الهام بخش روح انقلابى و ستم ستيزى، 4- پيوند عميق عاطفى بين امت و الگوهاى راستين، 5- اقامه مجالس دينى در سطح وسيع و آشنا شدن توده ها با معارف دينى، 6- پالايش روح و تزكيه نفس، 7- اعلام وفادارى نسبت به مظلوم و مخالفت با ظالم و ... . اما اصل عزادارى و سوگوارى از خود اهل بيت(ع) است ولى چگونگى آن تا حدود زيادى با شيوه هاى قومى و ملى عجين شده است و اين آميزش تا زمانى كه مشتمل بر خلاف شرع نباشد اشكالى ندارد. داستان گريه و عزادارى پس از شهادت حضرت امام حسين(ع) از سوى امامان(ع) داستان دامنه دارى است. به مواردى اشاره مى شود: 1- امام چهارم(ع) كه خود در كربلا شاهد مصائب دردناك حسين(ع) و ياران فداكار او بود و 23 سال داشت، پس از آن واقعه سوزناك تا زمانى كه در قيد حيات بودند يعنى مدت 34 سال طبق برخى روايات براى پدر و عزيزان خويش گريه و سوگوارى مى كرد ، (بحارالانوار، ج 46، ص 108 و 109). گريه هاى امام سجاد(ع) در سخت ترين شرايط علاوه بر جنبه عاطفى، يكى ازراه هاى مهم مبارزه و افشاگرى بود. 2- امام صادق(ع) به ابوهارون مكفوف دستور مى دهد مرثيه بسرايد و آنگاه كه وى مرثيه خود را مى خواند مشاهده مى نمايد امام(ع) سخت گريه مى كند متوجه مى شود از صداى گريه امام صادق(ع) زنانى كه پشت پرده حضور داشته اند صداى خود را به گريه و شيون بلند كردند ، (كامل الزيارات، ابن قولويه، نقل از ره توشه راهيان نور، ويژه محرم 1376). 3- امام رضا(ع) دعبل خزايى شاعر را در ايام سوگوارى حضرت حسين(ع) به حضور مى پذيرد به او عنوان يارى دهنده اهل بيت، خوش آمد مى گويد و از وى مى خواهد در روزهاى غم و اندوه اهل بيت؛ يعنى عاشورا در مورد مصايب جد خويش اباعبدالله(ع) مرثيه بسرايد ، (بحارالانوار، ج 45، ص 257). در مورد سينه زنى نيز برخى از منابع تاريخى نشان مى دهد كه وقتى بنى هاشم براى اولين از مدينه به كربلا آمده و با كاروان اسراء در آن مكان برخورد نمودند به رسم عزادارى زنانشان دست به سينه مى زدند.

 مراسم سوگواري عاشورا, (عزاداري , تعزيه خواني , مراسم روضه خواني و...) از پيش از صفويه در ايران به ويژه خراسان عصر تيموري رواج داشته و كتاب روضه الشهدا از ملا حسين كاشفي (م 910) براي محافل روضه خواني خراسان تأليف شده بوده است آن هم در روزگاري كه هنوز پاي شاه اسماعيل به خراسان نرسيده و قزلباشان شيعه در آنجا حضور و نفوذي نداشتند. در عصر حضور ائمه معصومين (ع ) و پيامبر اكرم (ص ) نيز برگزاري تعزيه براي شهداء و مرحومين امري رايج بوده است كه مي توان به : برگزاري مراسم عزاداري براي حمزه سيدالشهداء توسط زنان مدينه , برگزاري مراسم عزاداري براي امام حسين (ع ) توسط كاروان اسرا به مدت سه روز در شام و بعد از برگشتن از شام بر سر قبر مطهر امام حسين (ع ) در كربلا, و سپس در مدينه اشاره نمود و حتي امامان معصوم (ع ) نيز براي عزاداري جدشان هر ساله تشكيل مراسم عزاداري مي دادند, (ر.ك : رسول جعفريان , صفويه از ظهور تا زوال , ص 237) اما سبك عزاداري به فرهنگ هر قومي بر مي گردد. به عبارت ديگر تعزيه از مقوله هنر است كه ممكن است در آن از موارد مشابه حتي از كشورها و آئين هاي ديگر تقليد شود, و اين تا جايي كه با ارزشها و معارف اسلامي مغايرت نداشته باشد مشكلي ندارد. در عين حال برخي از منابع تاريخي برآنند كه نخستين بار زنان بني هاشم هنگام ورود به كربلا به رسم عزاداري به سينه خود مي زدند. آنچه در روايات فراوان مورد سفارش و تأكيد است عزاداري و محزون و گريان بودن در مصيبت شهادت و مظلوميت و فقدان اولياي الهي به ويژه سالار شهيدان، امام حسين(ع) است. شكل عزاداري و چگونگي آن به حسب عرف و عادت و مراسم و فرهنگ جامعه اي مختلف است و در روايات بر شكل خاصي از آن تأكيد نشده است.اگر محزونتر عزاداري كنيم ،اجر بيشتري دارد.

---

براى آگاهى بيشتر:1- فلسفه شهادت و عزادارى امام حسين، سيد عبدالحسين شرف الدين، مترجم: على صحت، انتشارات مرتضوى 2- حماسه حسينى، شهيد مطهرى، انتشارات صدرا 3- پيام هاى عاشورا، جواد محدثى، انتشارات پيك جلال 4- عبرت هاى عاشورا، سيد احمد خاتمى، انتشارات دفتر تبليغات اسلامى قم 5- فرهنگ عاشورا، جواد محدثى