سیمای امام موعود در روایات اهل سنت چگونه است؟

بشارت ظهور امام مهدی علیه‌السلام در آخرالزمان، بارها توسط پیامبر بیان شده است که اهل‌سنت آنها را در منابع روایی خود نقل کرده‌اند.
ابتدا چند روایت به‌عنوان نمونه در این زمینه نقل می‌کنیم، سپس به بیان سیمای کلی آن حضرت در احادیث و منابع اهل سنت خواهیم پرداخت.

1. شیخ ابراهیم حموی شافعی در «فرائدالسمطین» نقل کرده است: «قال رسول الله: انّ خلفائی و اوصیائی و حجج الله علی الخلق بعدی اثنی‌عشر اوّلهم اخی و آخرهم ولدی. قیل یا رسول الله! و من اخوک؟ قال: علیّ‌بن‌ابی‌طالب. قیل، فمن ولدک؟ قال: المهدی؛ یملأ الارض قسطاً و عدلاً کما ملئت جوراً و ظلماً و الّذی بعثنی بالحقّ بشیراً و نذیراً لو لم  یبق من الدّنیا الّا یوم واحد لطّول الله ذلک الیوم حتّی یخرج به ولدی المهدیِ فینزل روح الله عیسی بن مریح فیصلّی خلفه؛ خلفا و جانشینان من و حجت‌‌های خدا بر خلق پس از من دوازده نفرند؛ اول آنان برادرم و آخرشان فرزندم است. گفته شد: ای رسول خدا! برادرت کیست؟ فرمود: علی‌بن‌ابی‌طالب. سؤال شد: فرزندت کیست؟ فرمود: مهدی، که زمین را از قسط و عدل آکنده می‌‌سازد؛ همان‌سان که از ظلم و جور پر شده است. قسم به آنکه مرا به حق، به عنوان بشارت‌دهنده و ترساننده برانگیخت! اگر از عمر دنیا یک روز باقی نمانده باشد، خداوند آن روز را چنان طولانی سازد، تا فرزندم مهدی خروج کند. [پس از خروج او] عیسی پسر مریم پشت سرش به نماز می‌‌ایستد».[۱]

2. در «سنن ابی‌داوود» و «تذکرة خواص‌الامه» از عبدالله‌بن‌عمر نقل شده است که گفت: «قال رسول الله: یخرج من آخرالزمان رجل من ولدی اسمه کإسمی و کنیته ککنیتی یملأ الارض عدلاً کما ملئت جوراً، فذلک المهدی؛ رسول خدا فرمود: در آخرالزمان، مردی از فرزندان من قیام می‌‌کند که اسم او، همانند اسم من و کنیه‌‌اش، مثل کنیه‌‌ من است؛ زمین را از عدل پر می‌‌سازد؛ چنان‌که از ظلم پر شده است و او مهدی است».[۲]

3. متقی هندی در «کنزالعمال» آورده است: «اِنّ علیّاً سأل النبیُّ: أمِنّا آل‌محمد، المهدی ام مِنِ غیرِنا؟ قال رسول الله: بَل مِنّا یَختِمُ اللهُ به کَما فَتَح بنا و بنا یُنقَذون من الفتنه، کَما اُنقِذوا من الشّرکِ و بنا یُؤلَّفُ اللهُ بینَ قلوبِکم بعدَ عداوهِ الشّرکِ؛ علی از پیامبر پرسید: آیا مهدی از ما آل‌محمد است یا از غیر ما؟ حضرت فرمود: بلکه [او] از ما است. خداوند به سبب او ختم کند (اتمام بخشد)؛ چنان‌که به ما آغاز کرد. به ما از فتنه نجات یابند، چنان‌که از شرک نجات یافتند. خداوند به سبب ما دل‌‌هایتان را پس از کینه و دشمنی به یکدیگر پیوند داد».[۳]

4. در مقدمه کتاب «العبر» آمده است: پیامبر اکرم فرموده است: «لاتقوم الساعة حتّی... یخرُج من عترتی... من یملأ قسطاً و عدلاً کما مُلِئت ظلماً و عدواناً؛ قیامت فرا نرسد تا اینکه کسی از عترتم به پا خیزد و زمین را همچنان که پر از ظلم و تجاوزهای آشکار شده، آکنده از عدل و داد کند».[۴]

5. ابونعیم در کتاب «البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان» می‌نویسد: از رسول خدا نقل شده است که فرمود: «لیبعثَّنَّ الله من عترتی رجلاً افرق الثنایا اَجلی الجبهه یملکُ الارض عدلاً و یفیضُ المال فیضاً؛ همانا خداوند از عترتم، مردی را برمی‌‌انگیزاند که دندان‌‌هایش براق و گشاده‌‌اند و پیشانیش بلند و تابنده است. زمین را آکنده از عدل و داد می‌‌کند و مال را به نحوی خاص زیاد می‌‌گرداند».[۵]

6. در کتاب «الجمع بین الصحاح الستة» روایت مشهوری را از پیامبر اکرم نقل می‌‌کند که حضرت فرمود: «لو لم یبق من الدنیا الا یومُ واحدُ لَطَوَّل اللهُ ذلک الیوم حتی یُبعث رجلُ منّی و من اهل بیتی یواطیء اسمه اسمی؛ اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نمانده باشد، خدای تعالی آن روز را چنان طولانی کند تا در آن روز مردی از من یا از اهل بیتم قیام می‌‌کند و اسم او اسم من است».[۶]

با بررسی منابع روایی اهل سنت، سیمای کلی امام موعود از منظر آنها را می‌‌توان چنین تصویر کرد:
او خلیفه پیامبر در پایان امت، امیر در پایان فتنه‌ها و انقطاع زمان، مالک و فرمان‌روای زمین، پادشاه و فرمان‌روای انسان‌‌ها، امام و پیشوای مردم، ولی و سرپرست امت، سلطان مشرق و مغرب است.
به عبارت دیگر:
مهدی علیه‌السلام از اهل بیت است و خداوند امر او را در یک شب اصلاح می‌‌کند؛
او از خاندان پیامبر و از فرزندان فاطمه و حسین علیهم‌السلام است؛
او کسی است که عیسی‌بن‌مریم در نماز به او اقتدا می‌کند؛
او مال را فراوان می‌‌بخشد و آن را شمارش نمی‌‌کند؛
معادن را استخراج و اموال را تقسیم می‌‌کند؛
بر کارگزاران خود سخت‌گیری می‌‌کند و بر مسکینان مهربانی می‌‌ورزد؛
خداوند، زمین را به‌واسطه او زنده می‌کند؛ او حکومتی بر اساس عدل برپامی‌کند؛ در نتیجه زمین که در اثر ظلم مرده است، حیاتی دوباره می‌گیرد؛
از خلافت او ساکنان زمین و آسمان خشنودند؛
خداوند او را برای فریادرسی مردمان برمی‌‌انگیزد؛ امت در زمان او متنعم و بهره‌مند می‌‌شوند و زمین محصولات خود را بیرون می‌‌ریزد؛
حکومت او تمام کشورها و شهرها را فرامی‌گیرد و لشکرهای کفر را درهم می‌شکند؛
دین اسلام و توحید به وسیله او، عالم‌گیر خواهد شد و در زمین کسی نخواهد ماند، مگر اینکه به توحید خداوند گواهی دهد و...[۷]
در پایان باید خاطرنشان کرد که، به‌رغم فراوانی و تواتر احادیث مربوط به مهدی آخرالزمان، این اعتقاد به صورت جدی و پررنگ درمیان اهل سنت شیوع ندارد.[۸]

---

<sub>پی‌نوشت‌ها
1. امامت و مهدویت، لطف‌الله صافی، ج2، ص163.
۲. ر.ک: البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان، باب 13؛ به نقل از: امامت و مهدویت، ج 3، ص 281.
۳. المهدی و المهدویت، لطف‌الله صافی، ص41 و48 و110؛ به نقل از در انتظار ققنوس، ص46 و47.
۴. مقدمه العبر، ص367
۵. البرهان فی علامات مهدی آخرالزمان، ص169.
۶. شرح نهج البلاغه، ج12، ص53؛ آینده جهان، ص146.
۷. امامت و مهدویت، لطف‌الله صافی، ج2، ص312؛ آینده جهان، ص145.
۸. ر.ک: ابراز الوهم المکنون، ص 437.</sub>