روانشناسی در قرآن (4)

(بسم الله الرحمن الرحیم)

بر اين باوريم كه نحوه تفكر هر فرد تاثيراتي ‍ژرف و عميق را بر جنبه هاي متعدد زندگي او بر جا مي گذارد و ابعاد مختلف شخصيتش را تحت تاثير قرار مي دهد.

بنا بر نقش مهمي كه چگونه انديشيدن در زندگي ما ايفا مي كند،در محضر كلام الله قرار مي گيريم تا از طريق آيات قرآن درست انديشيدن را بياموزيم،افكار منفي را از خود دور مي كنيم و در سايه ي انديشه هاي صحيح ، بالندگي را در پيش گيريم .

سوره مباركه بقره «وَ إِذْ نَجَّيْناكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ يُذَبِّحُونَ أَبْناءَكُمْ وَ يَسْتَحْيُونَ نِساءَكُمْ وَ في‏ ذلِكُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظيمٌ (49)»

« و(نيز به ياد آوريد) آن زمان كه شما را از چنگال فرعونيان رهايى بخشيديم؛ كه همواره شما را به بدترين صورت آزار مى‏دادند: پسران شما را سر مى‏بريدند؛ و زنان شما را(براى كنيزى) زنده نگه مى‏داشتند. و در اينها، آزمايش بزرگى از طرف پروردگارتان براى شما بود. »

صاحبان انديشه صحيح به ياد مي آورند كه چه بسيار در معرض ابتلائات و امتحانات خاص  قرار گرفته اند و به لطف خداي سبحان،به سلامت آن مهلكه ها را پشت سر گذاشته اند.

اين افراد باور دارند در مراحل مختلف زندگي ،علي الدوام خطرات اعتقادي و عملي در كمينشان بوده. اما در كنار اين امور خطير، لطف خداوند را در جاي جاي زندگيشان مي يابند كه موجب نجات آن ها ،و عبورشان از اين مراحل شده است.

اگر به گذشته خود نظر بيفكنيم و سال هاي عمرمان را باز نگري كنيم،درمي يابيم بسياري از ضد ارزش ها بر سر راه زندگيمان قرار گرفته،بستر معصيت هاي فراواني بر ايمان فراهم شده و لغزشگاههاي بسياري را تجربه كرده ايم،اما گويي دستي غيبي به ياريمان آمده و مانع لغزشمان در اين مسير شده است.«نجيناكم»

در تفكر منفي ،انسان صرفا مهلكه ها را به ياد مي آورد و با مرور خطرات زندگي ، نگرانيش براي ادامه راه بيشتر مي شود.

اما كسي كه از انديشه صحيح برخوردار است، توجهش را به عنايت ها و حمايت هاي خداي سبحان معطوف مي‌كند، و به ياد مي آورد كه در سختي هاي زندگي همواره مشمول الطاف خداوند بوده ، وپس از هر مهلكه اي ،برايش فضا سازي خاصي صورت گرفته كه او را از خطرات حفظ كرده است.

 

سوره مباركه بقره وَ « ظَلَّلْنا عَلَيْكُمُ الْغَمامَ وَ أَنْزَلْنا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى‏ كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ ما ظَلَمُونا وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ (57)»

« و ابر را بر شما سايبان قرار داديم؛ و«من» [ شيره مخصوص و لذيذ درختان‏] و«سلوى» [ مرغان مخصوص شبيه كبوتر] را بر شما فرستاديم؛ (و گفتيم:) «از نعمتهاى پاكيزه‏اى كه به شما روزى داده‏ايم بخوريد!» (ولى شما كفران كرديد!) آنها به ما ستم نكردند؛ بلكه به خود ستم مى‏نمودند. »

در انديشه منفي افراد يا به نعمات خاص الهي توجهي ندارند يا از آن ها استفاده نمي كنند، كه در هر صورت به خود ظلم روا مي دارند.

اما در انديشه صحيح،انسان الطاف ويژه خداوند را مورد توجه قرار مي دهد و از آن ها بهترين بهره را ميبرد.

 «سايه» در آيه مباركه، نماد آسايش است . زندگي آرام و دور از اضطراب ،نعمت بزرگي است كه بايد به بهترين وجه از آن استفاده كنيم، و در وادي بندگي حق بهتر و سريع تر از ديگران به پيش رويم.

 «سايبان قرار دادن در بالاي سر» نشان از آرامش فكري است.زماني كه خداوند منان ما را از بسياري دغدغه هاي ذهني دور نگه داشته و در امور دنيوي برايمان راحت رقم زده است،بايد ايفاي مسئوليت هايمان با ديگران متفاوت باشد.

«نزول مائده هاي آسماني» تعبير لطيفي است براي رزق هاي علمي و معرفتي ،كه خداوند از عالم بالا برايمان نازل مي كند . در صورتي از انديشه و ديدگاهي صحيح برخورداريم كه از نعمت هاي وسيع و روزي هاي طيب استفاده كنيم و قدر خوشي ها و آسايش هاي زندگيمان را بدانيم تا بتوانيم بيش از پيش در آسمان موفقيت به پرواز در آييم.

در انديشه ناصحيح، فرد به لطف ها و نعمت هاي خاص زندگي اش توجهي ندارد و به همين دليل بهره خاصي هم نمي برد. صاحب چنين تفكري ، تصور مي كند براي استفاده از شرايط مساعد زندگي فرصت هاي زيادي دارد. بنابراين قدر آرامش، آسايش و زندگي بي دغدغه اش را نمي‌داند و از فضاهاي مناسب استفاده لازم را نمي برد.

در تفكر نا صحيح علاوه بر اين كه فرد از نعمات خاصش استفاده نمي كند،جابجا كاري هم دارد.

به عنوان مثال شخصي از شرايط خانوادگي سالم، پر مهر و رشد آفرين برخوردار است. اما وقتي اطرافیانش در وضعيت سخت و مشكلي قرار مي گيرند ، آن قدر غصه تلخ كامي هاي آن ها  را مي‌خورد كه شيريني زندگي خودش از دست مي رود. و اين نشاني از انديشه منفي است.

ديدگاه درست اين است كه وقتي زندگي فردي مورد عنايت خاص خداوند قرار گرفته است،حق اين لطف را ادا كرده و فكري و عملي قدردان شرايط لذت بخش زندگي اش باشد، و در عین حال براي رفع مشكل اطرافيانش از هيچ كمك و خدمتي دريغ نكند.

 

سوره مباركه بقره «وَ إِذْ أَخَذْنا ميثاقَكُمْ وَ رَفَعْنا فَوْقَكُمُ الطُّورَ خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ وَ اذْكُرُوا ما فيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (63)»

 « و(به ياد آوريد) زمانى را كه از شما پيمان گرفتيم؛ و كوه طور را بالاى سر شما قرار داديم؛ (و به شما گفتيم:) «آنچه را(از آيات و دستورهاى خداوند) به شما داده‏ايم، با قدرت بگيريد؛ و آنچه را در آن است به ياد داشته باشيد(و به آن عمل كنيد)؛ شايد پرهيزكار شويد!»

خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ : صاحب انديشه صحيح، هر آنچه كه از جانب حق به او داده شده است محكم مي گيرد.هر نعمت،هر مسئوليت و هر توفيقي كه به او ارزاني شود ، قدر مي داند و با قوت حفظش مي كند.چنين شخصي مي داند نعمت طالب علم شدن ،مسئوليت مادري كردن و وظايف همسر بودن و...همه اموري كه به او سپرده شده مواهبي ارزشمند است كه بايد با تمام توان براي به ثمر نشستنش تلاش كند. همان طور كه با دست آغشته به صابون يك ظرف كريستال گران قيمت را نمي گيريم تا ليز نخورد و نشكند.بايد لطف هاي خداوند را هم محكم بگيريم و مراقب همه خطرات باشيم تا اسير وساوس شيطان نشويم و نعمتمان را از دست ندهيم.

صاحب انديشه صحيح بر آن است تا از همه تواني كه در وجودش به وديعت گذاشته شده نهايت بهره را ببرد تا بتواند داده هاي خداي منان را پاس بدارد.

 

سوره مباركه بقره « وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذينَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي السَّبْتِ فَقُلْنا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خاسِئينَ (65) » « به طور قطع از حال كسانى از شما، كه در روز شنبه نافرمانى و گناه كردند، آگاه شده‏ايد! ما به آنها گفتيم: «به صورت بوزينه‏هايى طردشده درآييد!»

آيه به ماجراي مسخ شدن گروهي از بني اسراييل اشاره دارد. فرمان خداوند براي يهود ، وجوب تعطيل كردن روز شنبه بود. گروهي از آنان كه در ساحل دريا زندگي مي كردند امر شدند كه روزهاي شنبه ماهي نگيرند ، از قضا در اين روز هفته ماهي هاي زيادي بر سطح آب ظاهر مي‌شدند . حرص به ماديات موجب شد ساحل نشينان حيله اي به كاربرند  و روزهاي شنبه هم ماهي گيري كنند.

خداوند به جرم اين نافرماني آن ها رامسخ كرد و چهره هایشان را از صورت انساني به شكل حيواني تغيير داد .

صاحب انديشه صحيح امور مختلفش را از هم تفكيك مي كند . زمان كار ، به امورش مشغول است و هنگام تعطيل ، وقت و فكرش را از مسائل كاري فارغ مي كند ،

در حيطه انديشه بايد هركاري فايل خودش را داشته باشد . بايد ياد بگيريم در هر زمان وظيفه خاص همان زمان را انجام دهيم .

 روز تعطيل به استراحت ، تفريح و تنوع نياز داريم . اگر تعطيلاتمان را هم با برنامه هاي شغلي پركنيم ،در حقيقت دچار كارزدگي شده ايم .

در زماني كه بايد ذهنمان را از مشغله‌هاي هفتگي فارغ سازيم آن را درگير امور كاري مي‌كنيم ، در نتيجه صاحب افكار مشوش و مضطرب مي شويم و اين ناآرامي باطني ، تشويش ظاهري را هم برايمان به دنبال خواهد داشت .

 انسان داراي انديشه صحيح زماني كه به كاری خاص مشغول است ، ذهنش را درگير امور ديگر نمي كند . به عنوان مثال هنگام نماز با توجه كامل به عبادتش مي‌پردازد و ذهنش را از دغدغه هاي روزه مره فارغ مي كند ؛ از سوي ديگر ، زمان پرداخت به برنامه هاي روزانه‌اش نگران نيست كه نكند وقت نماز و عبادت كه فرا رسيد ،حضور قلب لازم را نداشه باشد!

صاحب انديشه صحيح ، زندگي ای  آرام و فرح بخش دارد چرا كه امورش‌ را كاملا از هم تفكيك مي‌كند و زماني را كه به برنامه اي اختصاص مي دهد ، نيرو ،وقت و فكرش را در همان راستا صرف مي كند و با تمام توجهش به آن امر خاص مي‌پردازد . 
 

هديه به پيشگاه مطهر بقية الله الاعظم عجل الله تعالي فرجه الشريف صلوات 

- لینک کوتاه این مطلب

» موسسه علمیه السلطان علی بن موسی الرضا(ع)
تاریخ انتشار:5 دی 1393 - 14:29

نظر شما...
ورود به نسخه موبایل سایت عــــهــــد