آیا جمله «و عرجت بروحه إلی سمائک» در دعای ندبه، با اعتقاد به معراج جسمانی تعارض دارد؟

۱. محدث نوری رحمه‌الله در کتاب «تحیةالزائر» می‌گوید: در نسخه‌ای که من از مزار محمدبن‌مشهدی دارم، «عرجت به الی سمائک» ثبت شده است.[۱]  

۲. شیخ عباس قمی رحمه‌الله نیز در کتاب «هدیةالزائر» عبارت استاد خود حاجی نوری را نقل کرده و آن‌را تأیید نموده است.

۳. الآن نیز نسخه‌ای خطی و نفیس از کتاب مزار محمدبن‌مشهدی موجود است که در آن «و عرجت به» ثبت شده.

۴. برخی از جمله‌های دعا نیز مؤید معراج جسمانی است؛ از قبیل: «و أوطأته مشارقک و مغاربک» و «سخّرت له البراق».

ثانیاً، بر فرض صحت نسخه «و عرجت بروحه» این جمله دلالت بر معاد روحانی فقط ندارد؛ بلکه از باب استخدام لفظ موضوع برای جزء و اراده کل، مقصود معراج جسمانی و روحانی است. مانند اینکه گفته می‌شود: «روحی لک الفداه». مرحوم حاج‌ میرزا ابوالفضل تهرانی می‌گوید: «گاهی کلمه روح را در معنای جسم با روح به‌کار می‌برند، به‌جهت ارتباط بین حال و محل یا علاقه ملابست که بین آن دو است...»[۲].

---

_{پی‌نوشت‌ها}