آیا امامان معصوم در زمان خود برای وقوع غیبت امام زمان(عج) زمینه‌سازی کرده‌اند؟

غیبت، امری است که سیر حرکت انسان‌ها، آن را ناگزیر کرده است و در این فرایند، باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌شد تا جامعه شیعه، با کمترین مشکلی بتواند پذیرای آن باشد؛ از این رو، امامان معصوم از یک سو راه‌های فهم احکام را به شاگردان می‌آموختند تا بتوانند احکام دین را در حد توان از منابع، استنباط و استخراج کنند و مردم را نیز به آموختن از عالمان و رجوع به آنها فرامی‌خواندند و از سوی دیگر با برقراری نهاد وکالت، مردم را به رجوع به وکیلان دعوت کردند. در همین راستا، امام هادی و امام حسن عسگری علیهما‌السلام، ارتباط مستقیم خود را کمتر کردند و در مواردی، از پشت پرده پرسش‌ها را پاسخ می‌دادند تا مردم به ندیدن امام عادت کنند. به‌دنبال آن، غیبت کوتاه مدتی (صغرا) پیش‌بینی شد تا مردم به واسطه نوّاب خاص، برخی مسائل مورد نیاز را بپرسند و در ضمن آن، رجوعِ همیشگی به نایبان را فرا‌بگیرند.
 

---

_{پی‌نوشت‌ها
رک: کتاب الغیبة، شیخ طوسی؛ تاریخ عصر غیبت، پورسید آقایی؛ اصول عقاید، آیت‌الله مصباح یزدی؛ دادگستر جهان، آیت‌الله ابراهیم امینی.}