تبلیغات ویژه
تبلیغات متنی
(بسم الله الرحمن الرحیم)
آزادي، از خودآگاهي تا اراده اي استوار
هنگامي که آدمي زاده، متولد مي شود، فرصتهاي خير و شر در نهاد او برابرند، او پيوسته برمي گزيند، سپس از فرصتهاي خير و شر، يکي پس از ديگري بهره مي برد تا کفه ي ترازوي او به سوي آنچه برگزيده، سنگيني کند. فرصتهاي خير، جوهري نوراني دارند، که اگر کفه ي آن سنگيني کند، آدمي را به بهشت مي برد، حال آنکه فرصتهاي شر، جوهري آتشين دارند، که اگر سنگيني يابد، آدمي را به دوزخ مي کشاند و چه بد سرانجامي است!
چيزي را نمي شناسم که مانند انسان به دگرگوني دروني دچار شود، او در نتيجه به دوزخ يا بهشت درمي آيد و آنجا ديگر از خود اختياري نخواهد داشت و ديگر نمي تواند يک از دو راه خير يا شرّ را برگزيند، بلکه بايد به سوي چيزي رود که در زندگي دنيا برگزيده است و آن يا بهشت پر از نور خواهد بود که در آن جاودان مي ماند و يا دوزخ تاريک که در آن جاودان و يا مدت زماني به سر خواهد برد.
برگزيدن راه شرّ چگونه صورت مي پذيرد؟ بايد گفت که راه شرّ به اراده و يا آگاهي نيازي ندارد، بلکه غفلت و گام نهادن به راهي که آدمي را به دوزخ مي کشاند، بسنده است. همانگونه که اگر آدمي از کوهي بالا رود، سقوط او به دره نيازي به اراده و حکمت ندارد، بلکه بسنده است لحظه اي از خود، غافل گردد و پس از لحظاتي او را پاره پاره در بستر درّه خواهيم ديد. از سوي ديگر آن که راه بهشت را برمي گزيند، بايد به خودآگاهي و اراده ي استوار مسلّح باشد و شايد اين بينش محور سوره ي بلد به شمار آيد، چه، قسمت نخست سوره، ما را به خويشتنمان آگاهي مي دهد، که ما در رنج (زمان و مکان) هستيم بر ماست که اين را دريابيم و با اراده ي استوار، دشواريها را پشت سر نهيم و بدانيم پروردگار بر ما تواناست و او را در نظر گيريم و او به ما داناست، پس خويشتن را فريب ندهيم، به ويژه هنگام انفاق کردن، که گمان بريم مال فراواني را تباه ساخته ايم.
امّا قسمت دوم سوره، ضرورت گذر کردن از گردنه و عبور از پيچ و خم خطرناک را يادآور مي شود. در اين گذرگاههاست که آدمي خويشتن را ميان دو چيز مي بيند: ميان افتادن در دامهاي هوس و پرواز در آسمان حق.
قرآن براي گذرکردن از گردنه دو مثال عرضه مي کند: بنده اي را آزاد کردن و يا در روز گرسنگي، طعام دادن، پس از عرضه اين مثالها، قرآن آدمي را به سوي دگرگوني مثبت نزد برخي، که در سفارش به شکيبايي و مهرباني جلوه مي کند، رهنمون مي شود.
سياق سوره در پايان به دگرگوني منفي نزد برخي از انسانها اشاره دارد که در گرايش آنان به سوي شومي در آتشي سرپوشيده، جلوه گر است.
چيزي را نمي شناسم که مانند انسان به دگرگوني دروني دچار شود، او در نتيجه به دوزخ يا بهشت درمي آيد و آنجا ديگر از خود اختياري نخواهد داشت و ديگر نمي تواند يک از دو راه خير يا شرّ را برگزيند، بلکه بايد به سوي چيزي رود که در زندگي دنيا برگزيده است و آن يا بهشت پر از نور خواهد بود که در آن جاودان مي ماند و يا دوزخ تاريک که در آن جاودان و يا مدت زماني به سر خواهد برد.
برگزيدن راه شرّ چگونه صورت مي پذيرد؟ بايد گفت که راه شرّ به اراده و يا آگاهي نيازي ندارد، بلکه غفلت و گام نهادن به راهي که آدمي را به دوزخ مي کشاند، بسنده است. همانگونه که اگر آدمي از کوهي بالا رود، سقوط او به دره نيازي به اراده و حکمت ندارد، بلکه بسنده است لحظه اي از خود، غافل گردد و پس از لحظاتي او را پاره پاره در بستر درّه خواهيم ديد. از سوي ديگر آن که راه بهشت را برمي گزيند، بايد به خودآگاهي و اراده ي استوار مسلّح باشد و شايد اين بينش محور سوره ي بلد به شمار آيد، چه، قسمت نخست سوره، ما را به خويشتنمان آگاهي مي دهد، که ما در رنج (زمان و مکان) هستيم بر ماست که اين را دريابيم و با اراده ي استوار، دشواريها را پشت سر نهيم و بدانيم پروردگار بر ما تواناست و او را در نظر گيريم و او به ما داناست، پس خويشتن را فريب ندهيم، به ويژه هنگام انفاق کردن، که گمان بريم مال فراواني را تباه ساخته ايم.
امّا قسمت دوم سوره، ضرورت گذر کردن از گردنه و عبور از پيچ و خم خطرناک را يادآور مي شود. در اين گذرگاههاست که آدمي خويشتن را ميان دو چيز مي بيند: ميان افتادن در دامهاي هوس و پرواز در آسمان حق.
قرآن براي گذرکردن از گردنه دو مثال عرضه مي کند: بنده اي را آزاد کردن و يا در روز گرسنگي، طعام دادن، پس از عرضه اين مثالها، قرآن آدمي را به سوي دگرگوني مثبت نزد برخي، که در سفارش به شکيبايي و مهرباني جلوه مي کند، رهنمون مي شود.
سياق سوره در پايان به دگرگوني منفي نزد برخي از انسانها اشاره دارد که در گرايش آنان به سوي شومي در آتشي سرپوشيده، جلوه گر است.
- لینک کوتاه این مطلب
»
آيت الله سيدمحمّدتقي مدرسي
تاریخ انتشار:25 مهر 1393 - 22:36
مطالب مرتبط...
نظر شما...
